سلامت نیوز:امضای عیسی كلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست پای نامه موافقت با انتقال آب از دریای خزر به سمنان از دو روز قبل موج جدیدی از اعتراض‌های منتقدان این طرح را برانگیخته است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ،نمایندگان استان‌های شمالی وزیر نیرو را به استیضاح تهدید كرده‌اند، كارشناسان محیط زیست درباره عواقب اجرای چنین طرحی هشدار دادند و كارشناسان اقتصادی هم علامت سوال‌های زیادی را از نظر منطق اقتصادی پیش روی طرح قرار داده‌اند. اما این طرح از كی شكل گرفت و چه مسیری را طی كرد تا به امروز رسید؟
بازمانده از دوره احمدی‌نژاد
پیشینه طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی ایران به دولت محمود احمدی‌نژاد باز می‌گردد. 29فروردین ماه سال 91 بود كه محمود احمدی‌نژاد كلنگ اجرای این طرح را به زمین زد. بر اساس اعلام محمدرضا عطارزاده معاون وقت وزیر نیرو طرح شیرین‌سازی و انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی از دو سال پیش (1389) در دستور كار وزارت نیرو قرار گرفته بود اما با پیگیری‌های رییس‌جمهور وقت این كار سرعت بیشتری یافت.
به گفته او «آبرسانی به سمنان» نخستین هدف طرح شیرین‌سازی و انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی ایران است. آنچنان كه عطارزاده توضیح داده بود هدف طرح تامین آب شرب و صنعت است و قرار بود كه فاز اول طرح 24ماهه تمام شود.
طرحی كه بر اساس محاسبات سال 91 چیزی در حدود 30 هزار میلیارد ریال هزینه داشت و قرار بود كه 20 هزار میلیارد آن از طریق تهاتر با صنایع پتروشیمی تامین شود و به گفته عطارزاده 10 میلیارد ریال آن از «منابع دیگر» تامین شود. از همان روزهای نخست شماری از كارشناسان حوزه محیط زیست، منابع طبیعی و علوم اجتماعی و اقتصادی درباره ایرادات وارده به طرح سخن گفتند اما محمود احمدی‌نژاد آن ایرادات را وارد ندانست.
او گفت: «ان‌شاءالله به خزر لطمه نمی‌زند» رییس‌جمهور وقت در مراسم كلنگ‌زنی طرح انتقال آب از دریای خزر به فلات مركزی ایران هدف این طرح را «كویرزدایی» اعلام كرد و به صراحت گفت: «انتقال آب دریای خزر ۶ الی ۷ استان را در فلات مركزی كشور زنده خواهد كرد و این كار بزرگی است.» اما انتقال آب قهوه فوری نیست كه زود آماده شود. نه‌تنها فاز اول طرح 24 ماهه تمام نشد كه این طرح تا همین امروز روی كاغذ ماند.
چراغ روحانی سبز شد
با روی كار آمدن دولت حسن روحانی ترمز طرح‌های سازه‌ای مدیریت آب هم كشیده شد و وزارت نیرو هم رویكردی معتدلانه‌تر در پیش گرفت و حمید چیت‌چیان وزیر نیرو در دولت اول روحانی هر چند موافق طرح بود اما اجرای آن را به اعلام موافقت قطعی سازمان محیط زیست مشروط می‌كرد.
در آذرماه سال 93 مركز پژوهش‌های مجلس هم در گزارشی با اشاره به ملاحظات اقتصادی و محیط‌زیستی مخالفتش را با اجرای این طرح اعلام كرده بود. در بخشی از گزارش آمده بود:
«بر اساس محاسبات انجام شده توسط مشاور طرح قیمت تمام شده یك متر مكعب آب در این طرح پس از شیرین‌سازی و انتقال، برابر با 42873 ریال و نسبت فایده به هزینه در این طرح برابر با 0.53 است كه حاكی از عدم توجیه‌پذیری اقتصادی آن است. در مورد نكات فنی طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان، مهم‌ترین موردی را كه می‌توان مطرح كرد موضوع آثار زیست محیطی طرح است.
با توجه به اینكه شوری پساب حاصل از تاسیسات شیرین‌سازی آب دریا نسبت به شوری پایه دریای خزر حدود دو برابر است، آثار افزایش شوری در محیط زیست و اكوسیستم دریایی باید مدنظر قرار گیرد.
اگر چه استفاده از تخلیه‌كننده‌های پساب با آرایش و تعداد مناسب به عنوان راهكار معضل پیشنهاد شده، اما بررسی‌های مذكور و اثر پساب‌های خروجی بر اكوسیستم دریای خزر باید به صورت بلندمدت انجام شود.»
اما موافقان بیكار ننشستند و با اعمال برخی اصلاحات در طرح كوشش كردند موافقت سازمان حفاظت محیط زیست و دیگر منتقدان را جلب كنند. حالا دولت حسن روحانی كه خودش را «محیط زیستی‌ترین دولت بعد از انقلاب» معرفی می‌كند می‌خواهد طرح روی زمین مانده احمدی‌نژاد را اجرا كند. حسن روحانی اسفندماه پارسال در سخنرانی‌اش در سمنان به صراحت از اجرای این طرح دفاع كرده بود و اجرای طرح از همان زمان قابل پیش بینی بود.
واكنش‌های جدید
سازمان حفاظت محیط زیست در حالی با انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی موافقت كرده كه مدیركل منابع طبیعی استان مازندران از مخالفت این اداره كل در 9 بند با این طرح خبر داده است.
محسن موسوی با بیان اینكه كمیته فنی اداره كل منابع طبیعی مازندران در نامه‌ای به سازمان محیط زیست با ۹ بند با انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی كشور مخالفت كرده بود، گفته است: «بیش از ۱۱ كیلومتر از مسیر پیشنهادی انتقال لوله آب از جنگل‌های هیركانی عبور می‌كند كه درصورت اجرای پروژه تخریب زیادی برای جنگل دارد. از سوی دیگر با توجه به عملیات خاكریزی و خاكبرداری هیچگونه تمهیداتی درباره مدیریت این منابع خاكی ارایه نشده است.»
او گفته از جمله دیگر دلایل مخالفات منابع طبیعی با طرح انتقال آب دریای خزر این است كه در طول مسیر پیشنهادی پنج ایستگاه پمپاژ در حوزه استان مازندران پیش‌بینی شده اما هیچگونه امكان مطالعه نقشه قابل بررسی برای نحوه انتقال نیروی برق به این ایستگاه‌ها در مناطق جنگلی داده نشده است.
موسوی با بیان اینكه از سوی دیگر از هر پنج لیتر آب دریا دو لیتر قابل شیرین‌كردن و ۳ لیتر شورآبه و پساب است، تصریح كرد: محیط زیست باید پیش‌بینی كند كه با این حجم شورآبه و پساب قرار است چه كار كند.
در همین رابطه انجمن جنگلبانی ایران هم در بیانیه‌ای مفصل با طرح ایراداتی مشابه از اجرای این طرح انتقاد كرده است. در همین حال مسعود تجریشی، معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست موافقت با طرح را «مشروط» اعلام كرده است. تجریشی گفته بر سر رعایت ملاحظات محیط زیستی از مجری طرح تعهد محضری اخذ شده و اگر اجرا نكند، طرح هم متوقف می‌شود. حالا سوال این است كه آیا این تعهد محضری می‌تواند تمام ابهامات و سوالات پیرامون طرح را برطرف كند؟
نظر شما