سلامت نیوز:معلولان می‌خواهند در شهر باشند. این خواسته آنها در همه سال‌های گذشته است، اما در طراحی هیچ‌یک از شهرهای کشور، آنها دیده نشده‌اند؛ نه معبری است که بتوانند از آن به راحتی بگذرند و نه ساختمانی وجود دارد که بتوانند بدون کمک دیگری وارد آن شوند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری ، در این چند ساله صحبت از مناسب‌سازی شهر برای معلولان کم نبوده، ولی کمتر اقدامی برایش انجام شده است. البته اتفاقاتی که در سال‌های اخیر در یزد افتاد و این شهر را به شهر دوستدار معلولان تبدیل کرده، حالا الگویی شده تا شهرهای دیگر و مسئولانش متوجه مناسب‌سازی شهرهای‌شان برای زندگی و حضور معلولان شوند.
در بعضی از شهرها، مثل تهران که به‌عنوان پایتخت، الگوی بیشتر شهرها محسوب می‌شود مناسب‌سازی شهر در دستور کار قرار گرفته و امسال در بودجهای که شهرداری برای سال 99تدوین کرده ردیف جداگانه‌ای با 68میلیارد تومان اعتبار برای مناسب‌سازی درنظر گرفته شده است؛ بودجهای که اگرچه شاید نسبت به منابع لازم برای تحقق این مهم کم باشد ولی می‌تواند شروع و گامی مهم درنظر گرفته شود.تهران با توجه به گستردگی و جمعیتی که دارد، بالطبع شهری است که جمعیت قابل توجهی از معلولان در آن زندگی می‌کنند.
افرادی که تاکنون به‌دلیل نامناسب بودن معابر شهری، سهم چندانی از زندگی و حضور فعال در شهر نداشته‌اند و حالا مدیران شهری و شورا به‌دنبال ایجاد فضایی جدید هستند. قانون حمایت از حقوق معلولان 20اسفند سال 1396در مجلس تصویب و 8 اردیبهشت سال 1397ابلاغ شد.
ماده2 این قانون وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها و نهادهای عمومی و دولتی را ملزم کرده است که مناسب‌سازی معابر را انجام دهند، اما در یک سال گذشته تغییری در سطح شهرها و به‌خصوص تهران دیده نمی‌شود. آبان امسال بود که بهروز مروتی، مدیر انجمن پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت از عملکرد ستاد مناسب‌سازی انتقاد کرد و گفت:
« دولت تمامی وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها و نهادهای عمومی و دولتی را ملزم کرده است که مناسب‌سازی را انجام دهند، اما دولت باید از خودش شروع کند. چیزی که ما شاهد آن هستیم این است که با گذشت بیش از یک سال و نیم از تصویب قانون حمایت از حقوق معلولان خود وزارتخانه‌ها مناسب‌سازی را جدی نگرفته‌اند.
برای مثال، دبیرخانه وزارت کشور که خود متولی مناسب‌سازی در کشور و یا وزارت صنایع مناسب‌سازی نشده است.»
یزد چطور شهر دوست‌داشتنی معلولان شد؟
یزد در کمتر از 2سال برای حضور معلولان در شهر مناسب‌سازی شد. سؤال خیلی از شهروندان شهرهای دیگر هم این است که چطور یزد توانست، ولی دیگر شهرها نمی‌توانند. سپنتا نیکنام، عضو و رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر یزد به همشهری توضیح می‌دهد که از سال 97تا 98در این شهر چه اتفاقی افتاد که لقب شهر دوستدار معلولان را به‌خود گرفت:
« ما با تخصیص فضای خاص به معلولان مخالف بودیم و این خواست خود آنها هم بود، آنها می‌گویند: ما را از جمع جدا نکنید و چیز ویژه‌ای برای ما درست نکنید. » یزد در هر 5منطقه شهرداری یک پارک را برای معلولان مناسب‌سازی کرد، اما بعد از این کار به نتیجه مهم‌تری رسید: «توجه به معلولان در روزهای خاص به‌خصوص روز جهانی معلولان اتفاق می‌افتد، ولی ما گفتیم این توجه باید به جریان تبدیل شود و این جریان‌سازی شاه کلید ما بود.» شورای شهر یزد برای این جریان‌سازی چند قانون گذاشت:
«1- یکشنبه هر ماه، موضوع جلسه معلولان باشد و خود آنها به جلسه دعوت شوند. 2- مناطق را الزام کردیم در پروژه‌هایی که تعریف می‌کنند، تأیید ناظر معلول را هم بگیرند. امضای این ناظران را به فرم‌های تحمیل موقت و قطعی پروژه‌ها اضافه کردیم. 3- آنچه سال 98گل کرد این بود که یک هزارم بودجه شهرداری یزد را به معلولان اختصاص دادیم. جهش اصلی کار ما این قسمت بود.» همه جای شهر برای معلولان مناسب‌سازی شده؛ از اتوبوس‌ها گرفته تا سرویس‌های بهداشتی، زورخانه سنتی یزد، دخمه زرتشیان، آتشکده، مسجد جامع و هتل‌ها.
نیکنام یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای مناسب‌سازی را حضور معلولان در شهر می‌داند: «من از به‌کار بردن کلمه معلول ابایی ندارم و زیاد هم به‌کار می‌برم. باید این کلمه را بگوییم تا عادی شود. نمی‌شود با الفاظ روی زخم آنها مرحم گذاشت.
باید مشکل عیان شود تا حل شود. هرچه بیشتر معلولان در سطح شهر حضور پیدا کنند، بیشترین تأثیرگذاری و فرهنگسازی را خواهد داشت. وقتی آنها را ببینیم، باور می‌کنیم که با قدرت و نشاط در شهر هستند.» این نگاه به معلولان و راه‌حلی که نیکنام و همکارانش در یزد برای حل مشکلات آنها داشته‌اند، دلیلی شد که هفته پیش الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران جلسه‌ای با بعضی از مدیران شهری یزد در این مورد داشته باشد.
در این جلسه محسن عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی یزد هم حضور داشت. توصیه عباسی به تهرانی‌ها این بود: « ما قبلا پروژه‌هایی را برای معلولان داشتیم و تلاش می‌کردیم آن را به پروسه تبدیل کنیم، اما دوستان آسیب‌شناسی کردند و دیدند بیشتر پروژه‌هایی هم که انجام می‌شد از سر تکلیف انجام شده بود. در بحث معلولان جزئیات اجرایی خیلی مهم است. بهترین ناظر عمرانی برای این کارها خود معلولان هستند.
در بازدیدهای هفتگی ما معلولان را با خودمان می‌بردیم؛ این همراهی مشکلاتی داشت و کار ما را کند می‌کرد، ولی متوجه شدیم، این کندی به‌خاطر مشکلاتی است که وجود دارد. 40 سال است که در این حوزه کاری نکرده‌ایم. اگر در تهران این بحث‌ها را تقویت کنید، شهرستان‌های کوچک الگو می‌گیرند.»
بعد از یزد، دماوند یکی از شهرهایی است که گام‌های مهمی برای مناسب‌سازی زیست معلولان در آن رخ داده است. به گفته محود نقیبی، رئیس شورای شهر دماوند، در ماه‌های گذشته بخشی از پیاده‌‌راه‌های این شهر برای حضور معلولان در سطح شهر مناسب‌سازی شده است. اعضای شورای این شهر هم بودجه خاصی را برای مناسب‌سازی درنظر گرفته‌اند.
فخاری: زندگی بهتر معلولان باید دغدغه همه باشد
اما آیا تهران در این سال‌ها برای مناسب‌سازی کاری کرده است؟ به‌نظر نمی‌رسد جواب به این سؤال مثبت باشد. تهران نه‌تنها در این سال‌ها از مناسب‌سازی دور بوده که در بعضی از موارد نوع شهرسازی‌ها، شرایط را برای حضور معلولان در شهر سخت هم کرده است. یکی از انتقادهایی که وارد است، کور کردن دریچه‌های اتوبوس‌های بی‌آر‌تی است. این اتوبوس‌ها دریچه‌هایی داشتند که برای استفاده معلولان باز می‌شد، اما هم‌اکنون این دریچه‌ها قابل استفاده نیستند.
الهام فخاری، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران می‌گوید که در تهران حتی ساختمان شورای شهر هم برای حضور افراد معلول مناسب‌سازی نشده است: «از همان ابتدا در کمیته اجتماعی کارگروهی ویژه افراد دارای معلولیت تشکیل دادیم. این کارگروه از نمایندگان انجمن‌های مختلف حوزه معلولان از سندروم داون گرفته تا معلولیت حرکتی و افراد کنشگر و فعال مدنی که دارای معلولیت بودند، تشکیل شد.
در همان جلسات اول یک علامت سؤال بزرگ ایجاد شد و اینکه چرا ساختمان شورای شهر تهران با اینکه آسانسور دارد، برای افراد دارای معلولیت مناسب نیست؟ ما در ساختمان شورای شهر برای مناسب‌سازی شهر تصمیم می‌گیریم؛ درحالی‌که در خود این ساختمان سرویس بهداشتی مناسب این افراد نیست.
تا خود معلولان در کنار ما نباشند تا همه در کنار هم نباشند، این مسئله مشترک حل نمی‌شود.» اما چرا مسئله معلولان در این سال‌ها هیچ‌وقت مسئله مشترک نشده؟ فخاری مشکل را در عملکرد و نگاه مدیران می‌بیند: «کمیته اجتماعی سعی کرده در بودجه یک سری ریزه‌کاری‌ها درست شود، اما ما چیزی را تصویب می‌کنیم که ضمانت اجرایی در شهر ندارد. جزو الزامات شهری این است که امکان رفت‌و آمد حل شود.
برای چهارراه ولیعصر، بارها برای عبور کالسکه و افراد شرایط خاص، چانه‌زنی کرده‌ایم، ولی این موضوع هنوز مسئله مدیریت شهری ما نیست؛ ولو اینکه مدیر خوش‌فکر و متخصصی است. تا مسئله‌ای، دغدغه مدیریت شهری از کارمند تا مسئولان شهری نشود، اتفاقی رخ نمی‌دهد.
برای این مدیران باید دوره آموزشی بگذاریم و آنها را برای اجرای قوانین الزام کنیم. فکر نکنیم که معلولیت مسئله دیگران است. این مسئله باید برای مالک خصوصی مهم شود نه وقتی که مادرش ویلچرنشین شد، متوجه مناسب‌سازی ساختمان باشد.
می‌توانیم پیوست مناسب‌سازی را به‌عنوان یک مصوبه و مقرر شهری الزام کنیم و نسبت به آن تأکید بیشتری داشته باشیم.» فخاری پیشنهاد می‌دهد که مناسب‌سازی در چند شهر با هم آغاز و با هم پیش برود و این مناسب‌سازی از ساختمان‌های شهری شروع شود و افراد درگیر کار آموزش ببینند و اصلاحات را انجام بدهد.
در لایجه بودجه پیشنهادی شهرداری تهران برای سال 1399دو ردیف بودجه برای معلولان در بخش حمل‌ونقل و ترافیک دیده شده است. یک تبصره مربوط به روان‌سازی عبور و مرور معلولان و سالمندان اختصاص دارد و یک تبصره بودجهای را برای بهسازی معابر برای تردد معلولان و سالمندان درنظر گرفته‌اند. منابعی که در این دو ردیف بودجه برای معلولان درنظر گرفته شده حدود 68میلیارد تومان است.
شهروندان از مناسب سازی شهر برای معلولان رضایت ندارند
نظرسنجی که معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهر تهران درباره ارزیابی عملکرد شهرداری تهران از دیدگاه شهروندان تهرانی انجام داده (مدیریت علمی آن برعهده محسن گودرزی، جامعه شناس و عباس عبدی روزنامه‌نگار بوده است) و بخشی از آن به موضوع مناسب سازی شهر برای حضور معلولان اختصاص دارد؛ نشان می دهد: «پاسخگویان در مورد وضعیت اماکن عمومی برای استفاده معلولان نظرات متفاوتی دارند. 57 درصد معتقدند که امکانات شهری برای استفاده معلولان مناسب نیست و آنان از اماکن عمومی نمی‌توانند استفاده کنند.
در حالی که 38 درصد بر خلاف این گروه فکر می‌کنند و امکانات شهر را تا حدودی مناسب یا خیلی مناسب می‌دانند. از آنجایی که به لحاظ فیزیکی و کالبدی شهر به نحوی شکل یافته است که معلولان نمی‌توانند از آن استفاده کنند ولی این نکته از دید بخش بزرگی از مردم مغفول مانده است و شناخت و تجربه‌ای از آن ندارند.»
نظر شما