سلامت نیوز: نزدیک 9هزار درخت بلوط زاگرس در سال ۱۴۰۰ در آتش سوخته است. این خبر تلخ را دو روز پیش کامران پورمقدم رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در گفت‌وگو با رکنا اعلام کرد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همدلی، بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی پورمقدم و دیگر مسئولان سازمان جنگل‌ها به رسانه‌ها، اگر به‌طور متوسط در نظر بگیریم که در ۹ماهه اول سال جاری، حدود ۶هزار و ۵۰۰هکتار از جنگل‌های زاگرس دچار حریق شده است و در ۲۵ درصد این حریق‌ها، درختان هم از بین رفته‌اند و در هر هکتار از جنگل‌های زاگرس نیز ۵۰۵اصله درخت بلوط وجود دارد، در مجموع می‌توان برآورد کرد که در ۹ماهه نخست سال ۱۴۰۰، بیش از ۸هزار  و ۹۰۰صله از بلوط‌های زاگرس براثر آتش‌سوزی جنگل‌ها از بین رفته است.

آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس فقط مختص به امسال نیست؛ در سال‌های اخیر، شاهد وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در سطح جنگل‌های زاگرس بوده‌ایم و در ۹ماه اول سال جاری نیز باوجوداین‌که به گفته مسئولان، سطح آسیب‌دیده از آتش‌سوزی‌های زاگرس نسبت به سال گذشته حدود ۳۰درصد کاهش‌یافته، اما بازهم بین ۶ تا ۷هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس دچار حریق شده و در این میان مانند حریق‌های گسترده سال‌های گذشته، هزاران درخت بلوط نیز در آتش‌سوزی‌های جنگل‌های زاگرس از بین رفته‌اند.

ارزش زیست‌محیطی زاگرس

البته رنج بلوطستان فقط به آتش و سوزاندن جنگل برای تهیه زغال محدود نمی‌شود، بلکه ناقوس مرگ جنگل‌های زاگرس از خیلی وقت پیش به صدا درآمده است. خشک‌سالی،  آفت و بیماری، گردوغبار، قاچاقچیان چوب و قلع‌وقمع درختان و ...  چنان در دل بلوطستان ریشه دوانده  که از آنان فقط شبحی بر جاگذاشته است. در حالی هرسال شاهد وقوع آتش‌سوزی جنگل‌های زاگرس و خاکستر شدن درختان بلوط و تخریب جنگل‌های زاگرس به شکل‌های مختلف  هستیم که این جنگل‌ها ارزش زیست‌محیطی بالایی دارد و حتی از آن به‌عنوان ریه زمین نام برده می‌شود.

جنگل‌های زاگرس بعد از جنگل‌های هیرکانی شمال کشور، مهم‌ترین عرصه‌های جنگلی ایران محسوب می‌شوند که با دارا بودن ۶میلیون هکتار مساحت حدود ۴۰درصد سطح جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند و پهنه آن‌ها در ۱۱استان کشور کشیده شده است.  در این میان اما آنچه اهمیت جنگل‌های زاگرس را برای  طبیعت دوستان ایران بیشتر می‌کند، این است که ۹۰درصد گونه‌های گیاهی موجود در جنگل‌های زاگرس را درختان بلوط تشکیل می‌دهند که عمر بعضی از آن‌ها به حدود ۶هزار سال می‌رسد و به همین دلیل، بلوط‌های زاگرس به یکی از نمادهای طبیعی و تاریخی ایران به‌خصوص در غرب کشور تبدیل‌شده‌اند.

۴۰درصد آب شیرین کشور از زاگرس تأمین می‌شود

علاوه بر این‌که بلوط‌های زاگرس به نماد طبیعی و تاریخی غرب کشور تبدیل‌شده است، در تأمین آب کشور نیز نقش بسزایی دارد. به گفته کارشناسان حوزه جنگل، یکی از مهم‌ترین کارکردهای زاگرس، تأمین امنیت زیستی و کمک به تأمین آب ناحیه رویشی زاگرس و مناطق پایین‌دست آن است؛ به‌نحوی‌که بسیاری از رودخانه‌های بزرگ کشور، از اکوسیستم‌های جنگل‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرند.  برآوردها نشان می‌دهد که حدود ۴۰درصد آب شیرین کشور در منطقه زاگرس جریان دارد، زیرا جنگل‌های زاگرس نزولات آسمانی را در خاک خود نفوذ می‌دهند و آب نفوذ کرده در دل زمین، در پایین‌دست به‌صورت چشمه‌سارها و رودخانه‌ها از زمین بیرون می‌زند. علاوه بر این درختان صبور زاگرس سدی در مقابل هجوم گردوخاکی است که در فصل گرم سال از کشور عراق بلند می‌شود چندی پیش، مریم حقیقی خمامی، عضو هیات علمی پژوهشکده محیط‌زیست جهاد دانشگاهی در مورد نقش جنگل در تسویه هوا، یکی از مزایای زیست‌محیطی جنگل را جذب آلودگی و گردوغبار موجود در هوا دانست و تصریح کرد: هر هکتار جنگل می‌تواند ۶۸تن گردوغبار را که توسط باد حامل ذرات حمل می‌شود، جذب و رسوب کند.

بودجه سالیانه جنگل‌های زاگرس کمتر از ۴۰میلیارد تومان

با وجود تمام مزایای پیداوپنهان جنگل‌های زاگرس، اما گویا این پهنه جنگلی در اولویت مسئولان نیست. بودجه ناچیز اختصاص‌یافته به این جنگل‌ها شاهدی بر این ادعاست.
آن‌گونه که رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان جنگل‌ها به رسانه‌ها گفته است، بودجه سالیانه‌ای که برای نگهداری، حفاظت و ترمیم جنگل‌های زاگرس اختصاص پیدا می‌کند، به هزینه یک تیم فوتبال هم نمی‌رسد.  کامران پور مقدم گفته  تمام اعتباری که در بودجه ۱۴۰۰ برای جنگل‌های خارج از شمال کشور شامل جنگل‌های زاگرس، جنگل‌های ایران تورانی، جنگل‌های خلیج‌فارس و جنگل‌های ارسباران اختصاص داده‌شده، کمتر از ۱۰۰میلیارد تومان است که از این مقدار کمتر از ۴۰میلیارد تومان به جنگل‌های زاگرس اختصاص پیدا می‌کند. بدیهی است با این بودجه ناچیز سازمان محیط‌زیست آن‌گونه که باید، نتواند از بلوط‌های زاگرس حفاظت کند. ازآنجاکه سازمان محیط‌زیست بر اساس قانون وظیفه حفظ و صیانت از محیط‌زیست کشور اعم از آب، خاک، جنگل و ... را بر عهده دارد با هر مشکل زیست‌محیطی نیز در مظان اتهام قرار می‌گیرد و انگشت اتهام رسانه‌ها و افکار عمومی به سمت آن نشانه می‌رود؛ اما این سازمان از مشکلات عدیده‌ای  که بزرگ‌ترین آن کمبود بودجه است رنج می‌برد.  بدون شک مشکلات موجود این سازمان به‌ویژه دست خالی این سازمان از خوان بودجه،  در بخشی از کوتاهی‌هایی که این سازمان به آن متهم است، بی‌تأثیر نیست.

حفاظت از محیط‌زیست هزینه دارد

گرچه بیان مشکلات سازمان حفاظت‌ از محیط‌زیست، کوتاهی آن را در قبال وظیفه ذاتی‌اش توجیه نمی‌کند اما برای این سازمان عریض و طویل با وظیفه خطیری که بر دوش دارد، در ردیف بودجه کشور، منابع مالی کمی در نظر می‌گیرند. به‌نحوی‌که این سازمان حتی به‌سختی از عهده پرداخت حقوق کارمندان خود برمی‌آید.  زمانی که بودجه این سازمان را با بودجه چندصد میلیاردی برخی سازمان‌ها، نهادها و دفاتری که نقش خاصی در رشد و بالندگی جامعه ندارند و حتی در مورد تأثیرگذاری فعالیتشان تردید و ابهام وجود دارد، مقایسه می‌کنیم، برخی از کوتاهی‌های این سازمان توجیه‌پذیر می‌شود.

واقعیت این است با ژست‌های محیط‌زیستی و تعداد محدودی کارمند نمی‌توان از تخریب کوه‌ها و جنگل‌ها، خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها و مرگ گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی جلوگیری کرد.
حفاظت و مراقبت از محیط‌زیست هزینه می‌خواهد که بودجه ناچیز سازمان محیط‌زیست جوابگوی آن نیست. با توجه به خسران محیط‌زیست که روزی نه یک مشکل آن، بلکه ده‌ها مشکلش خبرساز می‌شود ضرورت توجه به آن بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود. ناگفته پیداست در خلق این مشکل‌های زیست‌محیطی که برخی حتی به مرز بحران رسیده، هم ناآگاهی مردم و هم سهل‌انگاری و بی‌مسئولیتی مسئولان تأثیرگذار است. بدون تردید اگر سیاست‌های دولت و بی‌تفاوتی و ناآگاهی مردم نسبت به منابع طبیعی تغییر نکند آینده‌ای سبز را برای کشور نمی‌توان متصور شد.