سلامت نیوز: شیوع اچ‌آی وی ایدز در ایران به دلیل تعداد موارد شناسایی شده در جمعیت معتادان تزریقی و زنان معتاد تن‌فروش، به مرحله اپیدمی متمركزconcentrated رسید.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه اعتماد نوشت: به استناد نتایج مطالعات ١٠ ساله وزارت بهداشت كه در سطح كشوری انجام شده، در حال حاضر شیوع اچ‌آی وی ایدز در مصرف‌كنندگان تزریقی مواد مخدر (كه تعدادشان حدود ٢٥٠ هزار نفر برآورد می‌شود) ۱۳.۸ درصد و در زنان معتاد تن‌فروش بالای ٥ درصد است. در راهنمای آموزشی مركز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت – تابستان ١٣٨٣ – در توضیح اپیدمی متمركز آمده است: «در این نوع همه‌گیری، آلودگی در یك یا چند گروه جمعیتی به سرعت در حال گسترش است. اما جمعیت عمومی گرفتار نشده، به این معنا كه بیش از ٥ درصد حداقل یك گروه اجتماعی و كمتر از یك درصد كل زنان باردار شهرنشین مبتلا هستند.»
مینو محرز، رییس مركز تحقیقات ایدز وزارت بهداشت در توضیح خطر بروز اپیدمی متمركز برای جمعیت عمومی جامعه می‌گوید: «اپیدمیولوژی عفونت اچ‌آی وی، سه مرحله دارد؛ مرحله پایین LOW كه ما از این مرحله گذشتیم و وارد مرحله تمركز شده‌ایم اما هنوز به مرحله سوم GENERAL نرسیده‌ایم.
در مرحله تمركز و شیوع بیش از ٥ درصد در گروه با رفتار پرخطر و در حالی كه امروز هم الگوی غالب ابتلا به ایدز در ایران، تماس جنسی است، این خطر وجود دارد كه زنان، بیش از بقیه در معرض ابتلا هستند. از طرفی، اعتیاد در زنان رشد داشته و تعداد زنان كارتن‌خواب به دلیل اعتیاد رو به افزایش است و این زنان مجبورند برای تامین مواد مصرفی، مرتكب تن‌فروشی بشوند كه این اتفاق، ضمن آنكه موجب افزایش شیوع بیماری در زنان می‌شود، خطر انتقال ویروس به جنین را هم بالا می‌برد. چنانكه در آمارها هم میزان ابتلای زنان نسبت به سال‌های قبل افزایش داشته كه اگر شناسایی زودهنگام نداشته باشیم با افزایش نوزادان ایدز مواجه خواهیم بود. به همین دلیل وزارت بهداشت برنامه‌هایی برای این گروه در دست دارد از جمله اینكه به مركز تحقیقات ایدز سفارش داده كه برای زنان كارتن خواب و زنان تن‌فروش، كلینیك موبایل ایجاد كنیم و ما به محل این زنان برویم و آنها را از نظر بیماری‌های مقاربتی و ایدز كنترل كنیم و وسایل پیشگیری از بارداری و انتقال ایدز بین این زنان توزیع كنیم تا سلامت این زنان حفظ شود و جامعه سالم بماند.»
محرز از نتایج تحقیقی كه سه سال قبل و درباره زنان تن‌فروش شهرتهران انجام شد، می‌گوید. تحقیقی با جمعیت نمونه ١٦١ نفر كه نتایج آن به مسوولان مركز تحقیقات ایدز نشان داد كه از هر ١٤ زن تن‌فروش در شهر تهران، دو نفر مبتلا به ایدز است. «نمی‌توانیم برآوردی داشته باشیم از اینكه یك مبتلای اچ‌آی وی ایدز، چند نفر را می‌تواند آلوده كند اما قطعا افرادی كه شركای جنسی متعدد دارند، در معرض ریسك بالاتر خواهند بود. چند سال قبل مطالعه‌ای درباره معتادان تزریقی شهر تهران انجام دادیم كه شیوع ایدز در آنها ٢٥ درصد بود. سال ٩٢ مطالعه‌ای بر زنان تن‌فروش شهرتهران انجام دادیم كه شیوع ایدز در این زنان ۶.۷ درصد بود. این زنان بیماری ایدز را می‌شناختند و حتی تعدادی شان هم وسایل پیشگیری از ایدز همراه داشتند اما اگر این زنان به سمت اعتیاد بروند و بخصوص، مصرف‌كننده مواد روانگردان بشوند تا بتوانند پاسخگویی بیشتری داشته باشند، یا حتی به دلیل دریافت پول بیشتر، از وسایل پیشگیری از ایدز استفاده نخواهند كرد.» با وجود اقدامات پیشگیرانه‌ای كه از ابتدای دهه ٨٠ برای آموزش عواقب تزریق مشترك بین معتادان تزریقی كشور به اجرا درآمد، گزارش فعالان غیر دولتی درمان اعتیاد همچنان موید گرایش به تزریق مشترك است. مسوول یك مركز گذری كاهش آسیب اعتیاد DIC در شمال غربی تهران، به «اعتماد» می‌گوید كه نتایج انجام تست سریع ایدز برای ٨ الی ١٠ درصد مردان معتاد تزریقی مراجعه‌كننده به این مركز مثبت بوده است.
لیلا ارشد هم كه فعالان دولتی و غیر دولتی عرصه درمان اعتیاد، او را با ایجاد نخستین مركز گذری كاهش آسیب اعتیاد زنان ایران – خانه خورشید - به یاد دارند، از مشاهدات خود در جنوبی‌ترین نقطه تهران می‌گوید: «طی دو سال گذشته فعالیت ما به خدمت رسانی به زنان بهبود یافته تغییر مسیر داده اما تفاوت مشاهدات امروزمان با گذشته این است كه سن اعتیاد زنان و بروز ایدز در آنها كاهش یافته است. در دهه ٨٠، مبتلایان ایدز در گروه سنی ٤٠ سال بودند كه از دهه سوم زندگی شان مصرف مواد را شروع كرده بودند. امروز مبتلایان ایدز در گروه سنی ٣٠ هستند در‌حالی كه از دهه دوم زندگی مصرف مواد را شروع كرده‌اند.»
نخستین هشدارها درباره همسویی روابط پرخطر و محافظت نشده با اعتیاد تزریقی، از پایان دهه ٨٠ مطرح شد وقتی نتایج مطالعه كشوری وزارت بهداشت با همكاری مركز تحقیقات مراقبت بیماری‌های آمیزشی و اچ‌آی وی دانشگاه علوم پزشكی كرمان بر ٢٤٨٠ مصرف‌كننده تزریقی مواد در ١٣ استان كشور و با طرح سوال از مردان مراجعه‌كننده به مراكز گذری كاهش آسیب اعتیاد و مصرف‌كنندگان رسوبی در پاتوق‌های مصرف مواد نشان داد كه به‌طور متوسط هر یك از مصرف‌كنندگان تزریقی مواد طی یك سال منتهی به انجام این تحقیق، با شش نفر روابط جنسی پرخطر داشته و ٢٢ درصد از این روابط با زنان تن‌فروش بوده ضمن آنكه بیش از دوسوم پرسش شوندگان اذعان داشتند كه در روابط جنسی خود به‌طور منظم از كاندوم استفاده نمی‌كردند. نتایج تحقیقی هم كه سال ٩٠و توسط ٢٠ دانشگاه علوم پزشكی كشور با جمعیت نمونه ٢٢٨٨ نفر از بیماران ایدز انجام شد، نشان داد كه ۷۳.۸ درصد بیماران به دلیل اعتیاد تزریقی و ۴۸.۲درصد به دلیل مصرف روانگردان‌ها و روابط جنسی محافظت‌نشده مبتلا شده بودند.
آخرین آمارها هشدار‌دهنده است
بنا بر آمار پایانی سال ٩٠ و تا ابتدای فروردین ٩١، ۹۰.۸درصد مبتلایان شناسایی شده، مرد و ۹.۲ درصد زن بوده‌اند و علت ابتلا در كل موارد ثبت شده از سال ٦٥، ۶۹.۷درصد ناشی از تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترك و ۱۰.۳درصد به دلیل رابطه جنسی محافظت‌نشده بوده است. به فاصله گذشت پنج سال، بنا بر آخرین گزارش سه ماهه وزارت بهداشت در پایان خرداد ٩٥ و طی ٣٠ سال گذشته، ابتلا به ایدز بر اثر تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترك، به۶۸.۲ درصد كاهش یافته اما علت ۱۸.۵ درصد موارد ابتلا، رابطه جنسی محافظت نشده بوده ضمن آنكه از مجموع ٣٢ هزار و ٦٧٠ بیمار شناسایی شده، ۸۴ درصد بیماران، مرد و ۱۶ درصد زن بوده‌اند. ارقام نگران‌كننده در این گزارش رسمی، این است كه از كل موارد گزارش شده در سه ماه اول سال جاری، دلیل ابتلای ٣٤ درصد موارد، اعتیاد تزریقی و ۴۲ درصد رابطه جنسی پرخطر بوده كه فعالان غیر‌دولتی درمان اعتیاد احتمال می‌دهند در حاشیه موفقیت‌آمیز بودن برنامه‌های كاهش آسیب اعتیاد كه از سال ٨٣ تاكنون در كل كشور اجرا شده، یكی از دلایل افت شیب تزریق مشترك، متوجه گرایش معتادان به مواد محرك به دلیل تاثیرات مهیج‌تر این مواد و كاهش رغبت به تزریق باشد كه چنین رویكردی می‌تواند خطر افزایش ابتلا به ایدز بر اثر بروز جنون جنسی را تشدید كند. خطری كه نگرانی جدی رییس اداره پیشگیری و كنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت را هم به دنبال دارد.
پروین افسركازرونی ضمن آنكه آمار مراجعات افراد با رفتارهای پرخطر به مراكز مشاوره رفتاری را رضایت‌بخش نمی‌بیند، می‌گوید كه به هیچ‌وجه مراجعه داوطلبانه ٥٠ میلیون جمعیت ١٥ تا ٦٤ ساله برای انجام آزمایش ایدز مورد انتظار وزارت بهداشت نیست چون قطعا، همه این افراد رفتار پرخطر ندارند اما تاكید می‌كند: «از سال ١٣٨٣ تاكنون حدود ٢٠٠ مركز مشاوره بیماری‌های رفتاری دارای استانداردهای مراقبت و درمان فرد مبتلا در كشور ایجاد شده و افراد با سابقه رفتار آسیب‌زا، لازم است به این مراكز مراجعه كنند و آزمایش بدهند تا در صورت ابتلا، سریع‌تر شناسایی شده و تحت مراقبت و درمان قرار بگیرند. اگر رفتار آسیب‌زا، تكرار می‌شود، باید هر سه ماه یك‌بار هم مشاوره و آزمایش تجدید شود.
بر اساس مدل‌سازی و مطالعاتی كه انجام شده، حدود ٧٥ هزار مبتلا در كشور زندگی می‌كنند كه در حال حاضر حدود ٣٠ درصد موارد مبتلا شناسایی شده‌اند. در واقع، ٧٠ درصد مبتلایان از بیماری خود آگاه نیستند و تعدادی از این افراد، معتادان و مصرف‌كنندگان مواد محرك هستند. وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی، بیش از ١٠ سال است كه مراكز كاهش آسیب برای ارایه خدمات مشاوره، آزمایش، توزیع سرنگ و متادون به معتادان تزریقی راه‌اندازی كرده‌اند. باید این مراكز را گسترش بدهیم تا این گروه راحت‌تر مراجعه كنند. همچنین باید خدمات مراكز مشاوره زنان آسیب‌پذیر را گسترش بدهیم. در كل كشور ٣٤مركز برای این زنان داریم كه البته در ٢٧ دانشگاه علوم پزشكی مستقر شده است. این زنان هم جمعیت آسیب‌پذیر هستند و بیشترین نگرانی ما هم از بابت پنهان ماندن جمعیتی است كه بیشتر در معرض آسیب و رفتارهای پرخطر هستند. هر فردی كه رفتار آسیب‌پذیرداشته باشد، جمعیت كلیدی است و باید آزمایش اچ‌آی‌وی بدهد چون جمعیت كلیدی با انجام رفتارهای آسیب‌زا بیشتر در معرض ابتلا هستند و زنان تن‌فروش و مشتریان این زنان، مصرف‌كنندگان مواد محرك (به دلیل افزایش رفتار آسیب‌زا)، معتادان تزریقی و شركای جنسی این افراد، جمعیت كلیدی و گروه‌های در اولویت ما هستند.»
نظر شما