سلامت نیوز: آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی حکایت از آن دارد که قصور پزشکی علت مهم در مرگ و میر در سراسر جهان است. به همین بهانه، مروری بر راه های کاهش این خطا داریم که می تواند اعتماد جامعه به علم پزشکی را بیشتر کند.


به گزارش سلامت نیوز به نقل از خانه ملت؛ جامعه ما امروز مدیون پزشکان نام آوری است که علاوه بر تلاش برای حفظ جان مردم، به مردم مداری شهره هستند.

با این وجود برخی پرونده های معدود در زمینه خطای پزشکی، گاهی بیماران را با نگرانی هایی روبرو می کند. بیمارانی که گاهی با پای خود برای درمان می‌روند و دیگر توانایی بازگشت به زندگی عادی را ندارند این تمام ماجرا نیست، در این میان پزشکانی که «زمانی» برای شنیدن درد بیماران ندارند و گاهی به دلیل نداشتن تبحر کافی در تشخیص درمان بیماری منجر به  مرگ ناخواسته بیمار می‌شوند.

طبق آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی حکایت از آن دارد که قصور پزشکی علت مهم در مرگ و میر در سراسر جهان است. براساس گزارش این سازمان در هر دقیقه، پنج نفر در دنیا جان خود را به دلیل قصور یا خطای پزشک از دست می‌دهند و سالانه بیش از ۱۳۸ میلیون نفر در جهان به دلیل اشتباهات پزشکان آسیب می‌بینند.

دندانپزشکان رکورددار قصورات پزشکی در داخل کشور

بابک سلحشور مدیرکل کمیسیون‌های سازمان پزشکی قانونی گزارشی از آمار جدیدی از قصورات پزشکی خبر داد و گفت: از ابتدای فروردین تا پایان آبان سال جاری چهار هزار پرونده در نوبت اول مورد بررسی قرار گرفت که از این تعداد به ترتیب دندانپزشکی و حوزه زنان و زایمان در صدر پرونده‌های قصور پزشکی قرار دارند، که از پنج هزار و ۱۹ نفر، ۶۶۲ نفر در رشته دندانپزشکی دچار قصور پزشکی بودند که از این تعداد ۴۲۹ نفر محکوم و ۲۳۳ نفر تبرئه شدند. همچنین در رشته زنان و زایمان ۵۱۹ نفر دچار قصور پزشکی بودند که ۱۶۳ نفر محکوم و ۳۶۵ نفر تبرئه شدند.

نمی‌توان به راحتی از کنار اشتباهات پزشکی عبور کرد

بیشتر خطاهای پزشکی غیرقابل جبران هستند و به قیمت تمام شدن جان بیمار تمام می‌شود و نمی‌توان به راحتی از کنار آن عبور کرد، قصورات پزشکی تنها به اشتباه دارو، بی‌تجربگی، عدم تعهد به شغل، پایین بودن کیفیت وسایلی که پزشک از آن استفاده می‌کند، همکاری با افرادی که تخصص کافی ندارند و پایین بودن سرعت عمل تیم پزشکی ختم نمی‌شود؛ امروز بریدن سر نوزاد در هنگام تولد، قطع دست کودک در هنگام خروج از رحم مادر، گچ گرفتن اشتباهی شکستگی که منجر به قطع دست کودک ۸ ساله شد، مرگ مادر پس از زایمان به دلیل عفونت شکمی، جا ماندن وسایل پزشکی در اعضا و جوارح بیماران در هنگام عمل جراحی ازجمله اشتباهاتی هستند که به مدد پیشرفت تکنولوژی، گاهی در فضای مجازی می‌بینم و هریک صحنه دلخراشی در عالم حقیقی و متاسفانه گاهی امری عادی در دنیای پزشکی محسوب می‌شوند.

برخی از مواقع این اتفاقات ناخوشایند توسط پزشکان ختم بخیر می‌شود و پزشک بدون هیچ تنبیهی در همان لحظه وقوع حادثه آن را در دنیای پزشکی عادی جلوه می‌دهد و تبرئه می‌شود، تمام ماجرا سر به مهر می‌ماند و پزشک خاطی بدون هیچ مشکلی به کار خود ادامه می‌دهد در این میان این سوال پیش می‌آید چند درصد از بیماران خواستار مجازات پزشکان در مراحل درمانشان می‌شوند و چند درصد بعد کلی بالا و پایین رفتن پله‌های دادگستری به حق خود می‌رسند؟

اشتباهات پزشکی در ایران کمتر از آمار جهانی

با تمام این تفاسیر ایرج حریرچی معاون وزارت بهداشت در مورد آمار اشتباهات پزشکی می‌گوید:  آمار شکایت‌های پزشکی نسبت به کشورهای دیگر در کشور ما بسیار پایین است. این آمار حتی نسبت به خطاهای پزشکی نیز بسیار پایین‌تر است؛ چنانچه عنوان می‌شود عامل سوم تا ششم مرگ در آمریکا خطای پزشکی است و بررسی‌ها نشان داده سالانه بیش از 250 هزار نفر در این کشور قربانی قصور پزشکی می‌شوند و بدتر آنکه این فاجعه علاوه بر آمریکا در کشورهای دیگر همچون کانادا و انگلستان در حال وقوع است، اما باید دید این آمارها بر اساس چه روندی و نسبت به چه میزان مراجعه و جراحی و ... سنجیده شده است.
پزشک درمانی خطراتی که ممکن است بیماران را تهدید کند اطلاع نمی‌دهد

محمدجواد جمالی نوبندگانی نماینده مردم در مجلس دهم در مورد خطاهای پزشکی به خانه ملت می‌گوید: قصورات پزشکی ناشی از نبود تبحر و تخصص پزشکان روی می‌دهد در این بین بسیاری از اشتباهاتی که در جامعه پزشکی رخ می‌دهد ناشی از توجیه نشدن بیمار است. بسیاری از بیماران از این موضوع شاکی هستند که پزشک درمانی خطراتی که ممکن است بیماران را تهدید کند اطلاع نمی‌دهد؛ در این بین اگر پزشک بتواند ارتباط خوبی با بیمار خود برقرار کند بدون شک هم در درمان و هم بعد از درمان با مشکلات کمتری روبرو می‌شوند.

وی در ادامه تاکید می‌کند: وقت گذاشتن پزشکان برای شنیدن درد بیماران اولین اصل در درمان است زمانی که بیماران بتوانند به پزشک خود اطمینان داشته باشند درد خود را پنهان نمی‌کنند .

نماینده مردم فسا در ادامه می‌افزاید: برخی از مواقع تنها تبحر نیاز نیست، تجهیزات لازم برای درمان بیمار در بیمارستان‌ها به اندازه کافی نیست؛ پزشک تلاش خود را می‌کند اما به دلیل نبود تجهیزات درمانی منجر به خسارات جبران ناپذیر جانی بیماران می‌شود در این بین پیش آمده پزشک کار خود را به درستی انجام داده است اما با بی‌توجهی بیمار یا کادر درمانی باعث ایجاد مشکل شده است.

در همه حالت پزشک مسئول بیمار است

جمالی نوبندگانی با بیان اینکه عده‌ای از پزشکان به تحریک کردن بیمار یک پزشک بر علیه پزشک خود یا زیر سئوال بردن همکار خود به خاطر حسادت یا رقابت می‌پردازند که در اصطلاح به آن سو کردن پزشکان گفته می‌شود، افزود: سوکردن پزشکان، نتیجه نامناسب عمل جراحی و توجیه نکردن کافی مراجعه کننده است که در بسیاری از مواقع زمینه نارضایتی بیماران را از پزشکان در حوزه جراحی زیبایی ایجاد می‌کند در همه حالت پزشک مسئول بیمار است و هرچه آموزش‌ها بیشتر باشد کمتر با چنین مسائلی روبرو هستیم.

وی در ادامه یادآور می‌کند: بیشترین آمار خطاهای پزشکی در حال حاضر در کشور مربوط به دندانپزشکی، متخصص زنان و جراحان زیبایی است که متاسفانه به دلیل سختی کار که دارند این رکورد را از آن خود کرده‌اند؛ در کنار آن فعالیت‌های زیبایی در حوزه دندانپزشکی نسبت به فعالیت‌های درمانی دیگر حوزه‌ها بیشتر شده است،در کنار آن ایمپلیت و لمینت در بین جوانان ایرانی جایگاه دیگری پیدا کرده است بدون شک دندانپزشکان با خطاهای بیشتری روبرو می‌شوند.

اسم و رسم، آفتی برای پزشکی

نماینده مردم در مجلس دهم در ادامه می‌گوید: از قدیم الایام پزشکان در جامعه جایگاه اجتماعی مناسبی داشتند و پزشک شدن تبدیل به یک آفت شده است فارغ از استعداد و تبحر افراد بیشتر در پی اسم و رسم این حرفه جوانان به سمت پزشک شدن می‌روند که عاملی برای رشد قصورات پزشکی می‌شود.

بشیر خالقی عضو کمیسیون بهداشت مجلس، در مورد اشتباهات پزشکی به خبرنگار خانه ملت می‌گوید: قصورات پزشکی که گاهی جامعه پزشکی را زیرسوال می‌برند بر اثر بی‌توجهی برخی از پزشکان روی می‌دهد، برخی از مشاغل مثل مهندسی، پزشکی، خلبانی و حتی رانندگی با جان و مال مردم سرکار دارد باید با دقت بیشتری به آنها توجه کنیم؛ در این میان پزشکی شغل بسیار حساسی است علاوه بر تبحر نیازمند حوصله بسیار از طرف پزشک است.

نماینده مردم خلخال و کوثر در ادامه تاکید می‌کند: تخلفات پزشکی دو مورد را در برمی‌گیرد یا تخلفات تعرفه‌ای است که هزینه درمان را شامل می‌شود یا کوتاهی در درمان که هریک می‌تواند صدمات جبران ناپذیر جانی و مالی برای بیماران در پی داشته باشد.

وی در ادامه به نحوی رسیدگی به پرونده‌های پزشکی اشاره کرد و گفت: اگر پزشکی در حین درمان بیمار مرتکب اشتباه شد علی الخصوص خسارات جانی جبران ناپذیر بیماران می‌توانند به کمیته‌های مربوطه نظام پزشکی رجوع و طرح شکایت کنند مرجع تشخیص این امر سازمان نظام پزشکی است و به دلیل تخصصی بودن موضوع از نظرات کارشناسی متخصصان حوزه پزشکی  استفاده خواهند کرد.

تشخیص میزان قصورات نظام پزشکی و مراجع قضایی بسیار نقش دارند

خالقی در ادامه تصریح می‌کند: در تشخیص میزان قصورات نظام پزشکی و مراجع قضایی بسیار نقش دارند، حتی اگر داروی اشتباه تجویز شده باشد میزان مجازات آن در قانون مشخص شده و با پزشک خاطی مطابق قانون رفتار شود از تذکر شفاهی و کتبی تا مجازات مادی و لغو پرونده طبابت برای پزشکان خاطی در نظر گرفته می شود.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید می‌کند: مطابق ماده ٦٤٨ قانون مجازات اسلامی چنانچه پزشکان و جراحان و ماماها و داروفروشان و تمامی کسانی که به مناسبت شغل یا حرفه خود محرم اسرار می‌شوند، هرگاه درغیر موارد قانونی، اسرار مردم را افشا کنند، به 3 ماه و 1 روز تا یکسال حبس و یا به یک میلیون و 500 هزار تا 6 میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شوند؛ در مواردی که مطابق قوانین و مقررات، پزشکان مکلف به گزارش بیماری هستند، مشمول جرایم فوق نمی‌شوند.

پزشکی رشته‌ای پردرآمد با بسیاری اما و اگر

خالقی تاکید می‌کند: در چند سال اخیر کشور ما به دلیل شرایط اقتصادی اکثریت به دنبال شغل‌های پر درآمد هستند و پزشکی سوای تمام مشکلاتی که دارد حرفه پر درآمدی است به دور از استعداد افراد خانواده‌ها تلاش می‌کنند فرزندانشان پزشک شود در این میان سهمیه‌های که به رشته پزشکی اختصاص داده شد تا حدودی مشکل ساز بوده کسی که وارد این رشته می‌شود باید استعداد و علاقه داشته باشد نه براساس اصرار خانواده‌ها و درآمد شغلی این رشته را انتخاب کنند؛ با تمام این تفاسیر پزشکی شغلی بسیار حساسی است که علاوه بر استعداد پزشک باید دارای توانایی جسمی و فکری لازم هم در این حوزه داشته باشد.

در مورد قصورات و خطاهای پزشکی کمبود قانونی نداریم

محمدعلی پورمختار عضو کمیسیون قضایی مجلس به جرایم عمدی و غیرعمدی در  قصورات پزشکی  اشاره می کند و به خانه ملت می‌گوید: اگر قصورات پزشکی به صورت تعمدی باشد جزو جرائم عمدی محسوب می‌شود، اگر به صورت اتفاقی رخ دهد نظام پزشکی در مورد آنها تصمیم می‌گیرد و مجازات آن را مشخص می‌کند. اگر ثابت شود پزشکی دیگر، توانایی درمان  بیمار را داشت و در حین  درمان دچار چنین اشتباهاتی نمی‌شد قصور و خطائی پزشکی روی داده است و براساس قانون مجازاتش مشخص می‌شود؛ درمجلس دهم به موضوع قصورات پزشکی پرداخته نشد اما در مجلس نهم این موضوع مورد بررسی قرار گرفت، در مورد قصورات و خطاهای پزشکی کمبود قانونی  نداریم.
میزان خطاهای پزشکی افزایش‌یافته و ما باید به‌تناسب پیشرفتی که جامعه ازنظر فناوری و تکنولوژی دارد، قوانین خود را با شرایط جامعه تطبیق دهیم

یحیی کمالی پور نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، پیش‌ از این بابیان اینکه میزان مجازات‌ها برای خطای پزشکی بازدارنده نیست، گفته است: گاهی پزشک با سوءنیت خطایی را مرتکب می‌شود اما گاهی قصوری در کار نبوده و به دلیل سهل‌انگاری این خطا رخ می‌دهد و میزان خطاهای پزشکی افزایش‌یافته و ما باید به‌تناسب پیشرفتی که جامعه ازنظر فناوری و تکنولوژی دارد، قوانین خود را با شرایط جامعه تطبیق دهیم؛ در اغلب موارد برای پزشکی که مرتکب خطا شده جریمه‌های مالی در نظر گرفته می‌شود، درحالی‌که پزشکی که ازلحاظ مالی تأمین است، این مبالغ ناچیز نمی‌تواند تغییری در روند اقدامات وی ایجاد کند و مانع از خطاهای بعدی وی شود.

هر جای دنیا هم می‌خواهد باشید، وقتی به کشور‌های پیشرفته را توجه می‌کنید، متوجه می‌شوید در آنجا هم خطا وجود دارد، جامعه ما هم مثل تمام جوامع پیشرفته دیگر است که باید تلاش کنیم جامعه این را بداند که خطای پزشکی رخ می‌دهد؛ بنابراین اگر خطایی رخ داد؛ به معنی این نیست که نظام پزشکی کارایی خود را از دست داده‌ است نظام پزشکی باید تلاش کند که میزان این خطاها را به حداقل برساند؛ اما واقعیت این است که پزشکی امر پیچیده‌ای و سختی است؛ به نظر می‌رسد پرداختن به بازدارندگی قوانین وضع شده اقدامی است که می‌تواند در جهت کاهش قصور پزشکی عمل کند. ضمن اینکه در حیطه دانشگاهی و آموزشی توجه به دانشجویان مستعد این رشته و کسانیکه اعتقاد راسخ به نجات جان انسانها دارند باید مورد توجه قرار گیرد‌ بدین معنی هر دانشجویی امکان فعالیت در این حوزه را به واسطه دانش و تخصص کافی پیدا نخواهد کرد بلکه کسانی وارد عمل شوند که به تایید مراکز آموزشی و دانشگاهی رسیده باشند و صرف قبولی در دانشگاه ضامن ورود آنها به عرصه درمان نشود.