الکلیسم و نفی یک آسیب زیرزمینی
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ،تقی رستم‌وندی، معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی، نرخ شیوع الکل در کشور را بین ۹تا۱۰درصد افراد بالای ۱۵ تا ۶۴سال اعلام می‌کند؛ به‌طوری که سالانه بیش از 5میلیون نفر در کشور الکل مصرف می‌کنند. از سویی سالانه ۵۰ تا ۶۰هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات در کشور جان خود را از دست می‌دهند و نگرش ۲۷درصد مردم به مصرف موادمخدر منفی نیست.
مصرف «تریاک» ۵۰۰سال در جامعه ایرانی به‌عنوان ماده‌ای دارویی باعث چنین باورهایی شده است. اگر از این بحث‌های کلان بگذریم به مواردی عینی و کاربردی نیز خواهیم رسید؛ ازجمله این موارد «اعتیاد» است. رستم‌وندی می‌گوید: «ما در حوزه اعتیاد به‌عنوان یک رفتار انحرافی دچار کمبود نظریه‌پردازی با رویکرد دینی و اسلامی هستیم. در تمام دنیا در مواجهه با اعتیاد، مصرف دخانیات را در شکل‌های مختلف به‌عنوان گام اول قرار می‌دهند، اما ما باوجود داشتن قانون جامع کاهش مصرف دخانیات، این قانون را اجرا نمی‌کنیم. به هیچ عنوان این قانون اجرا نمی‌شود و فرهنگ عمومی نیز زمینه پذیرش این قانون را فراهم نمی‌کند؛ این درحالی است که مثلا در نیویورک سن فروش دخانیات را از ۱۸ به ۲۰سال ارتقا داده‌اند، اما در کشور ما خیلی ساده دخانیات با پرداخت وجه در اختیار کودکان قرار می‌گیرد.»
از آنجایی که در آسیب‌های اجتماعی نمی‌توان به آمار دقیقی رسید، موسوی‌چلک، آسیب‌شناس می‌گوید: «ما همواره با آمار، دشمنی کرده‌ایم؛ درحالی‌که نیاز به دماسنج اجتماعی داریم تا واقعیت روی زمین و زیر آن را به ما نشان دهد، اما ما در یک مقطع طولانی به این واقعیت‌ها نمی‌پرداختیم. اگر پرداخته می‌شد هم مدام مورد نقد قرار می‌گرفت، تا سال 1395که مقام‌معظم رهبری اعلام به‌کار فوق‌العاده در این‌باره کردند. در این جلسات، روند اقدامات کشور و وضعیت اجتماعی آن، خود را نشان داد؛ بنابراین صدای ضجه آسیب اجتماعی بیش از 2دهه است که بلند شده، اما همیشه این آسیب‌ها نادیده گرفته شده‌اند.
باید بگوییم ندیدن به‌معنای حذف واقعیت نیست و آسیب رشد زیرزمینی خود را ادامه می‌دهد. جامعه‌ای که با بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی روبه‌روست با آسیب‌ها نیز روبه‌رو خواهد شد؛ یکی از انواع آسیب‌ها رشد مصرف مشروبات الکلی است. این آمار هم مثل آمار اختلالات روانی در سال 1394که گفتند 25درصد مردم دچار یک اختلال هستند که ما را با سونامی اختلال روانی پس از کرونا مواجه خواهد کرد، مورد توجه قرار نگرفت. مصرف الکل در کشورهای مختلف دلایل و کارکردهای مخصوص به‌خود را دارد، اما در کشورمان به 2شکل اعتیاد و تفریحی جریان دارد. از معتادان به الکل که به الکلیسم، یعنی مصرف‌کننده مداوم الکل معروفند، آماری وجود ندارد. زمانی آمارشان 200هزار نفر اعلام شد، اما بسیار مورد نقد قرار گرفت.»
رابطه فقر و نارضایتی قابل انکار نیست
اما حاشیه‌نشینی از دیگر آسیب‌هایی بود که در نشست خبری معاون وزیرکشور بررسی شد. وی معتقد است از آنجایی‌که ۱۱تا۱۳میلیون نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند، به هیچ عنوان مسئولان ما در حوزه شهرسازی معیارهای شهر اسلامی را رعایت نمی‌کنند؛ به‌گونه‌ای که شهرها در 2بخش بالا و پایین شهر شکل می‌گیرند. بنا بر همین آمارها، حدود ۴۰ تا ۴۵درصد مردم اعلام کرده‌اند که نه مردم و نه مسئولان قانون را رعایت نمی‌کنند.
بدیهی است در جامعه‌ای که 40درصد مردم این‌گونه فکر می‌کنند، هنجارشکنی طبیعی‌تر به‌نظر برسد. او می‌گوید: «حدود ۵۰درصد مردم اعتقاد دارند که میزان تحقق عدالت و برابری در جامعه کم است و اگر نگرش عمومی این باشد که در جامعه برابری وجود ندارد و عدالت رعایت نمی‌شود، افراد انگیزه پیدا می‌کنند تا خودشان به‌دنبال استیفای حقوق خود بروند.» سیدحسن موسوی‌چلک ادامه می‌دهد: «البته در آماری که چند سال قبل وزارت راه و شهرسازی داده بود 20تا 21میلیون نفر حاشیه‌نشین بود.
بی‌شک کسی نمی‌تواند منکر ارتباط فقر و آسیب اجتماعی باشد. حاشیه‌نشینی دلایل متعددی دارد. عدالت سرزمینی مهم است. وقتی همه امکانات برای کلانشهرها درنظر گرفته می‌شود، موضوع هدف بازآفرینی شهری است. از سویی در همین دوران کرونا گروهی از طبقات متوسط به طبقه پایین نزول کرده‌اند. ادامه این شرایط بسیار خطرناک است و وضعیت ما را در حوزه آسیب‌های اجتماعی بدتر خواهد کرد.»
آمارها دقیق نیستند
رستم‌وندی، معاون وزیر کشور با اشاره به اینکه دین اسلام ازجمله سنگرهای مهم جلوگیری از خودکشی است، می‌گوید: «سالانه حدود ۱۰۰ هزار نفر در کشور اقدام به‌خودکشی می‌کنند که البته مرگ‌ومیر ناشی از این اقدامات حدود ۵هزار تا ۵هزار و 500 نفر است. با این حال اگر این سیر صعودی مدیریت نشود در آینده نه چندان دور در رده کشورهایی قرار خواهیم گرفت که میزان خودکشی در آن نگران‌کننده است.» او در ادامه به آمارهای موجود در وزارت بهداشت و ۲۳۰هزار سقط در سال اشاره می‌کند و می‌گوید که مطابق با بعضی پژوهش‌ها ۳۰۰ تا ۴۰۰هزار سقط جنایی یا غیرقانونی در سال انجام می‌شود. این آسیب نیز بی‌تردید بی‌ربط به الگوهای همسریابی به‌عنوان یک آسیب عمده در فضای مجازی نیست. صیغه‌یابی در فضای مجازی به‌عنوان آسیب در حال گسترش است که باید نسبت به آن حساس بود.
رستم‌وندی از سویی به اقدامات در حوزه حجاب و عفاف اشاره می‌کند: «باید در صدر تلاش‌ها در الگوهای اثرگذار عفاف و حجاب نوآوری شکل گیرد و از کلیشه‌ها و روش‌های سنتی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر و ترویج الگوی عفاف و حجاب عبور کرده و به یک نوآوری رسید.» اما در راستای چنین مشکلاتی موسوی‌چلک به نوع پیگیری و انعکاس آسیب اشاره می‌کند و می‌گوید: «موضوعات وقتی با قانون در تعارض قرار می‌گیرند، مخفی می‌مانند؛ بنابراین نمی‌توان به آمارهای رسمی در حوزه آسیب‌های اجتماعی اعتماد کرد. نه به این معنا که نخواهند آمار را منتشر کنند، بلکه به این معنا که نظام رصدی در این‌باره وجود ندارد که بررسی کند و بتواند تحلیلی در این‌باره ارائه دهد؛ بنابراین آماری به شکل دقیق در حوزه آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد.»
نظر شما