سلامت نیوز: بیمارستان‌های دولتی و خصوصی در 21 ماه گذشته، آسیب جدی دیدند؛ آسیب‌هایی که در نهایت منجر به کاهش کیفیت خدمات درمانی به بیماران شده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، روسای این مراکز از افزایش 218 درصدی قیمت تجهیزات بیمارستانی و پایین رفتن درآمدهایشان به دلیل محدود شدن مراجعه‌ها به کرونا برای یک مدت طولانی خبر می‌دهند و می‌گویند وضعیت پیش آمده، 30 درصد مراکز درمانی را در مرز ورشکستگی قرار داده است. با این همه اما کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، بر حمایت‌های دولت و مجلس از مراکز درمانی تاکید می‌کند، اعضای این کمیسیون می‌گویند بودجه‌ وزارت بهداشت در سال 1400 نسبت به سایر وزارتخانه‌ها بیشتر بود اما کرونا فشار اقتصادی خود را به تمام حوزه‌ها از جمله این بخش وارد کرد. با این حال برای سال 1401 اگر دولت پیشنهاد بودجه خوبی برای وزارت بهداشت دهد، نماینده‌های مجلس هم حمایت خواهند کرد.

 آرش انیسیان، مدیرعامل بیمارستان ابن‌سینا و مدیرکل اقتصاد سلامت سازمان نظام پزشکی است. او تأکید می‌کند وقتی مراکز درمانی از نظر مالی دچار مشکل می‌شوند، در نهایت این مردم هستند که از گرفتن خدمات درمانی باز می‌مانند. انیسیان بخشی از مشکلات را به تعرفه‌های درمانی مرتبط می‌داند و به همشهری می‌گوید:«تعرفه‌های درمان، مشمول قیمت‌گذاری در شورای‌عالی بیمه هستند؛ یعنی در سال‌های اخیر، هیچ وقت بهای تمام‌شده خدمات، ملاک تعرفه‌گذاری نبوده است.» براساس اعلام او، بنا بر قانون تعرفه خدمات سلامت، هزینه‌های درمان بخش سلامت باید براساس 3 شاخص یعنی بهای تمام‌شده خدمات، سود سرمایه و میزان استهلاک زیرساخت‌ها تعیین ‌شود، اما در سال‌های گذشته هیچ‌وقت این اتفاق نیفتاده است. به‌گفته انیسیان، این موضوع باعث شده هیچ شرکت سرمایه‌گذار غیرپزشکی، انگیزه‌ای برای تاسیس بیمارستان نداشته باشد. از طرف دیگر، منابع بخش دولتی هم برای توسعه زیرساخت‌های نظام سلامت بسیار محدود‌اند: «در طول سال‌های 95تا 98میزان افزایش تعرفه خدمات سلامت بسیار پایین بوده و میزان افزایش دستمزد پزشکان از افزایش حقوق و دستمزد سالانه بسیار پایین‌تر بوده و حدود 3تا 4سال حتی یک ریال هم به ضریب دستمزد پزشکان اضافه نشده بود.» او در ادامه از کمبود بیش از 60هزار تخت بیمارستانی در بخش خصوصی اعلام نگرانی می‌کند و می‌گوید که این کمبودها در دوران کرونا کاملا محسوس بود، چرا که بسیاری از بیماران بدون تخت ماندند، حتی بسیاری از بیماران، تخت آی‌سی‌یو نداشتند و چالش بسیار زیادی در ارائه خدمات درمانی به بیماران ایجاد شد.

افزایش 218درصدی قیمت تجهیزات پزشکی
چالش بعدی مراکز درمانی، قیمت بالای تجهیزات پزشکی است که به‌گفته مدیرکل اقتصاد سلامت سازمان نظام پزشکی، با شروع بحران کرونا، قیمت این تجهیزات هم چندین برابر شد و کشور با کمبود دارو مواجه شد. همه اینها در شرایطی است که ارائه خدمات درمانی منوط به‌وجود چنین امکانات و داروهایی است: «قیمت دستگاه‌های پزشکی، افزایش 218درصدی پیدا کرد، همچنین کیت‌های آزمایشگاهی هم 135درصد افزایش قیمت داشت. با اینکه هم‌اکنون میزان مراجعه بیماران غیرکرونایی هم به مراکز درمانی بالا رفته، اما هنوز نتوانسته هزینه‌ها را جبران کند، در نهایت همه اینها منجر به آسیب مردم می‌شود، چرا که کیفیت ارائه خدمات با مشکل مواجه می‌شود.» به‌گفته او، مراکز درمانی در اوایل شیوع کرونا، با هزینه‌های بسیار سنگین برای حفاظت پرسنل، بیماران و مراقبت در برابر این بیماری مواجه شد که این موضوع برای بخش خصوصی سنگین‌تر بود. بخش دولتی با منابع دولتی و صندوق توسعه ملی حمایت می‌شود، اما بخش خصوصی، بدون این منابع، ناچار است، با دست خالی به جنگ کرونا برود:« بیش از 27درصد بیماران مبتلا به کرونا در بخش خصوصی بستری شدند، درحالی‌که تعداد تخت‌های این بخش، کمی بیش از20درصد تعداد تخت‌های ب خش دولتی است؛ البته این عدد در حوزه رسیدگی به بیماران سرپایی به 70درصد می‌رسد. یعنی 70درصد بیماران سرپایی، مبتلا به کرونا یا مشکوک به کرونا، از بخش خصوصی خدمات دریافت کردند. چرا که دسترسی به این خدمات بیشتر بوده و سرعت عمل در این مراکز هم بالاتر است.» به اعتقاد انیسیان، میزان تعرفه‌ها در سال 99 افزایش بسیار کمی داشت و همین مسئله مراکز درمانی را دچار زیان‌های شدیدی کرد:« سازمان‌های بیمه‌گر با وجود اینکه مصوبه هیأت وزیران اجرای تعرفه‌ها را از فروردین‌ماه الزامی کرده بود، اما پذیرفتن اسناد معمولا از ماه‌های خرداد و تیر آغاز می‌شد، اینها اجحاف به بخش خصوصی است.» او به نکته دیگری اشاره می‌کند:« بسیاری از شرکت‌های بیمه‌گر به‌دلیل ترس از انتقال کرونا در اوایل سال گذشته، حتی از پذیرفتن اسناد مربوط به بیمه خودداری می‌کردند؛ همین موضوع سبب شد تا پرداخت‌ها تا چندین‌ماه به تعویق بیفتد؛ یعنی نقدینگی دچار چالش شد. این مشکلات تا تیر 99هم ادامه داشت.» به‌گفته او، بسیاری از مراکز درمانی در آستانه ورشکستگی قرار دارند و می‌توان گفت که حدود 30درصد از آنها با چنین مشکلی مواجهند:« نگاه دولت نسبت به نظام سلامت، هزینه‌ای و سرمایه‌گذاری است، درحالی‌که زیرساخت‌های نظام سلامت باید تغییر کند.»

تأخیر در مراجعه به مراکز درمانی
شیوع کرونا منجر شد تا بسیاری از بیماران، برای پیگیری درمانشان به مراکز درمانی مراجعه نکنند و در کنار اینها انجام جراحی‌های الکتیو یا غیراورژانسی هم، تا مدت‌ها ممنوع بود، همین وضعیت بر درآمد مراکز درمانی تأثیر گذاشت:« بیماران مبتلا به فشار خون بالا، بیماران دیابتی، قلبی و بسیاری از بیماران دیگر، در دوران کرونا مراجعات خود را به تأخیر انداختند، همه اینها منجر شد تا ضریب اشغال تخت بیمارستان‌ها از بیماران کرونایی هم پایین بیاید.» انیسیان به تمام این مشکلات، مسئله فرسودگی بیمارستان‌ها را هم اضافه می‌کند که بیش از همه برای بخش دولتی مشکل‌ساز است:«سال‌هاست بودجه‌ای برای تعویض تجهیزات بیمارستانی درنظر گرفته نشده و به‌نظر می‌رسد، اگر دستگاهی مانند ‌ام آر‌ای یا سی‌تی‌اسکن بیمارستان‌ها خراب شود، امکان تعویض آن وجود ندارد.» با اینکه تعرفه‌های درمانی امسال، افزایش قابل توجه‌ای داشت اما به‌گفته فعالان حوزه سلامت، تورمی که گریبان مراکز درمانی را گرفت، عملا نتوانست فشاری از آنها بردارد.

  فاصله زیاد مراکز درمانی با استانداردها
چالش‌های بودجه و تجهیزات پزشکی و ارائه خدمات درمانی به بیماران، تنها به مراکز خصوصی درمان محدود نمی‌شود. تقی ریاحی، رئیس بیمارستان رسول اکرم(ص) هم به همشهری می‌گوید: «در مورد مشکلات بیمارستان‌ها باید به دو موضوع توجه کرد؛ یکی کادر درمان است که در 21‌ماه گذشته، تلاش زیادی کردند و بهای سنگینی هم پرداخت کردند. این گروه، حتی در بخش‌های غیرکرونا که بسیاری از آنها در پیک کرونا، تعطیل شده بود، معیشت‌شان تحت‌تأثیر قرار گرفت و شرایط ناامنی برایشان رقم خورد.» به‌گفته او، ساختار و امکانات بیمارستان‌های کشور، فاصله زیادی با استانداردهای مراقبت‌‌های بیماری‌های تنفسی دارد؛ درحالی‌که در پاندمی کرونا، شرایط قرنطینه و جداسازی بیماران تنفسی و ویروسی کرونا از سایر بیماران، کار را به اندازه‌ای سخت کرده بود که نمی‌شد از ظرفیت تخت‌های موجود استفاده کرد. به همین دلیل بیمارستان‌ها، ناچار به کم‌کردن ظرفیت پذیرش دیگر بیماران شدند. از طرف دیگر در پیک‌های بعدی، مراکز درمانی دیگر پاسخگوی تعداد بالای مراجعه‌ها نبود و این موضوع سبب صرف هزینه‌های زیاد برای بخش آی‌سی‌یو شد.» او می‌گوید: «هیچ وقت، دیگر نمی‌توان به شرایط قبل از شیوع کرونا بازگشت؛ بنابراین استانداردهای مراقبت‌های شخصی تنفسی برای پرسنل و استانداردهای رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای مراجعه‌کنندگان با وجود کاهش موارد بستری در دوران کرونا همچنان باید ادامه داشته باشد؛ در کنار اینها، بخشی از خدمات نیاز به تغییرات ساختاری دارد. به همین دلیل، باید در تمام بیمارستان‌های کشور تغییراتی ایجاد شود.» رئیس بیمارستان رسول‌اکرم(ص)  ، ضریب اشغال تخت را یکی دیگر از مشکلات مراکز درمانی در دوران کرونا می‌داند و می‌گوید: «ضریب اشغال تخت در بیمارستان رسول اکرم(ص)، بیش از 85 درصد و گاهی 90 تا 100 درصد بود، اما در سال99 به کمتر از 65درصد رسید. همین موضوع سبب شد تا درآمد بیمارستان‌ها با کاهش قابل ملاحظه‌ای مواجه شود. همه اینها در شرایطی بود که به غیر از کمک‌های مالی که برای تهیه تجهیزات شد، اقدامی برای جبران خسارت‌های ناشی از کرونا صورت نگرفت.»

ضرر 50درصدی به مراکز درمانی
سپیده هراتی، متخصص طب اورژانس و رئیس بیمارستان دولتی لولاگر به بخش دیگری از مشکلات پیش‌آمده برای این مراکز درمانی اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید که در دوران کرونا، هزینه‌های سنگینی برای تامین اکسیژن یا سایر اقلام مربوط به درمان کرونا، درنظر گرفته شد که فشار زیادی به بیمارستان‌ها وارد کرد؛ همه اینها در حالی بود که جز پذیرش بیمار، اتفاق دیگری برای بیمارستان‌ها نمی‌افتاد: «بعضی از بخش‌های بیمارستان مثل درمانگاه و اتاق عمل حداقل تا 50درصد و بستری کودکان تا 90درصد دچار ضرر شد. در مجموع می‌توان گفت که به‌طور میانگین، بیمارستان‌ها از نظر مالی و کارانه پرسنلی حدود 50درصد آسیب دیدند.» با همه اینها او می‌گوید که با خروج از پیک پنجم، میزان مراجعه بیماران غیرکرونایی بیشتر شده و به‌تدریج، وضعیت بهتری بر مراکز درمانی حاکم می‌شود چرا که این بیماران، جراحی‌های دیگری هم خواهند داشت که منجر به خارج شدن از وضعیت رکود می‌شود. هراتی یکی دیگر از مشکلات را، مطالبات مراکز درمانی از سازمان‌های بیمه‌گر عنوان می‌کند: «مشکلات مربوط به بیمه، یکی از معضلات همیشگی بیمارستان‌هاست که در دوران کرونا هم بیشتر دیده شد.» با اینکه مراکز درمانی از تجمع بدهی‌های تامین اجتماعی به مراکز درمانی گلایه می‌کنند، اما اواسط شهریور، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، اعلام کرد که در شرایط فعلی هیچ بدهی معوقی به مراکز درمانی ندارند؛ با این توضیح که تمام مطالبات سال99 تسویه شده و امسال هم مطالبات به‌صورت نسخه الکترونیک ایجاد می‌شود و در کوتاه ترین زمان، پرداخت می‌شود. او تنها راه نجات از مطالبات مراکز درمانی را اجرای نسخه الکترونیکی می‌داند.

دولت و مجلس از نظام سلامت حمایت می‌کنند
مهم‌ترین خطری که می‌تواند در بحث ورشکستگی مراکز درمانی به ویژه بخش‌های دولتی مورد توجه قرار بگیرد، کاهش کیفیت و خدمات درمانی و افزایش مراجعات به بیمارستان‌های خصوصی است، آن هم در حالی که تنها بخش کوچکی از جامعه توانایی اقتصادی برای دریافت خدمات از بخش‌های خصوصی را دارند. همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی هم با تایید کاهش دسترسی اقشار کم‌درآمد به خدمات مناسب در صورت تداوم مشکلات درآمدزایی در مراکز دولتی به همشهری می‌گوید: « نزدیک به 2سال شیوع کرونا در کشور، بسیاری از بخش‌های غیرکرونایی بیمارستان‌های دولتی به دلیل ترس مردم از آلودگی بیمارستان‌ها خلوت شده بود و همین مسئله هم مشکلات زیادی در مبحث درآمدزایی این مراکز درمانی رقم زد.»

او می‌گوید: «با هدف حمایت از وزارت بهداشت و درمان، بودجه یک‌میلیارد یورویی مقام معظم رهبری برای مواجهه با کرونا اختصاص پیدا کرد که کمک خوبی به بیمارستان‌ها بود اما این بودجه در کل کشور پخش شد و بیشتر به حقوق پرسنل اختصاص یافت. به همین دلیل وضعیت چندان متفاوتی در خود بیمارستان که دچار وضعیت ضررده بودند، به‌وجود نیامد. از سوی دیگر بودجه‌ وزارت بهداشت هم در سال1400 نسبت به سایر وزارتخانه‌ها بیشتر بود اما کرونا فشار اقتصادی خود را به تمام حوزه‌ها از جمله این بخش وارد کرد.» سامه‌یح با اشاره به افزایش میزان درآمدهای کشور در دولت جدید نسبت به سال گذشته اظهار امیدواری می‌کند که برای رفع مشکلات بیمارستان‌ها در بودجه1401 هم افزایش رخ دهد و کمی از مشکلات بیمارستان‌های دولتی کاهش دهد: « قطعا دولت تا پایان سال حمایت خود را در حوزه بهداشت و درمان ادامه می‌دهد. علاوه بر این که با وضعیت نامناسب گذشته هم در مقابله با کرونا مواجه نیستیم و واکسیناسیون باعث شده میزان مراجعات و بستری در بیمارستان‌ها کاهش پیدا کند. بسیاری از شهرها از وضعیت قرمز خارج شده‌اند و این امیدواری وجود دارد که در ماه‌های آینده مشکلات پیک‌های قبلی کرونا در کشور تکرار نشود. این وضعیت باعث کاهش خطر انتقال کرونا در مراکز درمانی به سایر بیماران خواهد بود و راه‌اندازی سایر بخش‌ها قطعا با افزایش مراجعات همراه می‌شود.»

این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با اشاره به  فرسودگی تجهیزات پزشکی در دوران شیوع کرونا، می‌گوید: « امیدواریم در بودجه1401،   دولت پیشنهاد بودجه خوبی برای وزارت بهداشت بدهد و ما نماینده‌ها هم سعی می‌کنیم حمایت کنیم.» به گفته سامه‌یح، به جز افزایش بودجه راهکار دیگری برای حمایت از مراکز درمانی وجود دارد، می‌گوید: «تنها راه برون‌رفت از این مشکل افزایش مراجعات مردم به بیمارستان‌های دولتی است البته نه به معنای افزایش بیمار، بلکه اطمینان مردم از افزایش خدمات در بیمارستان‌ها و مراجعه کمتر به بیمارستان‌های خصوصی. هزینه‌های درمان در مراکز خصوصی سرسام‌آور است به جز قشر خاصی از نظر اقتصادی، دیگر طبقات جامعه تحمل پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. از سوی دیگر امیدواریم با دستاوردهای مثبت تیم مذاکره‌کننده و وزارت امور خارجه درباره تحریم‌ها، توافق‌هایی به دست آید تا دسترسی به تجهیزات پزشکی هم راحت‌تر از گذشته شود.»