سلامت نیوز: همزمان با «دهم سپتامبر»، روز جهانی پیشگیری از خودکشی، کارشناسان از روند رو به رشد اختلالات روانی که در نهان جامعه در حال گسترش است، خبر می‌دهند. همین دیروز فریبرز تاج، عضو شورای مرکزی سازمان روان‌شناسی ایران از افکار خودکشی ۳۸درصد پرستاران خبر داد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی ، به گفته او براساس یک پژوهش در دانشگاه ملایر ۳۸درصد جامعه پرستاری کشور افکار خودکشی دارند. این آمار از افکار خودکشی آن هم در میان بخشی از جامعه که جزء کادر درمانی کشور و قشر تحصیل‌کرده و تا حدودی «برخوردار» محسوب می‌شوند، بیانگر وضعیت ناروشن بهداشت روانی جامعه است. اختلالات روانی پس از بیماری‌های قلبی و عروقی بیشترین حجم از بیماری‌ها را در ایران به خود اختصاص داده است و این خود زنگ هشداری برای سلامت روانی جامعه است، موضوعی که در زیر پوست جامعه درحال گسترش است و آن را می‌توان در انواع و اقسام قتل‌ها، خودکشی‌ها، جنایات و... دید، اما با این حال همچنان اقدام جدی برای مقابله با آن صورت نگرفته است.
حدود ۱۵میلیون ایرانی اختلال روانی دارند
آمارها می‌گویند حدود ۴۴ تا ۲۵درصد جمعیت کشور به نوعی دچار اختلالات روانی هستند و حدود ۶۶ تا ۷۵ درصد این افراد برای درمان به روان‌پزشکان، روان‌شناسان و متخصصان سلامت روان مراجعه نمی‌کنند. خرداد همین امسال، علی اسدی، معاون دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت در گفتگو با خبرنگار برنا به تعداد افرادی که در ایران دارای اختلال روانی هستند اشاره کرد و گفت: در گروه سنی 14 تا 65 سال یعنی میان 50 میلیون نفر از جمعیت کشور، حدود 23 تا 25 درصد آنها دارای یک اختلال روانپزشکی هستند یا یک اختلال روانی را تجربه کردند درواقع تعداد این افراد بالغ بر 12 تا 15 میلیون نفر است.
خودکشی که یکی از محصولات اختلالات روانی در جامعه است، وضعیت خوبی ندارد. طبق گزارش پزشکی قانونی در سال ۹۹ در ایران پنج هزار و 542 نفر جان خود را به دلیل خودکشی از دست دادند، حال آن‌که در سال ۹۸، پنج هزار و 143 نفر خودکشی کردند که نشان می‌دهد ۳۹۹ نفر سال ۹۹ بیشتر از سال قبل خودکشی کردند. آمارهای غیر رسمی نیز از «اقدام» به خودکشی بیش از یک میلیون ایرانی در سال خبر می‌دهد.بدیهی است تعداد افرادی که «افکار خودکشی» دارند، بسیار بیشتر از آمارهای اعلام شده است. اما از آن‌جا که سازوکار دقیقی برای سنجش افکار خودکشی در کشور وجود ندارد، یا معمولا افراد تمایل به بیان و آشکار کردن افکار خودکشی خود ندارند، آمار دقیقی از این موضوع در دسترس نیست.
خدمات مشاوره و روان‌شناسی پرهزینه است
در حالی که به گواه آمارها زنگ هشدار سلامت روان جامعه به صدا درآمده است، اما امکانات و خدمات روانپزشکی در ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، علاوه بر هزینه‌های سرسام‌آور خدمات و اقدامات پزشکی و مشاوره‌ای این حوزه، کمبود نیروهای متخصص و توزیع نامناسب آن وضعیت را بغرنج‌تر کرده است.در ایران به ازای هر ۴۵هزار نفر یک روان‌پزشک وجود دارد.
این میزان در کشور هم توزیع مناسبی ندارد و میزان توزیع روان‌پزشک در برخی مناطق کشور از این میزان کمتر و در برخی جاها بیشتر است. خدمات روان‌شناسی نیز اگرچه هیات دولت روحانی در تیرماه یک تعرفه‌ای برای آن مصوب کردند، اما با این حال نرخ درمان روان‌شناسی نیز مثل اکثر قیمت‌گذاری‌‌های بازار آزاد، دلخواه است و هر مطبی با توجه به مکان جغرافیایی‌اش و بالاشهر یا پایین شهر بودن، نرخ خودش را دارد و رقم ویزیت‌ها با توجه به همین نشانه‌ها تغییر می‌کند.
چند ماه پیش محمد حاتمی، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی در گفت‌وگو با برنا با اشاره به جزئیات تعرفه مصوب شده خدمات روان‌شناسی و مشاوره گفت: هیات دولت ۶ تیرماه سال جاری برای ۴۵ دقیقه خدمات فردی با مدرک کارشناسی ارشد ۱۳۰هزار تومان و برای دکترا ۱۸۷هزار تومان تعرفه در نظر گرفته است. اما اندکی جست‌وجو در اینترنت یا تماس کوتاهی با مطب‌های روان‌شناسی نشان می‌دهد رقم‌هایی که به عنوان ویزیت از بیماران گرفته می‌شود چندین برابر این ارقام است و از ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار متغیر است.
در برخی از مطب‌ها حتی به یک میلیون تومان هم می‌رسد. با توجه به وضعیت روانی جامعه از یک سو و خدمات پرهزینه درمان و مشاوره، این سوال پیش می‌آید، چرا خدمات روان درمانی و پزشکان متخصص روان‌پزشک مشمول بیمه نیستند؟این سوال در حالی به عنوان دغدغه‌ای همیشگی مطرح می‌شود که حتی در برنامه ششم توسعه کشور که باید تا پایان سال ۱۴۰۰ اجرایی شود، دولت موظف به ایجاد مزایای بیمه برای خدمات مشاوره بوده، اما حتی به امکان عملی کردن آن نیز نزدیک نشده است.
آمار خودکشی در ایران قابل استناد نیست
رئیس انجمن مددکاری ایران با اشاره به روز جهانی پیشگیری از خودکشی، نرخ خودکشی ایرانیان را در قیاس با میانگین جهانی بالا ندانست و به همدلی گفت:«براساس آمار پزشک قانونی، نرخ خودکشی در ایران به ازای ۱۰۰ هزار نفر ۶.۲ نفر است، اگرچه این آمار به نسبت یک دهه پیش که ۵.۲ یا ۵.۷ بود روند افزایشی داشته، اما براساس میانگین جهانی نرخ خودکشی در ایران زیاد نیست.
البته میانگین جهانی چیزی حدود ۱۷نفر در هر ۱۰۰هزار نفر است».سیدحسن موسوی چلک اختلاف آمار واقعی با آمار رسمی را به نبود نظام ثبت دقیق خودکشی‌ها گره زد و گفت:«اصولا به آمارهای مربوط به اقدام به‌خودکشی نمی‌توانیم استناد کنیم، چون آمارهای دقیقی نیستند. بسیاری از اقدام‌ها یا ثبت نمی‌شوند یا حتی برخی افراد بنابر دلایل حیثیتی به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند.
لذا آمارهای اقدام به‌خودکشی، حتی همین آماری که منتشر شده، چندان دقیق نیست. اما با این حال پزشک قانونی آمارهای موجود خود را صادقانه ارائه می‌دهد.»موسوی چلک با اشاره به وضعیت اقتصادی در بروز خودکشی تصریح کرد:«حدود ۷۵درصد خودکشی‌ها در کشورهای با درآمد متوسط اتفاق می‌افتند، کشور ما نیز جزو همین کشورهاست. باز براساس همین آمار جهانی احتمال خودکشی افرادی که اختلال روانی دارند، ۲۰برابر بیشتر از افراد سالم است.»وی با اشاره به شعار امسال پیشگیری از خودکشی که «ایجاد امید در سایه اقدام و عمل» است، افزود:«شعار امسال گویای این موضوع است که اگر جامعه امیدوار باشد، احتمال اختلال روانی و به تبع آن خودکشی کمتر است.»
دولت خدمات سلامت روان را مشمول بیمه کند
رئیس انجمن مددکاری کشور به امکانات موجود در موضوع سلامت روان پرداخت و گفت:«موضوع سلامت روان و سلامت اجتماعی روان به معنای عام، هم در بسته بودجه دولت و هم در سبد خانوار فردی، جایگاه مناسبی ندارد. این در حالی است که عوامل تشدید کننده اختلالات روانی مانند کرونا، ناامیدی و... در جامعه نیز در حال افزایش است.»
وی ادامه داد:«اطمینان‌آفرینی از عوارض منفی کرونا، حمایت‌های اجتماعی، ایجاد دسترسی رایگان مردم به حمایت‌های روانی و اختصاص بودجه‌های مناسب برای این اقدامات ازجمله موارد مهم است. همچنین برای پیشگیری از خودکشی ما به راه‌اندازی برنامه‌های مداخلاتی و ایجاد مهارت‌های اجتماعی مانند فرهنگ گفت‌وگو در مردم نیاز داریم.» موسوی چلک افزود:«دولت باید دسترسی به خدمات بهداشت روان و دسترسی به مشاور و مددکار را تسهیل کند. دولت باید یارانه پرداخت کند، البته نه یارانه قطره چکانی.
یکی از راه‌ها این است که این خدمات را مشمول بیمه کند. بدیهی است پوشش بیمه‌ای می‌تواند رغبت مردم را برای استفاده از خدمات سلامت روان افزایش دهد. در صورت بیمه این خدمات، احتمال استفاده بیشتر مردم از این متخصصین و خدمات افزایش پیدا می‌کند و زمانی که خدمات حوزه سلامت روانی- اجتماعی مشمول پوشش بیمه‌ای نمی‌شود ممکن است برخی از مردم توان استفاده از این خدمات را نداشته باشند.»
وی ادامه داد:«به عنوان رئیس انجمن مددکاری ایران از دولت سیزدهم انتظار دارم خدمات مشاوره، روان‌شناسی و مددکاری اجتماعی را تحت پوشش بیمه قرار دهند. به ویژه این‌که اکنون ما شرایطی را تجربه می‌کنیم که در آینده نیاز به این خدمات بیشتر خواهد شد و اکنون این نیاز احساس می‌شود، لذا اگر این نیاز را برآورده نکنیم ممکن است مجبور به از دست دادن نیروی انسانی شویم.»
نظر شما