به گزارش سلامت نیوز در نخستین روزهای آذرماه سال جاری، یک ماشین در تپه های داخل "پارک ملی وزخیره گاه زیستکره گلستان" که در حال زیر ورو کردن خاک بود دیده شد. در پاسخ به پیگیری محیط بان ها و مسوولان پارک ملی گلستان، گفته شده که این عملیات اجرایی با دستور مستقیم دادستان گرمه اجرایی شده است.

مسوولان استان خراسان شمالی می گویند که این عملیات با هدف مقابله با سیلابی که در اغلب سال ها در مناطقی از پارک ملی گلستان جاری می شود اجرایی شده است. این در حالی است که مسوولان و کارشناسان اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان تاکید می کنند که "پوزه های سنگی"، موانع طبیعی برای مقابله با سیل و سیلاب هستند و اگر آنها را از طبیعت حذف کنیم سیلاب ها شدیدیتر از پیش مناطق طبیعی را مورد هجوم قرار می دهند و خسارت های بیشتری ایجاد می کنند.

محیط زیست گلستان: مجوز نداده ایم و مخالفیم !

وحید خیرآبادی معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان در پاسخ به پرسش سلامت نیوز درباره لودرهایی که در "پارک ملی گلستان" در حال زیرورو کردن کوه ها و تپه ها هستند گفت:« نه تنها هیچ مجوزی برای این عملیات نداده ایم بلکه بارها با مکاتبات متعدد مخالفت فنی خود را با برداشتن پوزه های سنگی و دستکاری اکوسیستم طبیعی منطقه اعلام کرده ایم.»

او افزود:« ما مکاتبات و سوابق جاده را فرستادیم و اعلام کردیم از نظر فنی و کارشناسی اگر دماغ های سنگی برداشته شود تبعات آن متوجه محیط زیست گلستان نیست. همچنین به سازمان حفاظت محیط زیست و حقوقی آن اعلام کرده ایم؛ اما چون دستور مستقیم دادستان گرمه بوده و ما ضابط دادگستری هستیم نمی توانیم جلوی چنین حکمی را بگیریم.»

او در شرح تاریخچه ماجرا گفت:« پس از سیلاب های سال های 80 و 81 و 84 از "دوراهی دشت" تا پل شماره 1 نرسیده به "تنگراه"، عمدتا جاده و تاسیسات و پل ها را سیل می برد. در سال 1384 پس از چنین اتفاقی، وزارتخانه های نیرو و راه موظف شدند هر یک مشاور گرفته و در مباحث "مهندسی رودخانه" و "اثرات سیلاب" و نیز "پارک"، مطالعه و طرح تهیه کنند. پس از مطالعه پیشنهادهایی برای مصون ماندن جاده از سیل مطرح شد و در نهایت در مسیر دوراهی دشت تا تنگراه، دیواره حفاظتی برای جاده تجویز شد و از تونل تا تنگراه. از سال 84 تا 90 حدود 16 کیلومتر دیواره حفاظتی را اجرا کردند.»

خیرآبادی افزود:« در مسیر بین تونل تا دو راهی دشت، مشاوران توصیه کردند به جهت باریک بودن عرض رودخانه و خسارات سیلاب، در محل "پیچ سلیمان کشته" تونل احداث شود. اتفاقا چنین تونلی در برنامه های خود ما هم بود و ما پیشنهاد روگذر به طول 800 متر داده بودیم چون در آن محدوده هر چند سال یکبار تصادف پلنگ وخرس با خودرو زیاد است. علاوه بر اینها در آن نقاط که خشک و استپی و "اکوتون" است و مردم هم اتراق می کنند اغلب آتش سوزی با سرعت بالای پیشروی هم داریم. اگر تونل احداث بشه جمعیت هم برای اتراق به نقاط دیگر می روند و آتش سوزی رخ نمی دهد. مشاور سال 1399 گزارشی ارائه کرد و 4 یا 5 گزینه برای تونل مشخص شد که هنوز اجرا نشده است.»

دماغه های مزاحم ؟!

معاون محیط طبیعی حفاظت محیط زیست گلستان در ادامه گفت:« آذر ماه سال گذشته که مجدد سیل جاری شد در همان منطقه پیچ سلیمان کشته، جاده آسیب دیدی و مسدود شد و بعد بازسازی شد. "سازمان مدیریت بحران استان خراسان شمالی" مصوب کرد که مسیر رودخانه بازسازی و دماغه های مزاحم، برداشته شود. در آن جلسه نماینده محیط زیست گلستان با این تصمیم مخالفت کرد؛ ولی آنها این تصمیم را مصوب و ابلاغ کردند.»

خیرآبادی با اشاره به اینکه پس از ابلاغ دو مرتبه بازدید انجام شد گفت:« یک مرحله از بازدیدها با حضور اعضای شورای مدیریت بحران استان های گلستان و خراسان شمالی، آب منطقه ای و دستگاه ای مرتبط بود که در آن بازدید هم مجددا مخالفت خودمان را اعلام کردیم؛ چون در هیچ مطالعه ای چنین عملیاتی اعلام نشده است.»

تغییر مسیر طبیعی رودخانه

او تاکید کرد:« مسیر طبیعی رودخانه طی میلیون ها سال به وجود آمده و اگر قرار بود مسیر مستقیم باشد، از اولین روستا تا تنگراه و تا گالیکش در خطر سیلاب قرار می گرفت و الان هم اگر مسیر طبیعی رودخانه دست بخورد چنین خطری این مناطق را تهدید می کند. این موضوع را چندین بار گوشزد کرده ایم و تاکید کرده ایم که ناید مسیر طبیعی رودخانه را تغییر داد. همچنین بارها گفته ایم که پوزه های طبیعی نه تنها مزاحم نیستند بلکه موانع طبیعی هستند که باعث کاهش سرعت سیلاب می شوند. اما در عمل اتفاق دیگری افتاده و بدون مجوز محیط زیست، در حال انجام این عملیات خطرساز در پارک ملی گلستان هستند.»

معاون اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان با اشاره به اینکه بارها مخالفت محیط زیست را با انجام چنین عملیات خطرسازی اعلام کرده است گفت:« در مرداد ماه امسال هم طی یک بازدید، مخالفت خود را اعلام کردیم. قرار شد مطالعه کنند و پیشنهادشان را بیاورند. مطالعه ای را فرستادند که مشاوری برای 4 بانده کردن خط تونل گلستان تا روستای "چشمه خوان" ( دقیقا عنوان پروژه نوشته شده بود) تهیه کرده بود. ما مجددا مخالفت کردیم و نوشتیم هم در مصوبه هیات وزیران و هم پس از سال 88 به هیچ وجه نیامده که مسیر، چهاربانده شود و فقط آمده که جاده بازسازی شود و واریانت شمالی به سه راهی آشخانه ساخته شود. مصوبه 2 دولت را هم دارد و باز به این ترتیب عملیاتی شده است.»

مدیرکل مدیریت بحران گلستان در پاسخ به این پرسش خبرنگار "سلامت نیوز" که "با توجه به خطراتی که برداشتن دماغه ها و پوزه های سنگی طبیعی در پارک ملی گلستان، برای برخی سکونتگاه های انسانی در گلستان از جمله "تنگراه" و شهر "گالیکش" دارد چه اقداماتی انجام شده است" گفت:« در مصوبه تاکید شده بود که مطالعه انجام شود، اما اکنون بدون مطالعه عملیات در حال انجام است.»

او افزود:« علاوه بر مطالعه، مجوز محیط زیست گلستان برای این عملیات لازم است و اگر اتفاقی خلاف این روال رخ داده، خلاف مصوبه بوده است و باید پیگیری شود که چرا و چگونه خلاف مصوبه و قانون، چنین عملیاتی اجرایی شده است.»

خلاف قوانین جهانی و داخلی پارک های ملی

پارک ملی گلستان مهم ترین پارک ملی خاورمیانه و قدیمی‌ترین پارک ملی ثبت شده در کشور و پناهگاهی کم‌نظیر برای حیات‌وحش است که ۱۳۵۰ گونهٔ گیاهی و ۳۰۲ گونهٔ جانوری، از جمله نیمی از گونه‌های پستان‌داران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت خود جای داده‌ و به‌همین‌دلیل از سوی یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره به ثبت رسیده‌است.

بر اساس تمام قوانین جهانی، پارک های ملی دارای بالاترین درجه جفاظتی هستند که حتی جابه جا کردن سنگ و چوب و خاک در آنها ممنوع است و انجام هر گونه عملیاتی تنها با مجوز سازمان حفاظت محیط زیست مجاز است.

عبور جاده ترانزیت از قلب این پارک ملی مربوزط به 70 سال پیش و پیش از ثبت آن به عنوان پارک ملی بوده و باعث آسیب های فراوان و متعدد به پارک شده است که خروج این جاده از ضروریاتی است که بارها از سوی "سازمان جهانی حفاظت" IUCN بر آن تاکید شده و مصوبه دو دولت را نیز دارد.

بر این اساس انجام هر گونه فعالیت عمانی، ساخت و ساز و راهسازی و یا اقدام به 4 بانده کردن بخش هایی از مسیر، خلاف مصوبه های دولت ها و قوانین صریح محیط زیست است که انتظار می رود نهادهای نظارتی به آن ورود کنند.