به گزارش سلامت نیوز به نقل از verywellmind، دوپامین یک انتقال‌دهنده عصبی است که نقش مهمی در ارسال سیگنال‌ها از مغز به سایر قسمت‌های بدن ایفا می‌کند. این ماده شیمیایی به طور طبیعی در بخش‌های کلیدی مغز تولید می‌شود و برای فعالیت‌هایی مانند مهارت‌های حرکتی، توانایی‌های شناختی و تولید مثل ضروری است. دوپامین در هنگام انتظار برای وقوع یک رویداد مهم افزایش می‌یابد و نقشی کلیدی در سیستم پاداش و انگیزه بدن دارد. همچنین، دوپامین بر حافظه تاثیر می‌گذارد. با وجود اینکه دوپامین تنها درصد کمی (کمتر از یک درصد) از نورون‌های مغز را تشکیل می‌دهد، این انتقال‌دهنده عصبی عملکردهای بسیار مهمی را بر عهده دارد.
در مقدار مناسب، دوپامین برای عملکرد صحیح مغز ضروری است، اما زمانی که سطح آن از حد مطلوب کمتر شود، می‌تواند عواقب ناخوشایندی برای بدن به همراه داشته باشد. کمبود دوپامین با شرایط عصبی مختلف مرتبط است. اگر علائم سطح پایین دوپامین را تجربه می‌کنید، ممکن است موارد زیر را احساس کنید:
- اضطراب یا بدخلقی
- افسردگی یا ناامیدی
- فراموشکاری
- بی‌تفاوتی نسبت به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردید
- ناتوان از تمرکز
- درگیر با مشکلات خواب
- بی‌انگیزگی
- بی‌علاقه به رابطه جنسی
- بی‌حوصله و دور از ارتباطات اجتماعی
علائم دوپامین پایین
کمبود دوپامین می‌تواند ویژگی‌هایی مشابه بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی و بیماری پارکینسون ایجاد کند. این علائم شامل:
- کمر درد مزمن
- یبوست مداوم
- نوسانات وزن
- مشکل در بلع (دیسفاژی)
- اختلالات خواب
- خستگی مفرط
- مشکلات توجه
- کاهش میل جنسی
- توهم و هذیان
- پنومونی آسپیراسیون (عفونت ریه ناشی از استنشاق غذا یا مایعات)
- خلق و خوی پایین
دلایل کاهش دوپامین
چندین عامل می‌توانند باعث کاهش سطح دوپامین در بدن شوند که شامل موارد زیر هستند:
1. محرومیت از خواب: دوپامین یکی از عواملی است که باعث می‌شود صبح‌ها احساس شادابی و هوشیاری کنید. این اثر به‌ویژه توسط گیرنده‌های دوپامین، به‌ویژه گیرنده D2، تقویت می‌شود. اما کمبود خواب می‌تواند تعداد این گیرنده‌ها را در بخش‌های مختلف مغز کاهش دهد و به همین ترتیب تولید دوپامین مختل می‌شود.
2. چاقی: چاقی با بیماری‌های متعددی ارتباط دارد و یکی از اثرات کمتر شناخته شده آن کاهش سطح دوپامین است. چاقی می‌تواند منجر به کاهش گیرنده‌های D2 در مغز شود که این کاهش با کاهش لذت و انگیزه در فعالیت‌های روزانه مرتبط است.
3. سوء مصرف مواد مخدر: برخی از داروها، مانند کوکائین، در مراحل اولیه مصرف باعث افزایش دوپامین و احساس سرخوشی می‌شوند. اما مصرف طولانی‌مدت این داروها باعث کاهش تعداد گیرنده‌های دوپامین و در نتیجه کاهش تاثیرات مثبت آنها می‌شود.
4. مصرف چربی‌های اشباع شده: غذاهای پرچرب مانند مرغ سرخ‌شده، شکلات و نان کره‌ای ممکن است احساس لذت موقت ایجاد کنند، اما مصرف طولانی‌مدت این غذاها می‌تواند باعث اختلال در تولید دوپامین در مغز شود.
5. استرس: استرس مزمن، ناشی از مشکلات مالی، روابط یا فشارهای کاری، می‌تواند تولید دوپامین را تحت تاثیر قرار دهد و در طول زمان باعث کاهش سطح این انتقال‌دهنده عصبی شود.
شرایط مرتبط با کمبود دوپامین
- اختلال افسردگی اساسی: افراد مبتلا به افسردگی اساسی اغلب علائمی مانند کاهش انگیزه، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش و مشکلات در فرآیند پاداش ذهنی تجربه می‌کنند که مرتبط با کمبود دوپامین است.
- اسکیزوفرنی: این اختلال روانی، که با علائمی مانند توهم و هذیان همراه است، به عدم تعادل دوپامین در مغز مربوط می‌شود. سطوح پایین دوپامین با بی‌لذتی، ناتوانی در انجام وظایف و بی‌انگیزگی در تعاملات اجتماعی مرتبط است.
- بیماری پارکینسون: پارکینسون یک اختلال عصبی است که نتیجه کاهش تولید دوپامین در مغز است. این بیماری با علائمی مانند لرزش، سفتی عضلات و مشکلات حرکتی همراه است.
نحوه درمان سطوح پایین دوپامین
برای مقابله با کمبود دوپامین و پیشگیری از عوارض آن، روش‌های زیر می‌توانند مفید باشند:
- ورزش: ورزش منظم می‌تواند باعث افزایش سطح دوپامین شود. فعالیت‌هایی مانند دویدن، شنا و رقص باعث تحریک تولید دوپامین در مغز می‌شوند.
- منابع طبیعی دوپامین: برخی مواد غذایی مانند موز، آووکادو و چنار حاوی سطوح بالایی از دوپامین هستند. همچنین سیب، بادمجان، اسفناج و گوجه‌فرنگی نیز در تولید دوپامین نقش دارند.
- پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها، که بیشتر برای سلامت روده شناخته می‌شوند، ممکن است به تولید دوپامین و سایر انتقال‌دهنده‌های عصبی نیز کمک کنند.
- موسیقی: موسیقی می‌تواند احساس لذت و هیجان را در فرد ایجاد کرده و به تحریک تولید دوپامین در مغز کمک کند.
در آخر
دوپامین در مقدار مناسب، احساس لذت، انگیزه و هیجان را به انسان می‌بخشد. اما هنگامی که سطح این انتقال‌دهنده عصبی کاهش می‌یابد، می‌تواند مشکلات مختلفی را به دنبال داشته باشد. خوشبختانه، با رعایت یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و گوش دادن به موسیقی، می‌توان سطح دوپامین را در بدن افزایش داد و از اثرات منفی آن پیشگیری کرد.
نظر شما