آستیگماتیسم هنگامى به وجود مى آید كه لایه خارجى و شفاف جلوى چشم یعنى قرنیه و یا عدسى چشم كه درون چشم قرار دارد، انحنایش در یك جهت كمى متفاوت از انحنایش در جهت دیگر است.

 به این ترتیب سطح قرنیه یا عدسى در بعضى نواحى مسطح‌تر یا منحنى‌تر از نواحى دیگر است.

 هنگامى كه قرنیه داراى اعوجاج باشد، شما مبتلا به "آستیگماتیسم قرنیه‌اى" هستید. هنگامى كه عدسى داراى اعوجاج باشد" آستیگماتیسم عدسى" دارید.

هر دو نوع آستیگماتیسم، تارى دید ایجاد مى‌كند، اما اغلب موارد آستیگماتیسم ناشى از نایكنواختى انحناى قرنیه است.

فرد مبتلا به آستیگماتیسم هم در فاصله نزدیك و هم در فاصله دور تارى دید دارد.

آستیگماتیسم معمولاً از هنگام تولد وجود دارد و ممكن است با دوربینى یا نزدیك بینى تركیب شود. معمولاً این عارضه ثابت مى‌ماند و در طول زمان بهتر یا بدتر نمى شود.

بسیارى از افرادى كه داراى مقدار اندكى آستیگماتیسم هستند که مقدار آن قدر زیاد نیست كه نیاز به عمل تصحیحى داشته باشد.

 علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه هاى آستیگماتیسم شامل موارد زیر است:

 اعوجاج در بخش هایى از میدان بینایى.
 تارى خطوط عمودى، افقى یا مایل.
 علل

در چشم شما دو بخش وجود دارد كه مسئول متمركز كردن تصاویر هستند: قرنیه و عدسى.

در چشم طبیعى این عناصر كانونى كننده انحنایى یكدست مانند سطح یك توپ لاستیكى دارند.

قرنیه و عدسى با داشتن چنین سطح منحنى همه شعاع هاى نور وارد شده به چشم را به یك میزان خم مى‌كنند (مى‌شكنند) و یك تصویر متمركز واضح بر روى پرده حساس پشت چشم یعنى شبكیه ایجاد مى‌كنند.

اما اگر انحناى قرنیه یا عدسى یكدست نباشد، شعاع هاى نور به طور یكسان نمى‌شكنند، در این حالت شما دچار خطاى انكسار نور هستید.

آستیگماتیسم یكى از اشكال مختلف خطاهاى انكسار نور در چشم است. در آستیگماتیسم، قرنیه یا عدسى در یك جهت انحناى بیشترى از جهت دیگر دارد.

آستیگماتیسم تصحیح نشده باعث تارى دید مى شود. در این حالت تارى دید در یك جهت _ افقى، عمودى یا مایل _ بیش از جهت دیگر وجود دارد.

 آستیگماتیسم ممكن است در تركیب با سایر خطاهاى انكسارى مثل نزدیك بینى یا دوربینى رخ دهد:

در نزدیك بینى (میوپى) انحناى قرنیه بیشتر از حد عادى است یا كره چشم درازاى بیش از حد طبیعى دارد. در نتیجه شعاع هاى نور به جاى آنكه دقیقاً روى شبكیه متمركز شوند، در جلوى شبكیه به هم مى رسند و اشیاى دور تصویرى مبهم خواهند داشت.

در دوربینى (هیپروپى) انحناى قرنیه كمتر از حد عادى است یا كره چشم طول كمتر از حد طبیعى دارد، در نتیجه حالت عكس نزدیك بینى رخ مى‌دهد. نور در پشت چشم متمركز مى‌شود و تصویر اشیاى نزدیك تار مى‌شود اما دید دور عادى باقى مى‌ماند.

در اغلب موارد آستیگماتیسم از هنگام تولد وجود دارد. ممكن است آستیگماتیسم در نتیجه وارد شدن آسیب به چشم بیمار یا جراحى رخ دهد.

 آستیگماتیسم با مطالعه در نور كم یا تماشاى تلویزیون از فاصله نزدیك بهتر یا بدتر نمى‌شود.

چه هنگامى باید به چشم پزشك مراجعه كرد

اگر درجه آستیگماتیسم چشم شما آن قدر باشد كه در كارى كه مى خواهید انجام دهید اختلال ایجاد كند یا اگر كیفیت بینایى تان مانع رضایت شما از نحوه فعالیت هایتان است، به چشم پزشك مراجعه كنید.

 چشم پزشك درجه آستیگماتیسم شما را تعیین مى كند و در مورد اینكه چه روشى را براى تصحیح بینایى تان انتخاب كنید به شما مشاوره خواهد داد.

تغییر درجه آستیگماتیسم چشم در طول زندگى اگر اصولاً رخ دهد، بسیار تدریجى و كند است.

انجام معاینات منظم چشم، راه مناسبى براى شناسایى تغییرات حدت بینایى است تا در صورت لزوم عینك یا لنز تماسى براى شما تجویز شود یا شماره آنها تصحیح شود.یك فرد بزرگسال سالم باید تا ۵۰ سالگى هر سه تا پنج سال یك بار معاینه چشم انجام دهد.

پس از ۵۰ سالگى  فواصل معاینات كمتر کنید. اگر دچار مشكلات انكسارى مانند آستیگماتیسم هستید، هر دو سال یك بار به هر تعدادى كه چشم پزشكتان توصیه مى كند، به او مراجعه كنید.

 تشخیص بیمارى

چشم پزشك شما ممكن است از ابزارهایى كه در زیر مى آید براى معاینه چشم شما استفاده كند:

قرنیه‌سنج (Keratometer) : چشم پزشك در قرنیه سنجى با استفاده از دستگاهى به نام قرنیه سنج یا كراتومتر میزان و جهت گیرى آستیگماتیسم قرنیه‌اى را با اندازه گیرى میزان نور منعكس شده از سطح قرنیه مشخص مى‌كند.

•كراتوسكوپ و ویدئوكراتوسكوپ: این ابزارها براى تشخیص و تعیین مقدار انحناى سطح قرنیه در صورت وجود آستیگماتیسم مورد استفاده قرار مى گیرند.

كراتوسكوپ حلقه‌هاى نورانى را روى قرنیه مى افكند. سپس انعكاس این حلقه هاى نورانى روى قرنیه از طریق كراتوسكوپ مورد مشاهده قرار مى‌گیرد و برحسب شكل و فواصل این حلقه‌ها مى توان میزان آستیگماتیسم قرنیه را محاسبه كرد.

با اتصال كراتوسكوپ به یك دوربین ویدئویى، ویدئوكراتوسكوپ ساخته شده است، كه با آن مى توان تصویر قرنیه را روى یك صفحه تلویزیونى دید.

 ویدئوكراتوسكوپ رایج ترین وسیله مورد استفاده براى تعیین مقدار انحناى سطح قرنیه در آزمونى است كه مكان‌نگارى (توپوگرافى) قرنیه نامیده مى شود.

درمان

هدف درمان آستیگماتیسم تصحیح انحناى نایكنواخت قرنیه است كه باعث تارى دید مى‌شود. درمان شامل تجویز عدسى هاى تصحیح كننده به صورت عینك یا لنز تماسى یا انجام جراحى تصحیحى مى شود:

 اصلاح دید با تجویز عدسى تصحیح كننده: استفاده از عدسى هاى تصحیح كننده اثر ناشى از انحناى نایكنواخت قرنیه را برطرف مى كند. عدسى تصحیح كننده ممكن است به صورت لنز تماسى یا عینك باشد.

 لنزهاى تماسى: لنزهاى تماسى هر دو آستیگماتیسم هاى قرنیه و عدسى چشم را تصحیح مى كنند.

 انواع مختلفى از لنزهاى تماسى در دسترس است: لنزهاى سخت، لنزهاى نرم، لنزهاى یك بارمصرف، لنزهاى با كاربرد طولانى مدت، لنزهاى دوكانونى، لنزهاى سخت نفوذپذیر نسبت به اكسیژن و.... با چشم پزشكتان در مورد اینكه كدامیك از این انواع مختلف لنز براى شما مناسب تر است، مشاوره كنید.

یك شیوه دیگر استفاده از لنز تماسى براى تصحیح آستیگماتیسم "روش ارتوكراتولوژى" یا Ortho-K است. در این روش شما چندین ساعت در روز لنز تماسى سخت به چشم مى گذارید تا انحناى قرنیه تان تصحیح شود.

در روزهاى بعد  تعداد ساعات استفاده از لنز تماسى كاهش مى یابد و در حدى كه شكل جدید قرنیه حفظ شود. البته اگر مدتى استفاده از این روش را قطع كنید، قرنیه چشم دوباره به شكل اولش بازمى‌گردد.

 عینك: در مواردى كه به دلایل مختلف استفاده از لنز تماسى از جمله ترجیح بیمار امكان‌پذیر نیست، انواع مختلف عینك مى‌تواند جانشین مناسبى براى لنز تماسى باشد.

 جراحى براى تصحیح عیوب انكسارى: در روش جراحى با شكل دهى مجدد به سطح قرنیه، آستیگماتیسم تصحیح مى‌شود.