به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، شاید شیوع امیکرون و بالا رفتن آمار مبتلاهای کرونا باعث شد این خبرها چندان مورد توجه قرار نگیرد اما مساله این است که سالک هم می‌تواند به سختی گذشته دوباره اذیت مان کند.
بیماری بومی
براساس آنچه رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت گفته از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان آذرماه، ۱۰هزار و ۵۰۸ بیمار جدید مبتلا به سالک در کشور شناسایی شده‌اند و استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان، سمنان، خراسان رضوی و گلستان بیشترین موارد ابتلا به این بیماری را داشته‌اند. بهزاد امیری می‌گوید: «سالک در ۱۸ استان کشور بومی است و انتقال محلی رخ می‌دهد و کانون‌هایی از سالک وجود دارد. به جز بیمارانی که در سال ۱۴۰۰ شناسایی شده اند احتمالا افرادی هم که زخم‌های جزئی داشتند که ممکن است به شبکه بهداشتی مراجعه نکرده باشند و از این رو آمار موارد شناسایی شده کمتر از آمار واقعی موجود است.»
غیر از استان هایی که فعلا در صدر مبتلایان به سالک هستند تهران هم چندان در امان نیست و به گفته محمد مهدی گویا، رئیس مرکز بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، این بیماری در مناطق روستایی استان تهران شایع شده و آخرین آمار ابتلا به سالک در شهرستان ورامین استان تهران هم ۳۸ مورد بوده است.
گویا می‌گوید: «مهمترین علت شیوع سالک در کشور، مربوط به تغییرات اقلیمی است. اما مهاجرت بی‌رویه از روستاها به شهرها و به ویژه حاشیه شهرها در این زمینه بی‌تاثیر نبوده است.»
زخم ها را جدی بگیرید
سالک یک بیماری انگلی است که از نیش پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود. در صورتی که پشه آلوده باشد هنگام خون‌خواری این انگل را به بدن انسان انتقال می‌دهد. مخزن این انگل در شیوع سالکِ مرطوب یا روستایی، جوندگان یا موش‌های صحرایی هستند که این انگل از بدن آنها به این پشه‌های ماده انتقال پیدا کرده است. پشه خاکی در لانه جوندگان وارد شده و از خون آنها تغذیه می‌کند.
دو نوع بیماری سالک در ایران وجود دارد؛ نوع روستایی و نوع شهری. در سالک نوع روستایی که نوع غالب بوده و بیشتر از ۸۰ درصد موارد سالک نوع روستایی است، پشه خاکی پس از گزش و خون خواری از موش‌های صحرایی آلوده شده و در خون‌خواریِ مجدد از انسان باعث انتقال انگل به انسان می‌شود. در نوع شهری پشه خاکی پس از خون‌خواری از اطراف زخم بیمار مبتلا به نوع شهری، آلوده شده و در خون خواری مجدد انگل را به فرد سالم دیگری منتقل می‌کند.
البته باید بدانید امکان انتقال بیماری از انسان به انسان هم وجود دارد و تماس جنسی، انتقال خون، ازطریق جفت و آلودگی مخاط چشم یا زخم‌های باز با مواد آلوده مانند ترشح زخم یامخاط بینی انسان یا حیوان مبتلا به سالک هم از راه های انتقال است.
اما علائم بیماری سالک چیست؟ ضایعات سالک بر اثر گزش پشه خاکی ایجاد می‌کند که معمولا در نواحی باز بدن شامل صورت و گردن و دست و پا است. بعد از ۲ هفته تا ۲ ماه پس از گزش ضایعات به صورت یک جوش خودشان را نشان می‌دهند و بعد هم گسترش پیدا می‌کند و مرکز آن زخمی می‌شود.
نوع شهری کمی متفاوت است. علائم مدت بیشتری طول می‌کشد تا ظاهر شوند و حتی ممکن است یک سال پس از گزش خودشان را نشان دهند. شدت زخم هم در این دو نوع متفاوت است و معمولا در نوع روستایی زخم ها شدیدتر هستند و ترشح دارند و البته معمولا پس از ۶ ماه بهبود پیدا می‌کند اما در نوع شهری که ضایعه بدون ترشح است ممکن است بهبود آن بیش از یک سال نیز طول بکشد. محل بهبودی زخم هم تا آخر عمر باقی می‌ماند که حتما در فیلم و سریال های قدیمی نمونه‌اش را دیده‌اید.
حالا که این بیماری بیش از سال های قبل دیده شده هر ضایعه جلدی را جدی بگیرید و اگر بیش از ۱۰ روز بهبودی آن طول کشید برای تشخیص به مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید تا اقدامات تشخیصی انجام شود.
در مناطقی که تماس انسان با موش‌های صحرایی زیاد می‌شود و مناطقی که مستعد افزایش جمعیت موش‌های صحرایی و پشه‌های خاکی باشد انتقال سالک اتفاق می‌افتد. در این مساله تغییرات آب و هوایی به خصوص گرم شدن هوا، گسترش کشاورزی، سد سازی، گسترش خانه‌سازی در حاشیه شهرها، وجود ساختمان‌های مخروبه و تجمع نخاله‌های ساختمانی، تجمع زباله‌ها، تجمع فاضلاب‌ها، جابجایی جمعیت و مسافرت یا اقامت در مناطقی که موش‌های صحرایی وجود دارند، نگهداری دام و طیور در نزدیکی اماکن مسکونی، تجمع فضولات دام و طیور در نزدیکی اماکن مسکونی و زلزله و سیل که محیط را برای تماس نزیک افراد با پشه‌های خاکی و موش‌های صحرایی مساعد می‌کند، موثر هستند.
درمان و پیشگیری
این بیماری قابل درمان است و با توجه به اقداماتی که در سطح شهرستان‌ها و با حمایت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی انجام شده است، در مراکز خدمات جامع سلامت انتخابی روش‌های درمانی مورد تایید در دسترس است.
رئیس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت می‌گوید: «خدمات تشخیصی و درمانی این بیماری به صورت رایگان در مراکز بهداشتی و درمانی ما انجام می‌شود. ابتدا برای تشخیص بیماری از زخم ایجاد شده در بدن فرد که پس از گذشت ۱۰ روز بهبود نیافته است، نمونه‌گیری می‌کنند و تشخیص می‌دهند عامل زخم، انگل بیماری زای سالک است یا خیر. در صورت تشخیص سالک ۳ روش درمانی پیش روی پزشک وجود دارد. در روش اول اگر زخم کوچک و موضعی باشد با یک دستگاه موضع مدنظر را با نیتروژن مایع سرد می‌کنند که انگل از بین برود. در روش دوم که ترموتراپی نام دارد به موضع زخم دما می‌دهند. روش سوم و استانداردی که در مراکز بهداشتی و درمانی انجام می‌شود، استفاده از داروی گلوکانتیم به صورت آمپول است که در محل زخم تزریق می‌شود. در برخی از بیماران که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، زخم ناشی از گزش پشه می‌تواند به کل بدن منتشر شود. در این افراد که زخم منتشر شده است آمپول گلوکانتیم به صورت عضلانی تزریق می‌شود. خدمات مرتبط با درمان سالک در بخش خصوصی امکان پذیر نیست و به شکل کاملا رایگان در شبکه بهداشتی ارائه می‌شود.»
اما برای اینکه به این بیماری دچار نشوید و لازم نباشد پروسه درمان را طی کنید باید در صورت مشاهده لانه موش‌های صحرایی در اطراف محل سکونت سریعا به مرکز خدمات جامع سلامت یا خانه بهداشت اطلاع دهید، از پرده و توری‌های مناسب در پشت درها و پنجره‌ها استفاده کنید، از دورکننده‌های حشرات که به صورت لوسیون یا اسپری وجود دارد به خصوص در فصول انتقال بیماری و در بعدازظهر و در طول شب در روی پوست استفاده کنید، در صورت وجود شکاف و ترک در روی دیوارها آنها را با گچ یا سیمان پر کنید و بین محل نگهداری دام و طیور و خانه بیش از ۵ کیلومتر فاصله بگذارید.
یادتان باشد در صورت مسافرت به مناطق آلوده ممکن است به این بیماری دچار شوید پس حتما از پشه بندها و اسپری های حشره کش استفاده کنید.
نظر شما