سلامت نیوز: با توجه به اینکه مسئولان شهرداری و وزارت بهداشت از کاهش آمار کودکان کار و زباله‌گرد در شهرها در پی شیوع کرونا خبر می‌دهند، تردد آنها در شهرهای بزرگی همچون تهران، خبر از کاهش آنها نمی‌دهد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان ملی ،کودکان کار به‌دلیل نوع کار خود، سوء تغذیه، عدم دسترسی به امکانات بهداشتی و نداشتن سرپناه مناسب در معرض ابتلا به کرونا هستند، اما بسیاری از آنها می‌گویند: «نمی‌توانیم در خانه بمانیم، زیرا گرسنگی کشنده‌تر از کروناست و با شکم گرسنه نمی‌توان در قرنطینه ماند.» از سوی دیگر بسیاری از آنها قادر نیستند از خود مراقبت کنند و می‌توانند به‌عنوان ناقل در جامعه رفت و آمد کنند. چند روز پیش، علیرضا زالی فرمانده عملیات مقابله با کرونا درکلان شهر تهران گفت:
«کودکان کار کانون بالقوه ابتلا و انتقال کرونا محسوب می‌شوند. تهران به‌دلیل پراکندگی جغرافیایی، شرایط زندگی، بالاترین رقم حاشیه نشینی در کشور، اتباع خارجی و عناصر آسیب‌های اجتماعی در شرایط ویژه‌ای است. کنترل شیوع کرونا در تهران ضرورت دارد، چراکه اگر این بیماری در کلان شهر تهران کنترل نشود پیروزی لازم را به‌دست نخواهیم آورد و شکست در تهران به منزله یک شکست ملی تلقی می‌شود.»
این در حالی است که براساس داده‌های مرکز مطالعات راهبردی وزارت کار از حدود ۹میلیون کودک ۱۰ تا ۱۷ سال، ۴۰۹هزار کودک فعال در عرصه کار یا در جست‌وجوی کار در کشور شناسایی شدهاند که ارتباط مستقیمی با فقر در خانواده دارد و کار عمده آنها در ایران دستفروشی، گلفروشی، فالگیری و زباله‌گردی است. سازمان‌های مدافع حقوق کودکان کار و خیابان خواستار حمایت دولت از این کودکان و اختصاص بودجه برای حمایت از این کودکان شدهاند.
این روزها کودکان زباله‌گرد همچنان مشغول کار هستند و می‌توان از هر پنج سطل زباله، یکی از آنها را دید که در حال جست‌وجو در داخل سطل است. با چند نفر این کودکان که صحبت می‌کنیم متوجه می‌شیم که برخی از آنها محصل هستند، اما به‌دلیل اینکه پدرانشان از شغل‌های روزمزد همچون پیک موتوری، کارگری ساختمان، دستفروشی و... بیکار شدهاند مجبورند به دستفروشی و زباله‌گردی روی بیاورند.
از سوی دیگر تعداد بچه‌های دستفروش در خیابان‌ها زیادتر از گذشته شده، در میدان منیریه یکی از آنها را می‌بینیم، او می‌گوید که از شهرری به تهران می‌آید و کلاس پنجم دبستان است و در محله‌شان کار کردن امری عادی است؛ اما تا به حال پدر و مادرش به او اجازه کارکردن نداده‌اند تا اینکه کرونا سر و کله‌اش پیدا شد: «بابام با موتورش کار می‌کرد اما قبل از عید به‌خاطر بیکاری و اجاره خانه مجبور شد بفروشتش. از 25 اسفند بیکاره، کسی هم دیگه بهش پول قرض نمی‌ده، یه هفته پیش مامانم راضیش کرد تا من بیام سرکار و روزانه 15هزار تومان درآمد دارد! »
از اینکه خانواده‌مان بیمار شوند می‌ترسیم
هرچند زباله‌گردی ممنوع شده اما هنوز هم تعدادی از آنها را در سطح خیابان می‌بینیم. زباله‌گردهایی که می‌گویند از اینکه خودمان بیماری بگیریم چندان نگران نیستیم اما از اینکه خانواده‌مان به سبب ما بیمار شوند می‌ترسیم. استفاده از ماسک و دستکش برای زباله‌گردی اهمیت بسیاری دارد و هم اکنون با ممنوعیت زباله‌گردی می‌توانیم امیدوار باشیم که شیوع ویروس کرونا کمتر شود، البته بسیاری از همین زباله‌گردها توجه چندانی به مسائل بهداشتی ندارند و در مقابل عده بسیاری از آنها برای حفظ سلامتی خود و خانواده‌شان این موضوع را جدی گرفتند.
سایه کرونا بر فقرا
بسیاری از کارشناسان احتمال شیوع کرونا را نزد کارتن خواب‌ها، زباله‌گردها و کودکان خیابان قوی‌تر می‌دانند. در این رابطه یک فعال حقوق کودکان به «آرمان ملی» می‌گوید: فقرا به‌دلیل محیط زندگی و فقدان امکانات درمانی و دارویی، آسیب‌پذیرتر از سایرین هستند و در زمان بیماری‌های اپیدمیک به توجه ویژه‌ای نیاز دارند. فرشید یزدانی می‌‌افزاید: در تهران بیش از 3500 محل اسکان و مددسرا برای کارتن‌خواب‌ها و بی‌خانمان‌ها وجود دارد که در صورت ابتلای یک فرد، می‌تواند به سرعت باعث شیوع بیماری شود. طبق آمار، 20 تا 25درصد جمعیت ایران نیز حاشیه‌نشین هستند.
جمعیتی با امکانات آموزشی و درمانی نازل و توان جسمی نامناسب به‌دلیل کمبودهای تغذیه‌ای. کودکان و بزرگسالانی نیز که از راه فروشندگی در مترو امرار معاش می‌کنند، به علت ارتباط گسترده با جامعه و حضور در اماکن عمومی در معرض تهدید و خطر هستند. این فعال حقوق کودکان کار یادآوری کرده که زباله‌گردها، ائم از کودک یا بزرگسال در کمپ‌ها زندگی می‌کنند، در گودهای پر از زباله، میکروب و بو به سرمی‌برند و امکانات درمانی و دارویی ندارند.
یزدانی ضمن تقبیح کار کودکان، از دولت خواسته که لوازم بهداشتی، دستکش، لوازم ضدعفونی و ماسک رایگان در اختیار این قشر بگذارد و افزود: محل‌های اسکان زباله‌گردها متاسفانه به شدت نامتناسب است و باید فکری به حال محل‌های اسکان موقت شهرداری‌ها کرد. این جمعیت اگر درگیر شوند، کمتر مقاومت بدنی را مقابل بیماری کرونا خواهند داشت.
آنها حتی امکان اینکه بتوانند هر دفعه به‌طور مرتب دست‌‌هایشان را بشویند، نخواهند داشت. فرشید یزدانی یادآور شده که بخشی از جامعه، نه وقت تماشای تلویزیون را دارد و نه حتی دستش به تلویزیون یا تلفن هوشمند می‌رسد. او خواستار جدی گرفته شدن آموزش‌های فردی و ویژه به این قشر شده و از آمادگی تشکل‌های غیردولتی برای بحث‌های اموزشی خبر داده است.
سایه کرونا بر سر کودکان کار
مینا جندقی، عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان، خواستار توجه هرچه بیشتر به بهداشت، سلامت، آموزش و نحوه اسکان کودکان زباله‌گرد شده است. او می‌گوید: کودکان زباله‌گرد و کسانی که در خیابان یا مترو دستفروشی می‌کنند، بدون ماسک و دستکش در سطح شهر در تردد هستند، تغذیه نامناسبی دارند و محل سکونت‌شان نیز در جوار زباله‌هاست.
از طرفی این کودکان باتوجه به نوع تغذیه، استراحت ناکافی و مواجهه با انواع استرس‌ها و فشارهای روانی در مقابل بیماری آسیب‌پذیرتر هستند. این کودکان در صورت ابتلا به بیماری نیز، به‌دلیل هزینه‌های سنگین درمانی و مشکلات پذیرش کودکان بدون اوراق هویتی امکان مراجعه به مراکز درمانی ندارند. وی در ادامه خواستار توجه سازمان بهزیستی برای تامین سرپناه کودکان کارتن خواب و بی‌خانمان و حمایت‌های لازم از آنها شده و گفته است: این کودکان هر روزه در خیابان‌های شهر حضور دارند اما ارتباط آنها با جامعه بسیار کم است.
نظر شما