به گزارش خبرنگار سلامت نیوز، روز گذشته رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور از مرگ ۶۴۴ نفر درپی مصرف الکل درسال ١۴٠١ خبر داد که افزایش 30 درصدی فوتی های سوء مصرف الکل را نشان می دهد.

در گفت و گویی که با دکتر سید حسن موسوی چلک داشتیم وی معتقد است آمار دقیقی از مسمومان الکلی در ایران وجود ندارد چون مصرف مشروبات الکلی در ایران جرم است و هر آماری که ارائه می شود مربوط به افرادی است که مسمومیت ها در تعداد بالایی باشد مثل مسمومیت های گروهی البرز یا برای درمان اقدام کنند یا برای بررسی به پزشکی قانونی ارجاع داده شوند.

وی به بازار پرسود مافیای مشروبات الکلی اشاره کرده که در سال 93 طی یک مطالعه مشخص شد مشروبات الکلی قاچاق گردش مالی 658 هزار میلیاردتومانی داشته است که این سود بالا کار را برای کنترل و مبارزه سخت می کند.

موسوی چلک عامل افزایش گرایش مردم به مصرف مشروبات الکلی را ناشی از بحران های اخیر در جامعه می داند.

آمارها از میزان و سن مصرف مشروبات الکلی در جامعه دقیق نیست اما در یک مطالعه که دکتر موسوی چلک به آن اشاره می کند به ازای هر 100 هزار نفر2797 نفر حداقل یک بار مصرف الکل را تجربه کرده بودند و نکته تلخ ماجرا اشاره وی به یک پیمایش در سال 98 است که سن شروع مصرف الکل در 36 درصد بین 11 تا 17 سال بوده است آماری تامل برانگیز که لزوم ارائه راهکارهای عملی کنترل مصرف در کشور را می رساند.

دکتر سید حسن موسوی چلک در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره مصرف مشروبات الکلی در کشورگفت:« یکی از موضوعاتی که تقریبا در دو دهه اخیر در ایران مجددا شاهد شیوع آن هستیم و اخبار آن در جامعه منعکس می شود موضوع الکل و حوادث مرتبط با آن است. هرچند وقت یک بار اخباری از مسمومیت های الکلی مثل مسومیت های رفسنجان، اهواز و اخیرا البرز را شاهدیم.»

وی در ادامه گفت:« سال 90-91 بود که در شورای اجتماعی کشور با مشارکت وزارت بهداشت و سازمان های مختلف و صاحب نظران این حوزه و انجمن ها از جمله انجمن مددکاران اجتماعی ایران جلساتی در خصوص مصرف مشروبات الکلی در کشور برگزار شد و بنده هم در این جلسات حضور داشتم و در اواخر دولت آقای احمدی نژاد سندی به نام برنامه جامع پیشگیری، درمان و کاهش مسمومیت ناشی از الکل تدوین شد.

آنچه نگران کننده است پایین آمدن سن مصرف الکل در کشور است همچنین مصرف الکل در کشور در هر دو جنس زن و مرد شیوع زیادی پیدا کرده است.

چون ذیل دبیرخانه شورای اجتماعی کشور یک گروه برای الکل و مواد مخدر پیش بینی شده است بر آن اساس، این دستورالعمل تدوین شد و همان اوایل سال 92 که دولت آقای روحانی بر سر کار آمد توسط وزیر وقت کشور که در آن زمان رییس شورای اجتماعی کشور هم بود این سند ابلاغ شد.»

پذیرفتیم مصرف الکل یک مسئله قابل توجه در کشور است

موسوی چلک افزود:« اولین پیام تدوین این سند این است که می پذیریم مصرف الکل یک مسئله و موضوع قابل توجه در کشورمان است. قبل از آن، ما هیچ سند جامعی درباره پیشگیری و کنترل الکل در کشور نداشتیم. بعد از ابلاغ این سند مراکز مرتبط در این حوزه تاسیس شد که وزارت بهداشت خدمات خوبی را هم ارائه می کند.»

وی گفت:«آنچه نگران کننده است پایین آمدن سن مصرف الکل در کشور است همچنین مصرف الکل در کشور در هر دو جنس زن و مرد شیوع زیادی پیدا کرده است.طبق گزارشی از سازمان جهانی بهداشت هر ساله 3 میلیون مرگ در دنیا به واسطه مصرف الکل داریم همچنین مصرف مشروبات الکلی موجب معلولیت هایی در افراد می شود که بخشی از آن می تواند ناشی از غیراستاندارد بودن الکل های مصرفی باشد البته مصرف الکل عوارض و بیماری هایی را هم به دنبال دارد. حتی ممکن است منجر به خودکشی،دیگر کشی و خشونت بین افراد شود. از طرف دیگر تصادفاتی که ناشی از مصرف الکل است را داریم که اینها بخشی از تبعات مصرف الکل در جامعه می باشد.که این فقط خاص جامعه ما نیست و در کشورهای دیگر هم مصرف الکل غیراستاندارد را داریم که می تواند باعث بروز بیماری و تبعات ناشی از مصرف آن شود.»

چرخش مالی نجومی خرید و فروش مشروبات الکلی

وی در ادامه گفت:« براساس گزارش های جهانی الکل نوشیدنی پرطرفدار در جهان است و این واقعیتی است که نمی شود آن را کتمان کرد. در جامعه ما بواسطه قوانین و مقرراتی که در مورد مصرف الکل وجود دارد، مصرف آن علنی نیست ولی در کشورهای دیگر به راحتی دسترسی به این نوشیدنی وجود دارد. ممکن است در کشورهای مختلف میزان مصرف الکل متفاوت باشد اما این نوشیدنی بسیار پرطرفدار است به همین دلیل تولید و خرید و فروش مشروبات الکلی چرخش مالی نجومی دارد.»

وی افزود:« در ایران آمار دقیقی از میزان مصرف مشروبات الکلی نداریم و حتی نمی توانیم بگوییم همین آمارهایی هم که سازمان های مختلف ارائه می کنند را با چه ضریبی محاسبه می کنیم چون وقتی مسئله به حوزه جرم برمی گردد به دست آوردن آمارهایی که شیوع شناسی را به واقعیت نزدیک تر کند بسیار سخت است. پس هر آماری که در زمینه مشروبات الکلی ارائه می شود یا از حوادثی مانند مسمومیت های گروهی در البرز است یا نهایت ممکن است آمار مراجعه کنندگان مسمومان مشروبات الکلی به مراکز وزارت بهداشت یا آمارهای پزشکی قانونی باشد.»

نتیجه یک مطالعه در سال 93مشخص کرد:
به ازای هر 100 هزار نفر2797 نفر حداقل یک بار مصرف الکل را تجربه کردند

وی با اشاره به یک مطالعه از سوی وزارت بهداشت درباره مصرف کنندگان مشروبات الکلی گفت:«مطالعه ای در سال 93 از سوی دکتر حق دوست و همکارانشان با روش غیرمستقیم به سفارش دفتر سلامت روانی و اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت انجام شد که در این مطالعه مشخص شد تقریبا به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت ایران، 2797 نفر حداقل یک بار مصرف الکل را در سال 92 تجربه کرده بودند که تقریبا 95 درصد آمار مصرف کنندگان مردان بودند. محدوده سنی 18 تا 30 سال بیشتر شایع بود بعد افراد 31 تا 50 سال بیشترین سنین مصرف کننده الکل بودند.»

وی افزود:« در گذشته اگر مصرف مشروبات الکلی در گروه سنی 18 تا 30 سال بیشتر شایع بود الان هم ممکن است در همین سنین بیشتر شایع باشد اما فراوانی ها بیشتر می شود چون سن مصرف الکل در ایران پایین آمده است.»

در سال 93:
گردش مالی 658 هزار میلیاردتومانی مشروبات الکلی قاچاق در کشور

دکتر موسوی چلک در ادامه به آماری دیگر در زمینه مشروبات الکلی درایران اشاره کرد و گفت:« آمار دیگر مربوط به گزارشی در سال 93 است که راجع به گردش مالی تولید و خرید و فروش و واردات مشروبات الکلی در کشور است که توسط ناجا ارائه شده بود در آن زمان گردش مالی خرید و فروش مشروبات الکلی در کشور 658 هزار میلیاردتومان قاچاق و ارز دراین حوزه محاسبه میشد. در واقع می خواهم بگویم که موضوع قاچاق و پولشویی و اقتصادی که این حوزه دارد باعث شده مافیای این حوزه به راحتی از کنار آن نگذرند. البته کشفیات مشروبات الکلی از سوی ناجا افزایش پیدا کرده است هرچند کشف الکل پیچیدگی های خاص خود را دارد.»

الکلی که شرکت ها برای مصارف دیگر به عنوان سهمیه دریافت می کنند را بین تولیدکنندگان مشروبات الکلی توزیع می کنند که یک بازار پرسودی را برای قاچاقچیان و تولیدکنندگان غیرقانونی ایجاد کرده است.

نتایج عجیب یک پیمایش در سال 98:
سن شروع مصرف الکل بین 11 تا 17 سال

وی به "پیمایش مصرف مشروبات الکلی به سفارش سازمان امور اجتماعی کشور در سال 98 با مشاوره فنی و نظارت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران کار" اشاره کرد و گفت:«در سال 98 پیمایش مصرف مشروبات الکلی توسط سازمان اجتماعی وزارت کشور انجام شد که در حجم نمونه 20 هزار و 340 نفر از 31 شهر و مرکز استان و در نمونه بیش از 7هزار و 500 نفر یک پژوهشی در نقاط شهری و روستایی انجام شد که نتایج نشان داد 9.3 درصد از جمعیت 15 تا 64 سال مصرف الکل داشتند. براساس همین پیمایش سن شروع مصرف الکل در 36 درصد بین 11 تا 17 سال بود و حدود 2 درصد مصرف دایمی الکل داشتند و بقیه مصرف کنندگان به صورت تفننی الکل مصرف می کردند.»

بازار پرسود قاچاقچیان مشروبات الکلی از سهمیه شرکت های متخلف

وی گفت:«در ایران تولید، توزیع، خرید و فروش و مصرف مشروبات الکلی جرم است. وقتی این مسئله جرم محسوب می شود مافیای این حوزه اقدام به تولیدات زیرزمینی مشروبات الکلی می کنند و زمانی که مصرف مشروبات بیشتر می شود قاچاقچیان اقدام به استفاده از الکل های صنعتی در تولیداتشان می کنند.مسئله ای که حجت الاسلام محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه هم به آن چند روز پیش در واکنش به مسمومیت های الکلی البرزاشاره کرده و گفته بود:«بحث فروش الکل‌های سهمیه‌ای صنعتی در بازار آزاد و ادغام این الکل‌ها با محلول‌های دیگر و توزیع آنها مطرح است.»

در واقع الکلی که شرکت ها برای مصارف دیگر به عنوان سهمیه دریافت می کنند را بین تولیدکنندگان مشروبات الکلی توزیع می کنند که یک بازار پرسودی را برای قاچاقچیان و تولیدکنندگان غیرقانونی ایجاد کرده است.»

گرانی ارز، تمایل به مصرف مشروبات ایرانی را افزایش داد

وی خاطرنشان کرد:« وقتی قیمت ارز بالا می رود قیمت مشروباتی الکلی وارداتی قاچاق گران تر می شود به همین دلیل دوباره تمایل به مصرف مشروبات الکلی داخلی بیشتر می شود حالا هرچه حجم تقاضا بیشتر باشد تولید کنندگان غیرقانونی در داخل با رقیق کردن الکل هایی که مصارف صنعتی دارد سود بیشتری را کسب می کنند و تقریبا این روشی است که اگر نگوییم عمده ترین روش تولید مشروبات الکلی درایران است ولی می توان گفت یکی از روش های شایع تولید مشروبات الکلی در ایران است.»

چرا مصرف مشروبات الکلی در ایران افزایش پیدا کرد؟

وی در خصوص چرایی افزایش مصرف مشروبات الکلی در ایران گفت:« ما در یک مقطعی بحران هایی از جمله سیل، زلزله، اعتراضات و کرونا را تجربه کردیم که گرایش به مصرف مشروبات الکلی را افزایش داد همانطور که در اوایل دوران کرونا شاهد افزایش مصرف مشروبات الکلی بودیم به دلیل تصور اشتباه مردم که گمان می کردند هر کسی که مشروبات الکلی مصرف کند به کرونا مبتلا نمی شود و چقدر مسمومیت ناشی از مصرف الکل داشتیم که مسئله ساز شده بود که برخی افراد دیالیزی و برخی نابینا شدند البته بعد از این اتفاق اطلاع رسانی های وسیعی برای آگاهی مردم صورت گرفت تا به ظاهر بتوانند این مسئله را کنترل کنند.»

مردم اکثرا در زمانی که حال روحی خوبی ندارند به دنبال این هستند که با سیگار یا مواد کشیدن و یا مصرف مشروبات الکلی حال خودشان را خوب کنند. وقتی سلامت اجتماعی جامعه به دلایل مختلف تهدید می شود باید منتظر تبعاتی باشید بخشی از این تبعات در غالب افزایش تمایل به مصرف مشروبات الکلی بروز پیدا می کند.

وی در ادامه گفت:« وقتی نیم نگاهی داشته باشیم به آنچه که در کشور در این حوزه اتفاق می افتد در کوتاه مدت افزایش مسمومیت یا فوت ناشی از مسمومیت الکل های غیراستاندارد، افزایش تصادفات رانندگی ناشی از مصرف الکل، خشونت های ناشی از مصرف الکل از جمله خشونت در خانواده و جامعه، افزایش رفتارهای ناایمن جنسی، مصدومیت ها و معلولیت های ناشی از مصرف مشروبات الکلی غیراستاندارد، حتی بروز بیماری های ناشی از مصرف الکل در افراد و افزایش هزینه های درمان را داریم که تبعات ناشی از مصرف مشروبات الکلی است که هرازگاهی گزارش های آن منعکس می شود.»

وی افزود:«مصرف الکل می تواند حتی تبعات دیگری هم داشته باشد از جمله تاثیر بر روی نقش های اجتماعی و همچنین افزایش جرم در جامعه، گاهی حتی فرد به خاطر تامین هزینه های مصرف مشروبات الکلی ممکن است باز مرتکب جرایم دیگری شوند که وابسته به این جرمشان است همچنین مصرف الکل بر کیفیت روابط و کیفیت نقش هایی که فرد در جامعه ایفا کنند می تواند تاثیرات منفی بگذارد.»

تهدید سلامت اجتماعی، تمایل به مصرف مشروب را افزایش می دهد

وی تاکید کرد:« متاسفانه مردم اکثرا در زمانی که حال روحی خوبی ندارند به دنبال این هستند که با سیگار یا مواد کشیدن و یا مصرف مشروبات الکلی حال خودشان را خوب کنند. وقتی سلامت اجتماعی جامعه به دلایل مختلف تهدید می شود باید منتظر تبعاتی باشید بخشی از این تبعات در غالب افزایش تمایل به مصرف مشروبات الکلی بروز پیدا می کند. نمونه ای مثل البرز که رسانه ای شد به دلیل تعداد بالای مسمومین و حاد شدن مسئله رسانه ای شد اما باید گفت مصرف کنندگان مشروبات الکلی همه کسانی نیستند که به این شکل مصرف می کنند و به صورت گروهی برای دریافت خدمات درمانی مراجعه می کنند این یک واقعیتی است.»

وی افزود:« یک دهه قبل هم به دلیل افزایش مصرف مشروبات الکلی سند جامع نوشته شد این نشان می دهد مصرف الکل مربوط به الان نیست و در برابر مشروبات الکلی مقاومت زیادی وجود داشت که آیا سندی درباره پیشگیری و کنترل آن نوشته شود یا نه، مراکز کارشناسی در این زمینه راه اندازی شود یا نه در نهایت با یک منطق علمی و واقع بینی و مبتنی بر شواهد پذیرفتند که باید این اتفاق بیفتد و شواهد نشان از افزایش مصرف داشت والا اصلا نیازی به تدوین این سند نبود و نیاز به راه اندازی مراکز ترک اعتیاد به الکل نبود.»

مصرف مشروبات الکلی به دلیل شرایط جامعه افزایش پیدا کرده است

دکتر موسوی چلک تاکید کرد:«تدوین سند پیشگیری و کنترل مصرف الکل را یک هوشمندی می دانم برای پاسخ به کسانی که می خواستند درمان شوند و دسترسی شان به خدمات درمانی براساس دستورالعمل ها و پروتکل ها بیشتر فراهم شد.»

وی با بیان اینکه مصرف مشروبات الکلی را نباید به صورت جزیره ای ببینیم طبیعتا مولفه های متعدد دیگری هم می تواند بر مصرف تاثیرگذار باشد، درباره انتقادات از سند تدوین شده در زمینه الکل و اینکه تنها روی کاغذ باقی مانده است، گفت:« در پی تدوین این سند اقداماتی انجام شد از جمله راه اندازی مراکز ترک اعتیاد به الکل اما باید گفت مصرف مشروبات الکلی افزایش پیدا کرده است چون شرایط در جامعه بسیار تغییر کرده است و مردم بحران های مختلف را تجربه کردند و گاهی مواقع برای مدیریت استرس و خودمراقبتی به مصرف مشروبات الکلی و مواد مخدر گرایش پیدا می کنند.»

یک بخشی از دلایل افزایش مصرف الکل این است که افراد این کار را راهی برای فرار از مشکلاتی می دانند. بخشی دیگر برای کنجکاوی، لذت و ابراز وجود دست به مصرف می زنند و بخشی دیگر از مصرف کنندگان نیز الکلیسم هستند و مصرف کننده دایمی هستند.

همیشه کشفیات الکل کمتر از میزانی است که در جامعه وجود دارد

وی با بیان اینکه الزاما نمی توانیم بگوییم به دلیل نبود شادی در جامعه افراد به سمت مصرف مشروبات الکلی روی آورده اند، گفت:« یک بخشی از دلایل افزایش مصرف الکل این است که افراد این کار را راهی برای فرار از مشکلاتی می دانند. بخشی دیگر برای کنجکاوی، لذت و ابراز وجود دست به مصرف می زنند و بخشی دیگر از مصرف کنندگان نیز الکلیسم هستند و مصرف کننده دایمی هستند. مصرف های تفننی اما می تواند دلایل دیگری هم داشته باشد از جمله مصرف در جمع دوستان و مهمانی ها و پارتی ها و عروسی ها و جشن هایی که به مناسبت های مختلف گرفته می شود.»

وی در پایان گفت:« وقتی به میزان کشفیات مشروبات الکلی توجه کنیم می بینیم که فاصله معناداری بین کشفیات و تولیدات و قاچاق این ماده وجود دارد همیشه کشفیات الکل کمتر از میزانی است که در جامعه وجود دارد. علیرغمی که برای کنترل و مقابله با مصرف مشروبات الکلی تلاش های بسیاری می شود ولی به دلیل اینکه تولیدات آن زیرزمینی است و اقتصاد بالایی هم دارد یک مقداری کار کشفیات و کنترل و شناسایی و مبارزه را سخت کرده است.»