عزت نفس

عاصفه اله‌وردی - روان درمانگر کودک، نوجوان و خانواده در ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات نوشت: هر کودکی با یک نمره بیست به دنیا می‌آید. بعضی پدر و مادرها این بیست را تبدیل به صد و بعضی آن را تبدیل به عدد یک رقمی می‌کنند. این یک تعریف ساده عزت نفس است. عزت نفس تصوری است که هر فردی است خود دارد. و اما اعتماد به نفس زمانی ایجاد می‌شود که ما با تلاش و کوشش، توانایی انجام کاری را کسب می‌کنیم.

اثر روی والدین

با گفتن جمله هایی مثل من ترسو هستم، کودک و نوجوان عزت نفس درون خود را نشان می‌دهند. در بیشتر مواقع وقتی فرزند ما عزت نفس پایینی دارد روی ما نیز اثر گذار است.

برخورد موثر

عزت نفس هسته اصلی شخصیت ماست و با زندگی روزمره در هم آمیخته از فعالیت‌های مداومی که موفقیت‌ساز باشد، افزایش یا کاهش می‌یابد. اگر به طور مستقیم به کودکمان بگوییم که: «نه تو می‌توانی. تو ترسو نیستی. تو از بچه‌های دیگر بهتر هستی.» اگرچه در درونمان آرامشی پیدا می‌کنیم و شاید در لحظه او را هم آرام بکنیم. اما در واقع روی افزایش عزت نفس او کاری انجام نداده‌ایم چرا که عزت نفس یک حس درونی است و با گفتن این جملات زیاد نمی شود.
تجربه کنند بهتر است که بچه‌ها در محیط اطراف خانه تجربه کنند و با انجام تجربه‌های مثبت که هزینه ای در بر ندارد و وقت چندانی نمی گیرد، قدرت و تسلط خوبی بر کارها پیدا کنند و به صورت درونی به این نتیجه برسند که من از عهده این کار بر می‌آیم.

تجربه‌های موثر

در واقع داشتن تجربیاتی که حامل پیام مهمی هستند که می‌گوید من می‌توانم این کار را انجام دهم، چیزیست که هر بچه ای به آن نیاز دارد. تجربه برخورد با چالش‌ها و توانایی کسب موفقیت، چیزی است که عزت نفس کودکان ما را به معنای واقعی افزایش می‌دهد.

چطور تجربه کنند؟

این تجربیات باید آنقدر کوچک باشد که بچه‌ها بتوانند آنها را درک کنند و آنقدر بزرگ باشد که سبب رشد و بالندگی آنها شود و آنقدر ساده باشد که والدین بتوانند آنها را به کار بگیرند. وقتی بچه‌ها کوچکتر هستند، مشکل نیست که به آنها کمک کنیم اعتماد به نفس کاری را به دست آورند. کارهای کوچک تأثیرات بزرگی دارند مثل کار با ابزاری مثل قیچی.

برای نوجوانان

از کارهای کوچک شروع کنید مثل مسئولیت دادن برای بردن ظرف‌ها از اتاق به آشپزخانه و یا جمع کردن وسایل و اسباب بازی از وسط اتاق و قرار دادن آن‌ها در جایی مشخص و یا آوردن لیوان آب برای همه افراد خانواده که مشغول خوردن شام هستند.

کمک بگیرید

برای کارهای معمول زندگی مثل غذا پختن خرید کردن تمیز کردن اتاق‌ها از آنها کمک بگیرید و وظایف کوچک به آنها بدهید. در مورد تصمیم گیری برای سفر، مهمانی‌و جشن‌ها از آنها مشورت بگیرید.
می‌توانید در مورد اتفاقاتی که در طول روز در مدرسه کوچه خیابان، تلویزیون و هر جای دیگری اتفاق افتاده با هم گفتگو کنید. اجازه دهید کودک و نوجوان شما آزادانه اظهار نظر کند. حتی اگر اظهار نظرش اشتباه است، بگذارید تا جمله بندی‌اش تمام شود و پس از آن با هم در مورد چگونگی رفتار درست گفتگو کنید.

کنترل اشیا و افراد

آموزش کنترل اشیا و برخورد درست با افراد عزت نفس بچه‌ها را افزایش می‌دهد. بسیاری از بچه‌ها در یک دوره از زندگی خود درباره خانواده احساس خجالت می‌کنند و این حالت در آن‌ها باقی می‌ماند. مثلاً مادر لباس‌های مناسبی نمی‌پوشد یا پدر هیچ وقت درست حرف نمی‌زند. این خجالت اعتمادبه‌نفس آنها را کم می‌کند. برای افزایش عزت نفس در این موارد بهترین کاری که یک تراپیست انجام می‌دهد این است که اطلاعات بیشتری در مورد والدین به کودکان ارائه بدهد به ویژه در مورد دوران کودکی و جوانی والدین.

کسب آگاهی

بچه‌ها دوست دارند که درباره خودشان و والدین شان بیشتر بدانند این کار به آنها کمک می‌کند به طور جدی در مورد خودشان فکر کنند و نگرش درستی در آنها ایجاد می‌کند. حال من خوب است و حال خانواده ام هم همینطور.

ایجاد نگرش خوب

برای کودکان زیر ۹ سال می‌توانید عکس هایی از افراد خانواده را چاپ کرده و با ایجاد سوراخی در آنها، آنها را با نخ به هم وصل کنید. از این وسیله به عنوان یک صحنه نمایش استفاده کنید درباره آن صحبت کنید و لذت ببرید.

از خودتان شروع کنید

نه تنها پول، پول می‌آورد، بلکه شهامت هم شهامت می‌آورد، یا دست کم باعث کنترل ترس می‌شود. رفتار درست شما نشان می‌دهد که چگونه می‌توانند با شهامت باشند، پس از خودتان شروع کنید.

آسیب پذیری

درباره تجربیاتتان با فرزندان صحبت بکنید مثلاً زمانی که قرار بود سخنرانی انجام بدهید و استرس باعث شده توپوق بزنید.

یادگرفتنی‌ست

فرزندان از ما یاد می‌گیرند که تلاش کنند و ما می‌توانیم آنها را در این راه تشویق کنیم. اگر نوجوانم به خود به عنوان شخصی اهل عمل نگاه کند، توانایی انجام کارهای بیشتری را در خود حس می‌کند.‏