به گزارش سلامت نیوز به نقل از پیام ما، به ساعت نمی‌رسد که ریه‌هایت شروع به سوزش می‌کند. بوی اسید از ساعت ۵ بعدازظهر در حوالی شهرک صنعتی اشتهارد به مشام می‌رسد و نیمه‌شب‌ها به اوج می‌رسد. بو اولین چیزی بود که مردم را از آلایندگی‌های این شهرک صنعتی خبردار کرد، بعد از آن رنگ زغالی پسابی که از طریق زهکش به رودخانه شور می‌رسد، به فعالان محیط‌زیست فهماند که وضعیت اضطراری است. پساب آلوده این شهرک از مرز استان البرز رد شده. «رودخانه شور و چاه‌های کشاورزی اطراف آلوده است»؛ این را بازرس سابق شهرک صنعتی اشتهارد می‌گوید و از رسیدن این آب آلوده به تالاب «مره» در قم از طریق آب واردشده از طریق رودخانه شور اشتهارد-ماهدشت خبر می‌دهد. هنوز کسی روی تبعات این پساب آلوده که وارد چاه‌های کشاورزی و رود در البرز شده است، تحقیقی انجام نداده؛ اما نتایج آزمایشگاهی که در اختیار «پیام ما» قرار گرفته حاکی از آلایندگی شدید پساب ورودی به رودخانه شور است. این پساب چهار برابر فاضلاب خام شهری آلاینده است و در برخی از آیتم‌ها حجم آلایندگی به ۱۹ برابر حد استاندارد می‌رسد. اسنادی که به‌صورت محرمانه در اختیار این رسانه قرار گرفت است، از صدور حکم حبس برای برخی از دست‌اندرکاران مرتبط با این موضوع حکایت دارد.
لوله ورودی پساب اشتهارد مرز بین بهشت و جهنم است. رود شور دوتکه شده، از همان جایی که پساب شهرک صنعتی وارد رود می‌شود، نه ماهی و نه هیچ موجود زنده‌ای دیده نمی‌شود. فقط یک آب چرک و زغالی است که تا ۴۰ کیلومتر، تا پلیس‌راه ماهدشت، ادامه دارد و در ادامه مسیر به تالاب «مره» در قم می‌رسد.
آذر ۱۴۰۲ تاریخ بازدید هیئت دولت وقت از البرز و تصفیه‌خانه شهرک اشتهارد است. «علی سلاجقه»، معاون سابق رئیس‌جمهور و ریاست سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست، با مطالبه‌گری مردم به اشتهارد رفت. وضعیت وخیم بود. همان‌موقع سه دستور آنی صادر شد. اول آنکه تا پایان سال ۱۴۰۲ ورود پساب صنعتی غیراستاندارد به زهکش کشاورزی و رودخانه شور ممنوع است. دوم، درصورت عدم استاندارد سازی خروجی تصفیه‌خانه شهرک صنعتی، تمامی چاه‌های آب داخل شهرک مسدود شود. سوم، آب منطقه‌ای موظف است نسبت به شناسایی چاه‌های آب غیرمجاز داخل شهرک و پر کردن آنها اقدام کند.
سلاجقه تأکید کرده بود که تا پایان سال ۱۴۰۲ دیگر پسابی وارد شور نمی‌شود: «تا قبل از شروع سال ۱۴۰۳ یک قطره آب از فاضلاب شهرک صنعتی اشتهارد وارد رودخانه شور نمی‌شود.»
هفت ماه از سال گذشته، اما آب چرکین حاصل از پساب شهرک اشتهارد همچنان وارد رودخانه شور می‌شود. فعالان محیط‌زیستی اردیبهشت‌ماه هشدار دادند. یک ویدئو از محل تخلیه فاضلاب شهرک صنعتی نشان می‌دهد، آبی به رنگ زغال و با شدت در حال ورود به زهکش‌هاست.
چندماه بعد به‌صورت رسمی این خبر تأیید شد. ۱۵ مهر ۱۴۰۳، «غلامرضا احمدی» مدیر منابع آب شهرستان اشتهارد رسماً اعلام کرد که همچنان پساب آلوده وارد رودخانه شور می‌شود: «پساب و فاضلابی که از کارخانه‌ها خارج می‌شود، باید به‌صورت استاندارد تصفیه و بعد رهاسازی شود. متأسفانه این کار در حال حاضر اتفاق نمی‌افتد و بدون تصفیه این آب وارد رودخانه شده و مشکلات بسیار زیادی را ایجاد کرده است.»
آلوده بودن پساب تأیید شده، اما مسئولان همچنان زیر بار آلودگی هوایی که بوی آن در اشتهارد پیچیده است، نمی‌روند. «مجید درگی»، مدیرکل محیط‌زیست البرز، در آخرین مصاحبه‌اش با صداوسیما تأکید کرده که آلودگی هوا برطرف شده و مشکل پساب درحال پیگیری است: «طبق قانون مسئولیت کنترل و پایش خروجی‌های هوا با محیط‌زیست بوده است که با پیگیری مستمر درطول این مدت و بازدید دو تا سه روز در هفته توسط کارشناسان، بخش آلودگی هوا مرتفع شده است و اکنون شهرستان اشتهارد بهترین هوار را دارد. در بخش پساب‌های صنعتی، مسئولیتش به‌لحاظ قانونی با شرکت خدماتی شهرک صنعتی اشتهارد است که این شرکت به وظیفه قانونی خود عمل نکرده است و ما به‌عنوان دستگاه ناظر اخطاریه صادر کردیم و این دوستان را به مراجع قضایی معرفی کردیم.»
بوی اسید خواب را از اشتهارد گرفت
بوی تند اسید خواب را از مردم ربوده. بااین‌حال، از دید محیط‌زیست آلودگی در هوا نیست. موضوعی که «عبدالله هادی»، رئیس شورای شهر اشتهارد، به آن باور ندارد و به «پیام ما» می‌گوید: «در بحث هوا می‌گویند مشکلات حل شده. این چطور حل‌شدنی است که مردم اشتهارد از نماز مغرب تا صبح از بوی گند نمی‌توانند بخوابند؟ این افراد مدت‌هاست نتوانستند از پس یک معمای حل‌شده برآیند.» آلودگی هوای این شهرک اعتراض همگانی را به‌همراه داشته است. جمعه بیستم مهر «مسعود داوودی» در خطبه‌های نمازجمعه شهر اشتهارد با بیان اینکه نفس‌کشیدن از حقوق ابتدایی مردم است، بازدیدهای مسئولان از این شهرک را بی‌فایده دانسته و گفته است: «مسئولان روز می‌آیید و می‌روید؛ اما بو از اول شب آغاز می‌شود، تا صبح هم قطع می‌شود. شما هم که در جاهای خوش‌آب‌وهوا زندگی می‌کنید، متوجه وضع ما نمی‌شوید! این مردم درد دارند، این مشکلات حل‌شدنی است.»
هیچ صنعتی زیر بار بازچرخانی آبی که از تصفیه‌خانه می‌آید، نمی‌رود
آلودگی هوا که به‌همراه بوی اسیدی شب‌ها خودش را نشان داده، بخش ملموس ماجراست. کسی هنوز متوجه پساب واحدهای صنعتی که به رود شور می‌ریزد، نیست.
عمران باخرد، بازرس قانونی دو دوره گذشته شرکت خدماتی شهرک صنعتی اشتهارد: فاضلاب هزار و ۵۰۰ واحد صنعتی با یک لوله جمع می‌شود و به تصفیه‌خانه می‌رسد. تصفیه‌خانه‌ای که جزو پروژه‌های دولتی است و هزاران میلیارد برایش خرج شده، اما تنها نامی از تصفیه‌خانه دارد. ما در شهرک صنعتی اشتهارد اصلاً سیستم بازچرخانی آب نداریم. این آب به هیچ صنعتی قابل‌برگشت دادن نیست، این پساب بقدری وحشتناک است که پای هر درختی که بریزد، آن درخت خشک می‌شود
«عمران باخرد»، بازرس قانونی دو دوره گذشته شرکت خدماتی شهرک صنعتی اشتهارد، در گفت‌وگو با «پیام ما» از آلایندگی بالای پساب این شهرک می‌گوید، پسابی که به‌گفته او، هیچ صنعتی زیر بار بازچرخانی آن نمی‌رود. باخرد در این رابطه می‌گوید: «فاضلاب هزار و ۵۰۰ واحد صنعتی با یک لوله جمع می‌شود و به تصفیه‌خانه می‌رسد. تصفیه‌خانه‌ای که جزو پروژه‌های دولتی است و هزاران میلیارد برایش خرج شده است، اما تنها نامی از تصفیه‌خانه دارد. ما در شهرک صنعتی اشتهارد اصلاً سیستم بازچرخانی آب نداریم. این آب به هیچ صنعتی قابل‌برگشت دادن نیست، این پساب به‌قدری وحشتناک است که پای هر درختی که بریزد، آن درخت خشک می‌شود. متأسفانه همین پساب شهرک بدون بازچرخانی با لوله‌ای، دو کیلومتر مسیر را طی می‌کند و به شور ریخته می‌شود.»
شور از بعد از پسابی که از طریق زهکش به رودخانه می‌ریزد، آلوده است. «رودخانه شور و چاه‌های کشاورزی اطراف آلوده است»؛ این را بازرس سابق شهرک صنعتی اشتهارد می‌گوید و از رسیدن این آب آلوده به تالاب «مره» در قم از طریق آب واردشده از طریق رودخانه شور ماهدشت خبر می‌دهد. فعالان محیط‌زیست منطقه به‌همراه ریاست شورای شهر اشتهارد بخشی از پساب این شهرک صنعتی را برای آزمایش در اختیار یک آزمایشگاه در تهران قرار دادند. نتایج این آزمایش که در اختیار روزنامه «پیام ما» قرار گرفته است، آلودگی شدید این پساب را تأیید می‌کند.
فاضلاب خروجی شهرک صنعتی اشتهارد چهار برابر آلاینده‌تر از فاضلاب شهری
«مرتضی قاسمی»، دکترای بهداشت محیط و فردی که ۴۰ سال به‌صورت تخصصی در زمینه فاضلاب صنعتی کارکرده است، در تشریح نتایج این آزمایش به «پیام ما» می‌گوید: «مقدار COD یا Chemical Oxygen Demand خروجی (مقدار اکسیژن موردنیاز برای اینکه مواد شیمیایی موجود در فاضلاب اکسید شوند) طبق آزمایش انجام‌شده در آزمایشگاه معتمد دانشگاه تهران رقم هزار و ۹۰۴ میلی‌گرم در لیتر بوده است که ۱۹ برابر حد مجاز یعنی ۱۰۰ است. پارامتر یا شاخص COD یک شاخص اصلی و مادر برای شناسایی وضعیت آلایندگی فاضلاب‌های صنعتی و شهری است و به‌عنوان نمونه و این شاخص برای فاضلاب شهری خام یا تصفیه‌نشده بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ است؛ یعنی وضعیت فاضلاب خروجی شهرک صنعتی اشتهارد چهار برابر آلاینده‌تر از فاضلاب شهری است. در کنار این امر، فاضلاب این شهرک حاوی انواع ترکیبات و مواد سمی و خطرناک آلی و معدنی است که معمولاً در فاضلاب شهری یافت نمی‌شود.»
او با بیان اینکه بحث این پساب فراتر از انجام آزمایش است، ادامه می‌دهد: «جایی که فاضلاب شهرک صنعتی اشتهارد به رودخانه شور می‌ریزد، یک نقطه مشخص و در دسترس همه است؛ یک فاضلاب سیاه بدبوی غلیظ و بسیار آلاینده که حاشیه رودخانه را پر از لجن‌های فاضلاب کرده و وضعیت بسیار وخیمی ایجاد کرده است. رود شور فراتر از آلوده بودن است و از نقطه‌ای که فاضلاب وارد می‌شود، هیچ موجود زنده‌ای در این رودخانه وجود ندارد.»
طبق اسنادی که به‌صورت محرمانه در اختیار این رسانه قرار گرفته است، در پی آلودگی رود شور و آب‌های زیرزمینی دادگاه استان البرز احکامی را برای برخی مسئولان مرتبط با این مسئله صادر کرده است. اتهام این افراد ترک فعل و عدم اقدام و استفاده از ظرفیت‌های قانونی‌ای است که منجر به استمرار آلودگی در اثر تولید و رهاسازی پساب و فاضلاب بدون تصفیه از سوی واحدهای تولیدی آلاینده شده. دراین حکم صراحتاً قید شده که چندین سال فاضلاب و پساب صنعتی دارای آلودگی‌های میکروبی و عناصر مضر برای سفره‌های زیرزمینی آب و همچنین خاک و رواناب بدون تصفیه رهاسازی شده است. تأکید مسئولان اشتهارد بر ساخت یک تصفیه‌خانه دیگر است. موضوعی که «مجتبی عبداللهی»، استاندار البرز، به‌عنوان نماینده دولت در این استان بر آن تأکید کرده و خواستار مطالعات جدید برای احداث تصفیه‌خانه شماره ۲ با تکنولوژی‌های نوین و متناسب با تعداد واحدهای مستقر است.
مرتضی قاسمی، دکترای بهداشت محیط: مقدار COD طبق آزمایش انجام‌شده در آزمایشگاه معتمد دانشگاه تهران رقم هزار و ۹۰۴ میلی‌گرم در لیتر بوده است که ۱۹ برابر حد مجاز یعنی ۱۰۰ است. پارامتر یا شاخص COD یک شاخص اصلی و مادر برای شناسایی وضعیت آلایندگی فاضلاب‌های صنعتی و شهری است و به‌عنوان نمونه و این شاخص برای فاضلاب شهری خام یا تصفیه‌نشده بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ است؛ یعنی وضعیت فاضلاب خروجی شهرک صنعتی اشتهارد چهار برابر آلاینده‌تر از فاضلاب شهری استفارغ از اینکه این شهرک سال‌ها قبل میلیاردها تومان هزینه برای ساخت تصفیه‌خانه‌ای داده است که عملاً کارایی ندارد و فاضلاب را به‌صورت خام تحویل می‌دهد، هیچ مقام اجرایی در این شهر درباره ادامه فرایند تخلیه چهار هزار مترمکعب پساب غیراستاندارد به رود شور اظهارنظر نکرده است. طبق اصل ۵۰ قانون جمهوری اسلامی ایران حقوق عامه مردم شهرستان اشتهارد و حتی استان‌های همجوار تحت‌الشعاع این بی‌توجهی‌ها و آثار ناشی از این تخلفات و جرایم قرار گرفته است. تبعاتی که این تخلیه بر رود شور آورده با مرگ ماهیان و محیط‌زیست آن خطه کاملاً محرز است؛ اما مشخص نیست آبی که از این طریق به تالار «مره» ریخته، در آینده چه بر سر این اکوسیستم خواهد آورد.
نظر شما