سلامت نیوز: رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با تاکید براینکه:« اطلاع رسانی رسانه ها درباره جرایم مترو عین مسوولیت است» خاطرنشان کرد:« عدم اطلاع رسانی به مردم درباره جرایم مترو و غفلت مسوولان مترو درباره این مسائل و جلوگیری از اطلاع رسانی رسانه ها در این زمینه بی مسوولیتی است و نباید به بهانه اینکه ممکن است مردم نگران شوند و یا اطلاع رسانی درباره جرایم مترو باعث احساس ناامیدی مردم می شود و صحبت هایی از این دست که معمولا برخی مسوولان می زنند تا اشکالات کار خود را پنهان کنند، نمی تواند دلیلی باشد تا در زمینه این موضوعات بسیار مهم اطلاع رسانی نشود.»
به گزارش سلامت نیوز، چندی پیش خبرنگار سلامت نیوز با مهندس فرنوش نوبخت مدیرعامل شرکت بهره برداری متروی تهران و حومه درباره آمار جرایم مترو مصاحبه ای کرد که وی در این مصاحبه از ارائه آمار طفره رفته و عنوان کرد که هیچ آماری از جرایم مترو در دست ندارند. وی در این مصاحبه تاکید کرد که ما آمار جرایم در مترورا اندازه گیری نمی کنیم، ما آمار نمی گیریم که روزانه چند نفر حامل اسلحه و یا چند نفر حامل مواد مخدر را دستگیر می کنیم ما چنین مواردی نداریم و البته در انتهای مصاحبه خواستار عدم انتشار این گفت و گو شد و ادعا کرد انتشار چنین اخباری موجب نگرانی مردم می شود.
در پی این مصاحبه، با یکی از اساتید حوزه ارتباطات و رسانه درباره ی مسوولیت و وظایف مسوولان و رسانه ها در قبال انتشار آمار جرایم و از جمله جرایم مترو ، مصاحبه ای کردیم که در زیر می خوانید:
دکتر اکبر نصراللهی در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، درباره وظایف رسانه ها در قبال انتشار آمار جرایم از جمله جرایم مترو، گفت:«اطلاع رسانی یکی از وظایف غیرقابل تعطیل و ذاتی رسانه ها در تمام دنیا است و تحت هیچ شرایطی و هیچ مصلحتی، این کار تعطیل نمی شود البته ممکن است شیوه ،میزان و نوع اطلاع رسانی رسانه ها در برخی شرایط تا حدودی تعدیل شود .»
رسانه ها به نمایندگی از مردم، چشم و گوش آنها باشند
وی در ادامه گفت:« مردم با توجه به انبوهی از مشکلات و مشغله هایی که دارند نمی توانند در همه جا از جمله صحنه های جرم حضور داشته باشند بنابراین ضرورت دارد رسانه ها برای تامین نیازهای خبری مردم و کمک به تصمیم گیری صحیح آنها، به نمایندگی از مردم ،چشم و گوش آنها باشند و هوشیارانه و مسوولانه موضوعات مختلف را از خوب و یا منفی و بد ، جرم و جنایت یا اخبار بخشش و قصاص را اطلاع رسانی کنند.»
وی تاکید کرد:« اینکه اطلاع رسانی درباره جرایم مترو و یا اطلاع رسانی درباره مسایل سینما چگونه باید باشد خیلی تفاوت نمی کند آنچه مسلم است رسانه ها به نمایندگی از مردم باید موضوعات و مسائل را همانطوری که هست ببینند و سعی کنند مسوولانه و به صورت صحیح اخبار را منتشر کنند.البته طبیعی است که درباره برخی از وقایع و در برخی مقاطع اطلاع رسانی باید با یکسری ملاحظاتی همراه باشد. اگر خبر در مورد قتل و جنایت و یا یک موضوعی که به روح و روان مردم و به امنیت ملی برمی گردد، باشد طبیعی است که رسانه ها باید برخی ملاحظات را رعایت کنند، نمی گویم که رسانه ها باید اطلاع رسانی در این زمینه ها را تعطیل کنند بلکه باید به یکسری ملاحظات با توجه به سن ،محل زندگی مخاطبان ،زمان انتشار و غیره توجه کنند.»
نحوه اطلاع رسانی درباره جرایم مترو چگونه باشد؟
وی در پاسخ به اینکه اطلاع رسانی درباره جرایم مترو از جمله سرقت، تکدی گری ، ضرب و جرح ، خرید و فروش مواد مخدر در اماکن عمومی چگونه باید باشد، گفت:« آنچه مسلم است اگر رسانه ها این موارد را اطلاع رسانی نکنند این باعث می شود که خانواده ها و مسوولان از برخی از مسائلی که در سطح شهر و در اماکن عمومی اتفاق می افتد ،مطلع نشوند یا دیر مطلع شوند بنابراین اگر قرار باشد اقدام پیشگیرانه یا فرهنگی را انجام دهند ، آن را انجام ندهند و یا با تاخیر انجام دهند.»
جلوگیری از اطلاع رسانی رسانه ها درباره جرایم مترو بی مسوولیتی است
دکتر نصرالهی افزود:« وقتی خانواده ها می خواهند فرزندانشان از اماکن عمومی مثل مترو استفاده کنند اگر بدانند که این اماکن مناسب نیست ، از استفاده از مترو منصرف نمی شوند بلکه به فرزندان خود توصیه می کنند که در مترو یکسری ملاحظات و مسائل را رعایت کنند و از خود و اموالشان مراقبت کنند بنابراین اطلاع رسانی رسانه ها درباره جرایم مترو عین مسوولیت است و عدم اطلاع رسانی به مردم درباره جرایم مترو و غفلت مسوولان مترو درباره این مسائل و جلوگیری از اطلاع رسانی رسانه ها در این زمینه بی مسوولیتی است و نباید به بهانه اینکه ممکن است مردم نگران شوند و یا اطلاع رسانی درباره جرایم مترو باعث احساس ناامیدی مردم می شود و صحبت هایی از این دست که معمولا برخی مسوولان می زنند تا اشکالات کار خود را پنهان کنند، نمی تواند دلیلی باشد تا در زمینه این موضوعات بسیار مهم اطلاع رسانی نشود.»
تبعات عدم اطلاع رسانی درباره جرایم مترو
مسائلی که از چشم مسوولان ارشد کشور پنهان می ماند
وی در پاسخ به اینکه عدم اطلاع رسانی رسانه ها درباره جرایمی مثل جرایم مترو چه تبعاتی را می تواند به دنبال داشته باشد، گفت:« یکی از ابتدایی ترین تبعات عدم اطلاع رسانی در مورد موضوعات واماکن مختلف از جرایم مترو این است که معمولا مسوولان رده پایین به مسوولان مافوق خود گزارش مثبت می دهند ؛بنابراین مسوولان ارشد کشور از برخی مسائل مطلع نمی شوند چون مسوولان ما معمولا با مترو سفر نمی کنند بنابراین یکسری از مسائل از چشم مسوولان ارشد کشور پنهان می ماند لذا اگر این مشکلات و ناهنجاری های موجود در مترو راه حلی داشته باشد و بتوان از آنها جلوگیری کرد(که این کار شدنی است) به دلیل اطلاع رسانی ناقص یا نادرست و یا جلوگیری از اطلاع رسانی رسانه ها باعث می شود که پیشگیری و پیگیری و اصلاح اتفاق نیفتد و یا دیر انجام گیرد.»
رییس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه در ادامه خاطرنشان کرد:« از طرف دیگر اگر مردم از مسائلی که در مترو یا دیگر اماکن عمومی اتفاق می افتد از جمله خرید و فروش مواد مخدر،سرقت،ضرب و جرح و تکدی گری اطلاع نداشته باشند خانواده ها حساسیت لازم را در مورد این مسائل پیدا نمی کنند و به فرزندانشان توصیه های لازم را نمی کنند و باعث خواهد شد اموال و سلامتی جسمی و روحی شان در معرض تهدید و تعرض قرار بگیرد و چه بسا اگر از این مسائل اطلاع داشتند با مراقبت می توانستند از خود و اموال خود محافظت کنند و فرزندانشان را آگاه کنند که در چه محیطی می روند و در محیطی که در آن احتمال جرم و جنایت است، بیشتر مراقب باشند.»
لزوم انتشار اخبار جرایم همراه با نظرات کارشناسان
بی اطلاع پزشکی قانونی از آمار ضرب و جرح در مترو
وی در واکنش به اینکه اخیرا پزشکی قانونی آماری از افزایش ضرب و جرح اعلام کرد که برای اطلاع از آمار ضرب و جرح در مترو، مسئله را از روابط عمومی پزشکی قانونی پیگیری کردیم که متاسفانه عنوان کردند آمار ضرب و جرح را به تفکیک محل وقوع جرم ثبت نمی کنند، گفت:« اماکن عمومی در تمام دنیا محلی مستعد برای بروز جرم و جنایت و ناهنجاری ها است بنابراین چیز خیلی عجیبی نیست که در مترو و دیگر اماکن عمومی شاهد چنین پدیده هایی باشیم و مسوولان و رسانه ها هم این مسائل را نباید چندان غیرعادی تلقی کنند بلکه راجع به آنها باید حساس باشند و باید راهبردشان در مواجهه با جرایمی که اتفاق می افتد واقع بینانه باشد و آنچه که اتفاق می افتد را منعکس کنند. البته برخی ملاحظات در خصوص اطلاع رسانی درباره جرم و جنایت و موضوعاتی که به روح و روان مردم برمی گردد، وجود دارد که یکی از مهمترین ملاحظات این است که باید اطلاع رسانی درباره آنها انجام شود اما در کنار این اطلاع رسانی حتما نظر روانشناسان ، جامعه شناسان و کارشناسان مربوطه هم انتشار پیدا کند.»
دکتر نصرالهی افزود:« به عنوان مثال اگر گفته شود در مترو مشاهده شده که مواد مخدر خرید و فروش می شود یا درگیری و یا خودکشی اتفاق افتاده است اگر این اطلاع رسانی خیلی عریان صورت گیرد باید در کنار آن گفته شود که مثلا در مترو به عنوان مثال روزانه صدها هزار نفر رفت و آمد می کنند که از میان آنها درصد کوچکی ممکن است مرتکب این جرایم شوند و این جرایم در مکان های دیگر هم روی می دهد و کارشناسان نیز باید توضیح دهند پدیده خودکشی یا سرقت یا تکدی گری و یا درگیری در مترو به چه دلایلی روی می دهد و اگر مردم خشونتی را در مترو مشاهده کردند چگونه با آن مواجه شوند و چگونه خشم خود را کنترل کنند.»
لزوم افزایش سواد مردم در زمینه خشونت
وی در ادامه تاکید کرد:« اگر توضیحات کارشناسی در کنار اخبار جرایم مترو به مردم در رسانه های جمعی از جمله رادیو ، تلویزیون ، روزنامه ها و خبرگزاری ها داده شود مردم سوادشان در زمینه خشونت ، تکدی گری و دیگر جرایم مترو بالا می رود و با افزایش سواد در این زمینه ها به عنوان مثال دیگر به افرادی که تکدی گری می کنند کمکی نمی کنند چون آگاه شده اند که این کار باعث ترویج تکدی گری می شود. بنابراین در کنار انتشار اخبار جرایم مترو باید از نظرات کارشناسان هم استفاده شود در غیراینصورت افراد به دلایل مختلف فرهنگی و خانوادگی و سطح سواد نازل ممکن است اثرات منفی از این اخبار بگیرند.»
لزوم راهبرد واقع نمایی درباره اخبار مربوط به خشونت
وی افزود:« بنابراین باید مسوولانه همانطوری که جرمی اتفاق افتاده است خبر آن منتشر شود و راهبرد واقع نمایی در انتشار اخبار مربوط به خشونت را داشته باشیم اما در کنار آن اولا آن اخبار باید همراه با نظرات کارشناسی منتشر شود و ثانیا خبرهای خشونت آمیز به گونه ای منتشر نشود که حساسیت مردم در مقابل جرم و جنایت و خشونت پایین بیاید و آستانه تحمل آنها بالا برود به عبارتی اگر قرار باشد رسانه ها به عنوان مثال خبر یک ضرب و جرح و یا قتلی را منتشر کنند می توانند این ضرب و جرح را با نمایی دور نشان دهند به دلیل اینکه نشان دادن نمای نزدیک از یک قتل و جنایت و خودکشی باعث می شود وقتی مردم چندین بار این اخبار را ببینند این جرایم برای آنها عادی شود و دفعات بعدی در برابر چنین اتفاقاتی حساسیتی از خود نشان ندهند بنابراین می توان با کدر کردن، شطرنجی کردن و نمای دور و با هشدار قبل از پخش تصاویر مربوط به خودکشی و دیگر جرایم خشن و همچنین انتشار نظر کارشناسی در کنار این نوع از اخبار نه تنها میزان خشونت را افزایش نداد بلکه به مردم آموزش داده می شود که چگونه خشم خود را کنترل کنند و چگونه به این پدیده ها مواجه شوند.»
نداشتن آمار یکی از مشکلات اساسی در حوزه سلامت و اجتماعی
دکتر نصرالهی با بیان اینکه آمار غلط و نادرست و یا نداشتن آمار در بسیاری از مسائل راهبردی یکی از مشکلاتی اساسی ما در همه حوزه ها بویژه در حوزه سلامت و اجتماعی و جرم و جنایت است، گفت:« ممکن است پزشکی قانونی واقعا آمار محل درگیری و ضرب و جرح را به تفکیک محل وقوع آنها نداشته باشد اما آنچه که مسلم است این است که نیاز جامعه،کارشناسان و روانشناسان به این آمار بسیار ضروری و لازم است و رسانه ها به این آمار دقیق نیاز دارند تا متناسب با هر منطقه و نوع جرم و شدت جرم و تغییرات در هرکدام از جرایم و آمار آنها بتوانند اطلاع رسانی و اقدام کنند. وقتی که ما آماری درباره میزان تکدی گری و سرقت و خودکشی و یا خرید و فروش مواد مخدر در مترو نداریم نمی توانیم بگوییم این پدیده نسبت به قبل رو به افزایش و یا رو به کاهش است یا شدت آن بیشتر و یا کمتر شده است. بنابراین نمی توان در این زمینه اقدامی کرد.»
داشتن آمار صحیح، مقدمه پرداختن به اخبار جرایم است
غفلت بزرگ مسوولان؛ نداشتن آمار جرایم
وی تاکید کرد:«مقدمه اقدام درست و اساسی و پرداخت صحیح به اخبار جرایم در رسانه ها و بحث کارشناسی درباره آنها، داشتن آمار و اطلاعات صحیح است و اگر پزشکی قانونی، پلیس و یا مسوولان مترو این آمار را ندارند این یک غفلت و اشکال بزرگ است و حتما باید در این زمینه تدبیر کنند. یک زمانی است که مسوولان واقعا آماری در دست ندارند اما زمانی هم هست که آمار دارند اما از انتشار این آمار واهمه دارند به نظر من مسوولان نباید از انتشار آمار جرایم ترس داشته باشند و باید اتفاقا مترو و دستگاه های مسوول از انتشار آن از سوی رسانه ها استقبال کنند و رسانه ها را دعوت به شنیدن آمار جرایم کنند و از مشارکت آنها برای مدیریت خشونت ، تکدی گری و ناهنجاری ها در مترو و اماکن عمومی استفاده کنند.»
کنترل جرایم بدون مشارکت رسانه ها امکانپذیر نیست
وی در ادامه گفت:« اگر مسوولان مترو و سایر اماکن عمومی بخواهند خشونت ، جرم و جنایت و درگیری و یا ناهنجاری ها را در اماکن تحت مسوولیت خود کنترل کنند امکان ندارد بدون مشارکت رسانه ها بتوانند این کار را انجام دهند. رسانه ها باید آگاه باشند تا بتوانند دیگران را آگاه کنند و باید حساس شوند تا دیگران را نسبت به آمار جرایم حساس کنند.رسانه ها باید از مسوولان مطالبه گری کنند. وقتی رسانه از اطلاع رسانی منع شود بدیهی است که ممکن است اطلاعات را از منابع و مراجع غیررسمی و نامعتبر بگیرد که ضرر آن به مراتب بیشتر از اطلاعات رسمی است.»
با انتشار اخبار جرم و جنایت ،جرایم بیشتر می شود؟
وی خاطرنشان کرد:« در بحث آمار جرم و جنایت و انتشار اخبار ناهنجاری های اجتماعی آنچه که مسلم است باید این اخبار واقع بینانه و همراه با تحلیل های کارشناسی باشد و جهت گیری رسانه باید کاهش جرایم و جلب مشارکت مردم و مسوولان برای کاهش جرایم باشد.
اینکه برخی از مسوولان تصور می کنند که با انتشار اخبار جرم و جنایت ،جرایم بیشتر می شود تصور غلطی است. اگر اخبار ناهنجاری های مترو منتشر شود افراد می بینند که ناهنجاری بد است و ممکن است معکوس آن را عمل کنند بنابراین برخی مواقع اگر خبر فرجام و عاقبت فردی که در مترو دست به سرقت زده یا خرید و فروش مواد مخدر کرده را منتشر کنیم و مردم بدانند که این فرد دستگیر شده و چه مجازاتی در انتظار وی است این باعث می شود کسانی که می خواستند اقدام به این جرایم کنند منصرف شوند.»
تصور غلط درباره انتشار آمار جرایم
وی تاکید کرد:« رسانه ها منعکس کننده حقایق هستند و در ایجاد جرم نقش صد در صدی ندارند ولی با نوع انتشار اخبار و اطلاعاتشان می توانند میزان جرم و جنایت را در واقع کاهش دهند و در فراز و فرود آن و میزان جرایم اثرگذار باشند. اینکه ما فکر کنیم انتشار یک خبری باعث می شود افراد تشویق به ارتکاب جرم شوند تصور غلطی است چون رسانه ها تاثیرقدرتمند دارند ولی تاثیر مطلق ندارند. براساس نظریه استحکام، چنین نیست که رسانه ها مثل سرنگ قوی باشند مثل نظریه تزریقی که بعد از جنگ جهانی اول و دوم حاکم بود و فکر می کردند رسانه ها تاثیر مطلق دارند و هرچه رسانه ها بگویند مردم همان تاثیرمورد نظر رسانه ها را می پذیرند و مردم هیچگونه ارتباطات میان فردی ندارند.»
وی در پایان گفت:« در عصر تعدد و کثرت رسانه ها مردم با رسانه های بسیار زیادی سروکار دارند اگر رسانه ها از ناهنجاری های مترو نگویند افرادی که در مترو رفت و آمد دارند هرکدام یک رسانه هستند و با تلفن همراه خود انگیزه برای تولید و انتشار اخبار جرایم را دارند و از آنها فیلم می گیرند و منتشر می کنند و ممکن است چیزهایی را منتشر کنند که خیلی مسوولانه نباشد اما وقتی که رسانه های رسمی این اخبار منتشر کنند این اخبار مسوولانه و به همراه نظرات کارشناسی و به صورت دقیق منتشر می شوند و این باعث می شود که بتوان ناهنجاری ها را کنترل کرد.»
نظر شما