سلامت نیوز:با وجود تعطیلی بازار فریدونکنار و ممنوعیت دامگاهها، بازار جدید پرنده فروشی بزرگتر شده و تورهای هوایی در مازندران برپا شده است
هیچ‌کس جلودار نسل‌کشی پرندگان در فریدونکنار نشد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از شهروند ،سال پیش، آخرین خبرها از بازار پرنده‌فروشی فریدونکنار تعطیلی این مجموعه غیرقانونی بود. طرفداران محیط زیست هورا کشیدند و منتقدان کشتار پرندگان شادی کردند. بازار فریدونکنار، همان بازاری که خون پرندگان مرده، خوتکاها، غازهای خاکستری و اردک‌های وحشی روی سینی‌های نقره‌ای‌اش می‌چکید، سر جایش نیست. اکنون بازار پرنده‌فروشی جای بهتری بر پا شده است، صیادان و پرنده‌فروشان در فضای بزرگتری پرندگان را می‌فروشند و از این نسل‌کشی سود می‌برند. بازار پرنده‌فروشان کمی آن طرف‌تر از بازار قبلی فریدونکنار منتقل شده و فروشندگان دو ردیف بلند تخت در اختیار دارند و پرندگان مرده را روی آن می‌چینند و خریداران از تمام مازندران سر می‌رسند و هیچ پرنده‌ای روی زمین نمی‌ماند؛ از خوتکاهای ٥٠هزار تومانی تا غازهای ٣٠٠ و مرغابی‌های ٦٠٠هزار تومانی. مردم مشتری این پرنده‌ها هستند، هر چقدر هم که گران به نظر بیاید.
سال پیش وقتی دامگاهها و بساط خونین پرنده‌ها را جمع کردند، بعضی پرسیدند: «پس سال دیگر چه؟ یعنی پرنده‌کشی تمام شد؟» پاییزِ سال دیگر آمد و باز هم بساط پرنده‌فروشی و پرنده‌کشی در فریدونکنار بر پا شد. یک سال پیش‌تر از آن هم دامگاهها را پایین آورده و سینی‌های خونین بازار را جمع کرده بودند اما حتی اخطار و ممنوعیت قانونی هم کشتار میلیونی پرندگان مهاجر را متوقف نکرد و همین حالا صیادی در زمین‌های تالابی آشکارا آغاز شده است. مقابله با صید پرندگان وحشی در شمال کشور چند سالی است که آغاز شده اما تاکنون هیچ یک از مصوبات و تصمیمات مسئولان نتوانسته مانع این کشتار شود. در عوض بی‌نتیجه‌بودن برخورد با شکارچیان باعث شده صید پرنده‌ها به دیگر نقاط کشور هم سرایت کند و امسال دام‌های هوایی در تالاب شادگان خوزستان بر پا شود. اینها همه یعنی «برنامه ٥ ساله مقابله با شکار پرندگان در فریدونکنار با شیب ملایم» که سال ٩٣ تدوین شده بود، شکست خورده است. صیادها متحدتر شده‌اند و بازار قوی‌تر شده است و پرندگان مرده هنوز مشتری دارند.
آمار کشتار هر ساله اعلام می‌شود: سالانه حدود یک‌سوم از جمعیت حدود ١,٥ میلیونی پرندگان زمستان‌گذر میهمان تالاب‌ها و آبگیرهای مازندران به دست شکارچیان متخلف با ادوات غیر قانونی شکار می‌شوند. با روند کشتار پرندگان در بسیاری از تالاب‌ها و آب‌بندان‌های شمال کشور اما پیداست که ١.٥ میلیون کفِ آمارِ کشتار است.
پاییز تازه از نیمه گذشته اما محیط زیست استان مازندران در همین مدت کوتاهِ حضور پرندگان و صیادان ٢٠٠ رشته تور هوایی را در فریدونکنار جمع‌آوری کرده است. آنها پیش‌بینی کرده‌اند که حداقل یک‌هزار تور هوایی در مسیر پروازی پرندگان در فریدونکنار افراشته باشد. دامگاهها هر جنبنده‌ای را که به پرواز درآید، می‌کشند؛ پرندگان تحت حفاظت و در معرض انقراض، خوتکاها، غازهای خاکستری، اردک‌های وحشی، غازهای پیشانی سفید، اردک‌های بلوطی.
بازار فریدونکنار بزرگتر از پارسال
حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط زیست استان مازندران پیش از این در گفت‌وگویی با «شهروند» گفته بود: «ما صددرصد در فریدونکنار قانون را اجرا خواهیم کرد؛ این کار را آغاز کرده‌ایم و براساس قانون ما ضابط قضائی هستیم.» آن‌چه امروز در مازندران اتفاق می‌افتد اما نشان می‌دهد که قانون به درستی اجرا نشده است. او همچنین گفته بود: «از بس با دامگاه‌دارها برخورد نشده، در سال‌های آینده روش‌های مدرن‌تری ابداع می‌کنند و آسان‌تر پرندگان را می‌کشند.» به نظر می‌آید اکنون این اتفاق افتاده است.
محمدعلی یکتانیک، پرنده‌شناس، کارشناس محیط زیست و عضو هیأت‌مدیره کانون محیط‌بان به «شهروند» می‌گوید: «هم بازار برپاست و هم دامگاهها به حال خود باقی‌اند. قرار بود براساس تفاهم با محیط زیست، فرمانداری در زمینه مقابله با شکار کمک کند اما هیچ کاری انجام نشده است. بر عکس کار بازاری‌ها راحت‌تر شده است. آنها بازاری با تخت‌هایی بیشمار در اختیار گرفته‌اند. بازار قبلی تعطیل شده اما بازار جدید در یک زمین برپا شده و دو ردیف تخت در اختیار فروشنده‌هاست. با افزایش ظرفیت، تعداد فروشنده‌ها هم بیشتر شده است. در عکس‌های جدید منتشرشده از بازار فریدونکنار در آبان ماه، بازار به غایت بزرگتر از بازار ِ‌سال پیش است؛ انگار نه انگار که کشتن پرندگان مهاجر جرم است، در روزِ روشن تابلوی بزرگی وسط خیابان گذاشته‌اند که رویش نوشته: «بازار پرنده‌های هوایی وحشی؛ مرغابی، غاز، چهارتایی، چنگر».
در بازار فریدونکنار، فروشندگان یا هیچ تصوری از این نسل‌کشی در حال وقوع ندارند یا با پولی که به دست می‌آورند، راضی‌اند به تخلف. یکی از فروشندگان به «شهروند» این‌طور می‌گوید: «یک پرنده که به تور صیاد گیر می‌کند، دوباره ٢٠ تای دیگر برمی‌گردد. ما که همه‌شان را نمی‌کشیم؛ یک میلیون هر سال می‌آید، ٢٠٠ هزار تا برمی‌گردد. اینها که برمی‌گردند دوباره یک‌میلیون می‌شوند و سال بعد به این‌جا می‌آیند. ٥٠٠ سال است این پرنده‌ها می‌آیند و ٥٠٠ سال است ما آنها را می‌کشیم. الان جمعیت زیاد و دست هم تو کار زیاد شده.» او شاید نمی‌داند که هر سال دست کم ٥٠ گونه پرنده زمستان گذران به مازندران می‌آیند و همگی در معرض تهدید مرگ دسته‌جمعی‌اند، گرفتارشدن در دام‌های هوایی، کشته‌شدن در «گِذِر» و «کرس» و چندین مدل صیدی که صیادان در این سال‌ها ابداع کرده‌اند. فریدونکنار سال‌هاست که در رسانه‌های بین‌المللی به عنوان سیاه‌چاله پرندگان مهاجر معرفی می‌شود اما مسئولان شهری برای تغییر این تصویر هیچ تلاشی نمی‌کنند. بزرگتر شدن بازار سیاه فریدونکنار این‌طور نشان می‌دهد.
یکتانیک می‌گوید که آن‌چه در بازار فریدونکنار به فروش می‌رسد فقط پرندگان مرده تالاب‌های فریدونکنار، از باران و سرخرود نیست: «از استان گلستان، بندر ترکمن و شرق میانکاله، بخش مرکزی میانکاله و تمام آب‌بندان‌های شرق مازندران، ساری، بابل، باقرتنگه، جویبار، شرق محمودآباد، نوشهر، رامسر تا گیلان، در هیچ‌یک از این مکان‌ها پرندگان امکان فروش ندارند و هرچه صید می‌شود، به بازار فریدونکنار می‌آید. این بازار کوچک که حالا بزرگ شده، از پرندگان شهرهای دیگر هم پر می‌شود.»
هر صبح اول وقت بازار از مشتری پر می‌شود. مشتری‌ها همه از اهالی مازندران‌اند، چراکه «طبخ گوشت این پرنده‌ها را هرکسی بلد نیست». مقایسه قیمت پرنده‌های وحشی با مرغ‌های معمولی بازار، استقبال از خرید پرندگان مهاجر را شگفت‌آور‌تر می‌کند. قیمت پرنده‌های معمولی کوچک از ٣٠هزار تومان شروع می‌شود تا ٧٠٠هزار تومان و در بازار فریدونکنار همگی مشتری دارند. بعید نیست که همین گرانی، جلوی تعطیلی این بازار را گرفته باشد و باعث حمایت بعضی مسئولان شهری از صید و فروش پرندگان شود.
تورهوایی از مازندران تا خوزستان
پیش از این ابراهیمی کارنامی، مدیرکل محیط‌زیست مازندران به تأکید گفته بود که مقامات محلی سد راه مقابله با شکارند: «ما نمی‌خواهیم با مردم جنگ کنیم. اصلا قصدمان این نیست. ما می‌گوییم مقامات محلی هم به قانون تمکین کنند، اینها دارند مردم را اغفال می‌کنند. آقا می‌رود پشت تریبون می‌گوید مگر این صیادها چه کار کرده‌اند؟ با یک عناوینی هم می‌گویند که متخلفان هم خوششان بیاید و یک عده ناآگاه پشتشان قایم شوند.» او گفته بود که چاره در این است که پرنده برداشت شود اما طوری که استمرار تولید باشد: «یعنی در قالب پروانه‌ای که محیط‌زیست صادر می‌کند. اگر در آن حد باشد، صدمه زیادی هم نمی‌بیند.» ابراهیمی کارنامی این را هم گفته بود که «با این وضع در فریدونکنار تا چند‌سال دیگر قطعا پرنده‌ای نخواهد ماند؛ حالا تبعات جهانی و مشکلاتی که برای کشور درست می‌کند بماند، حیثیت ما را می‌برد.» به گفته مدیرکل محیط‌زیست مازندران، آنها که از حالا از کشتار بی‌رحمانه و غیرمنطقی فریدونکنار حمایت می‌کنند، از تبعات این روند اطلاع دارند اما خودشان را به خواب زده‌اند. این درحالی است که شورای تأمین مازندران دی‌ماه پارسال با حضور فرمانده یگان حفاظت محیط‌زیست کشور مصوبه‌ای را گذراند که براساس آن برای تمامی دستگاه‌ها در زمینه برچیدن بساط شکار غیرمجاز در استان تکلیف تعیین کرده بود.
از طرف دیگر، براساس توافقاتی که سال گذشته اداره محیط‌زیست مازندران با نمایندگان شکارچیان داشت، علاوه بر ساماندهی بازار، قرار شد تورهای هوایی به‌طور کامل جمع شوند و هر شکارچی در کنار دامگاه با دومگاه (شیوه سنتی شکار چاله‌ای) یک کرس و گذر داشته باشد. شیوه شکار کرس و گذر نیز صرفا برای سال‌جاری پیش‌بینی شد و از سال ٩٨ این دو شیوه نیز باید کنار گذاشته شود و فروش لاشه پرندگان در بازار منوط به شکارچیانی شود که دارای مجوزند. مدیرکل محیط‌زیست مازندران اما به ایرنا گفته است: «در سال‌جاری شکارچیان با بدعهدی با پهن‌کردن تور هوایی وگسترش شیوه‌های غیرمرسوم و کشتارجمعی کرس و گذر توافق سال قبل را زیرپا گذاشتند.» تورهای هوایی اکنون نه‌تنها فقط در فریدونکنار، از باران و سرخرود، بلکه به دیگر استان‌ها هم رسیده است. عضو هیأت‌مدیره کانون محیط‌بان می‌گوید: «دو‌سال پیش در تالاب میقان اراک تور هوایی برپا شده بود و امسال صیادان در شادگان تور هوایی برپا کرده‌اند.»
او از منبعی موثق هم خبر می‌دهد: «از فریدونکنار با بار کیوی، گوشت پرنده وحشی صادر می‌شود. از این اتفاق فیلم و عکسی در دسترس نیست اما کانال مطمئنی به اطلاع ما رسانده است.» مشکل از نگاه یکتا نیک این است که «اولا مردم همیشه خریدار این پرنده‌ها هستند و در ثانی، مسئولان محلی که در شعار می‌گویند مخالف شکار پرنده‌ها هستند، در عمل کاری انجام نمی‌دهند.» سال گذشته وقتی اداره محیط‌زیست مازندران نام ٢٠٠ متخلف محیط‌زیستی را به مقامات قضائی داد، دادگاه‌های مازندران همه را تبرئه کردند، چون مدرکی از شکار نیافته بودند. این درحالی است اتفاقی که در مازندران می‌افتد، برکسی پوشیده نیست و عکس‌ها و مستندات بسیاری درباره نسل‌کشی پرندگان وجود دارد.»
پرنده‌فروش‌ها در برابر ممنوعیت‌ها تهدید به اغتشاش می‌کنند
اکنون در پایان آبان، زمان صید غاز در فریدونکنار است و به همین دلیل بازار غیرقانونی فریدونکنار از انواع غازهای صیدشده پر است. یکتا نیک درباره «غازدام» توضیح می‌دهد که یکی از روش‌های دام‌های هوایی است: «ما از دور تورهایی می‌بینیم که به تیرهای چوبی وصل‌اند و در باد تکان می‌خورند. اما این دامگاهها چهار شکل ویژه دارند که هرکدام مکانیزم خاص خود را دارد. «غاز دام» یکی از آنهاست؛ با ٢٤متر طول و ٧٠متر فاصله که همه غازها را در خود گیر می‌اندازد.» به گفته او، غاز دام مثل دام‌های دیگر نیست که همیشه افراشته باشد. صیادها زمانی که گله غازها نزدیک می‌شوند، تور را بالا می‌کشند و همه را گیر می‌اندازند. با همین روش هر دامگاه می‌تواند شبی ١٥٠ غاز شکار کند. اما این اتفاق فقط در فریدونکنار نمی‌افتد و تالاب‌ها و آب‌بندان‌های دیگری هم پرندگان را شکار می‌کنند و آمار را از این‌که هست، بالاتر می‌برند.
این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: «بعد از این زمان الگوی پرواز تغییر می‌کند و صیادان تور مرغابی نصب می‌کنند. بهتر است محیط‌زیست هم براساس زمان مقابله کند؛ این درحالی است که از اول برنامه‌ای می‌چینند که از همان ابتدا کار نمی‌کند و بعد می‌گویند نتیجه نداشته.» او معتقد است؛ حالا که با شیوع صید این پرنده، رفته‌رفته از جمعیت غازها چیزی باقی نمانده است، باید در کنار برخ غاز دام‌ها برخورد کرد و فروش غاز را ممنوع کرد. «اداره محیط‌زیست مازندران در این روزها هر صبح با ٢٠ نیرو می‌روند و غازدام‌ها را پاره می‌کنند اما به شب نرسیده غازدام‌ها دوباره برپا می‌شود.» صیادان می‌دانند که این کار سود بیشتری برایشان دارد و می‌توانند هر غاز را ٢٠٠هزار تومان در بازار بفروشند. حتی هشدار درباره شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان هم جلوی این افراد را نگرفته است. به دلیل همین سود میلیاردی است که «شکارچیان و فروشندگان در مواجهه با ممنوعیت‌ها تهدید به اغتشاش می‌کنند.»
غازها آمده‌اند اما «امید» برنگشته
«امید» تک درنای سیبری هنوز به فریدونکنار نیامده است. او آخرین بازمانده درناهای سفید سیبری است که در ١٠سال گذشته، پس از مرگ زوجش «آرزو» به تنهایی به این سفر می‌آمد و پر و بالش را در تالاب فریدونکنار به آب می‌زد. او پیش از این همیشه در دهه اول آبان ماه خود را به تالاب‌های شمالی می‌رساند، اما امسال که ١١سال از نخستین حضورش در سرزمین ما می‌گذرد، دیر کرده است.
محمدعلی یکتانیک، پرنده‌شناس می‌گوید: «همیشه زمان رسیدن غازها با درنا یکی بوده است. حالا غازها رسیده‌اند، اما هنوز هیچ خبری از تک درنای نر سیبری نیست و نگران احوال او هستیم.»
در طول این ١١سال او فقط دو بار به تالاب‌های کشور بازنگشت؛ سال‌های ٨٨ و ٩٣. سال گذشته سرمای دیرهنگام باعث شد همه پرندگان دیرتر بیایند و تک درنای سفید سیبری هم پس از تاخیر دو ماهه در مازندران فرود بیاید. دوستداران امید اکنون نگران سرنوشت او هستند، درنای سفیدی که از میان ١٥ گونه درنا، درحال انقراض است.
نظر شما