سلامت نیوز: یک کارشناس ارشد مهندسی آب و خاک خاطرنشان کرد:« ولی این بخش را باید بپذیریم انتقال آب از دریاچه کاسپین در یک چنین شرایطی درست مانند این است که ما از یک بیمار تصادفی که به شدت دچار خونریزی شده بخواهیم مقادیری خون بگیریم و این خون را به یک بیمار دیگری تزریق کنیم ما در رابطه با این طرح نگران خشک شدن دریا نیستیم به هیچ عنوان و به لحاظ مسائل زیست محیطی مسائل دیگری وجود دارد که بحث خشک شدن دریا را تحت پوشش خود قرار می دهد.»
حنیف رضا گلزار در گفت و گو با خبرنگار سلامت نیوز، گفت:« طرح انتقال آب خزر به سمنان هنوز به مرحله اجرا در نیامده است و در کش و قوس های اخذ مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست است بعد از آن باید پیمانکار و بخش خصوصی سرمایه لازم برای اجرایی شدن این طرح را تامین کند تا به مرحله اجرا برسد.»
وی ادامه داد:« چند موضوع اساسی است که تحت الشعاع فرایندهای زیست محیطی این طرح قرار گرفته است که مهمترین آنها ضرورت اجرای این طرح است یعنی تا الان هیچ مرجعی مخصوصا از موافقین اجرای این طرح و در راس آنها وزارت نیرو که به نوعی پیمانکار و طراح و ایده پرداز و مجری و بهره بردار این طرح محسوب می شود و پافشاری عجیبی هم دارد برای اینکه تاییدیه های لازم را اخذ کند تا الان در بحث ضرورت اجرای این طرح برای مردم هیچ توضیحاتی ارایه نکرده است.»
وی افزود:« اگر فاکتورهایی که ثابت کننده ضرورت اجرای این طرح است برای مردم تبیین شد آن وقت ما می توانیم به مسائل زیست محیطی آن بپردازیم این در حالی است که اکنون به مسایل زیست محیطی این طرح به شکل کامل پرداخته شده ولی ضرورت اجرای این طرح هنوز برای مردم تبیین نشده است.»
وی در پاسخ به اینکه با اجرای این طرح آیا واقعا دریاچه کاسپین دچار حال و روز دریاچه ارومیه می شود و آیا جنگل های هیرکانی در اجرای این پروژه نابود می شوند یا خیر، گفت:«در حال حاضر در استان سمنان سالانه یک و سه دهم میلیارد متر مکعب آب از منابع سطحی و زیرسطحی استحصال می شود که از این میان چیزی حول و حوش ۴۵ تا ۵۰ میلیون متر مکعب آن سهم بخش خانگی و شرب است و ۵۵ میلیون مترمکعب آن سهم بخش صنعت و معدن است یعنی اگر این دو بخش اخر را کنار بگذاریم تقریبا چیزی حول و حوش یک و دو دهم میلیاردمترمکعب در این استان سالانه در بخش کشاورزی مصرف می شود.»
وی در ادامه گفت:« از طرف دیگر اگر مقدار مصرف در بخش خانگی را بخواهیم بررسی کنیم می بینیم که استان سمنان با همه صحبت هایی که می شود پیرامون اینکه این استان، استان خشک و کم بارشی است و بحران آب دارد در واقع مصرف آب خانگی شهروندان در استان سمنان جزو ۵ استان اول کشور ما قرار دارد. شاید جالب باشد بدانید سرانه آب مصرفی هر شهروند سمنانی حتی از سرانه مصرفی آب هر شهروند در استان گلستان و استان گیلان هم بالاتر است.»
وی تاکید کرد:« با بررسی تمام این موارد می بینیم که استان سمنان جزو استان هایی که وضعیت آبی بحرانی داشته باشد نیست و اینکه ما بخواهیم با توسل به این شعار که استان سمنان دچار بحران آب است و سالانه ۲۰۰ میلون متر مکعب آب را از دریاچه کاسپین شیرین سازی کنیم و با صرف سه میلیارد دلار هزینه آن را منتقل کنیم به استان سمنان، این فاقد هرگونه توجیه است مضاف بر اینکه یک بحث دیگری هم که وجود دارد و ثابت کننده این است که هیچ مطالعه دقیقی پیرامون بحث کم آبی در استان سمنان صورت نگرفته است و منابع تخصیص این آب هم مشخص نشده است این است که صدای واحدی از بین مسوولین استان برای منابع تخصیص این آب منتقل شده به گوش نمی رسد.»
گلزار در ادامه گفت:« ما می بینیم که یکی از مسوولین استان می گوید اگر شما این آب را منتقل کنید ما این قول را داده ایم که یک سوم غله کشور را با این آب تولید کنیم یکی دیگر از مسوولین می گوید اگر این آب منتقل شود سطح زیرکشت باغات پسته استان را به عنوان مثال تا ۳۰۰ هزار هکتار می توانیم افزایش دهیم و سالانه ۹ میلیارد تومان درآمدزایی داشته باشیم یا مسوولی دیگر می گوید اگر این آب منتقل شود ما می توانیم سرریز جمعیتی ده میلیونی را از فلات مرکزی کشور به سمت خودمان جلب کنیم و به سمت انتقال پایتخت به سمنان برویم همه اینها بیانگر این است که هنوز اجماع واحدی بین مدیران و کارشناسان سمنان برای تخصیص این منبع آبی وجود ندارد.»
این کارشناس ارشد مهندسی آب و خاک افزود:« همین عدم اجماع یعنی اینکه مدیران نمی دانند که واقعا با این آب منتقل شده باید چه کنند، خود نشان دهنده این است که الان منابع آبی که وجود دارد پاسخگوی نیازهای آبی جمعیت کمتر از ۷۰۰ هزارنفری استان سمنان است و هیچ ضرورتی برای اجرای این طرح وجود ندارد.»
وی تاکید کرد:« تحت هیچ عنوان انتقال آب از دریاچه کاسپین به مقدار ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال منجر به خشک شدن دریاچه کاسپین و تکرار فاجعه دریاچه ارومیه نخواهد شد، مضافا بر اینکه ما دغدغه زیست محیطی هم که برای مخالفت با اجرای این طرح داریم هرگز مترتب این مسئله نیست که اگر آب منتقل شود این دریاچه خشک می شود به دلیل اینکه حجم آبی که قرار است منتقل شود بسیار کم است صحبت این است که ما اگر وضعیت این دریاچه را به لحاظ بیلان آبی مطالعه کنیم می گوییم سالانه ۱۸ میلیارد مترمکعب بیلان دریاچه کاسپین منفی است و اتفاقی است که در طول ده سال گذشته اتفاق افتاده است یعنی بیش از ۱۸ میلیارد متر مکعب تبخیر از سطح دریا وجود دارد و این باعث شده که این دریاچه روند پسروی بدون بازگشت خود را برای اولین بار در طول عمر خود آغاز کرده باشد.»
وی افزود:« نمود واقعی این مسئله را اگر بخواهیم بررسی کنیم سواحل شرقی و سواحل جنوب شرقی این دریاچه است بویژه در منطقه میانکاله اگر مشاهده کنید می بینید که بخش های بسیار زیادی از این دریاچه دچا رعقب نشینی و خشکی شده و کانون های ریزگرد و غبارهای نمکی ایجاد شده است ولی اینها را نمی توانیم ارتباط دهیم به این مسئله که اگر ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب منتقل شود این مشکل تشدید می شود. »
وی خاطرنشان کرد:« ولی این بخش را باید بپذیریم انتقال آب از دریاچه کاسپین در یک چنین شرایطی درست مانند این است که ما از یک بیمار تصادفی که به شدت دچار خونریزی شده بخواهیم مقادیری خون بگیریم و این خون را به یک بیمار دیگری تزریق کنیم ما در رابطه با این طرح نگران خشک شدن دریا نیستیم به هیچ عنوان و به لحاظ مسائل زیست محیطی مسائل دیگری وجود دارد که بحث خشک شدن دریا را تحت پوشش خود قرار می دهد.»
گلزار تاکید کرد:«تبعات زیست محیطی اجرای این طرح را در حوزه شمال کشور ما باید در دو بخش تفکیک و بررسی کنیم یکی در حوزه دریا و دیگری در حوزه خشکی. در حوزه دریا انتقال این حجم آب به هیچ عنوان منجر به خشک شدن این دریا نمی شود ولیکن یکسری تبعات دیگری دارد از جمله اینکه در طول یکسال ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را اگر بخواهید از این دریاچه منتقل کنید به سمنان این مستلزم این است که براساس محاسباتی که انجام گرفته نزدیک به ۶ میلیون تن نمک وارد این دریا می شود که این حجم بسیار زیاد نمکی که وارد این دریاچه می شود منجر به ایجاد لکه های شوری در داخل این دریا می شود و تمامی این نمک هایی که بواسطه نمک زدایی آب تولید شده و در دریا تخلیه شده حرکت می کند به سمت کرانه های جنوب شرقی این دریا و به سواحلی از دریا می رود که منطقه میانکاله همچنین منطقه آشوراده ما را در بر می گیرد و در تمام این مناطق زیستگاه همه موجودات آبزی از جمله پلانکتون ها ، زئوپلانکتو‌ن‌ها و فیتوپلانکتون ها و ماهیان استخوانی و ماهیان خاویاری را از بین می برد یعنی این منطقه را به طور کامل تهی از هرگونه موجود آبزی می کند.»
وی در ادامه گفت:« این حجم از نمکی که سالانه وارد دریا خواهد شد مضاف بر اینکه دریافت آب از این دریا منجر به این می شود که میلیون ها لار و بچه ماهی و موجودات ریز دیگر کشیده شوند و وارد دستگاه های آب شیرین کن شوند و از بین بروند می بینیم یک خسارت زیست محیطی کلان و بسیار قابل توجه تری از موضوع خشک شدن دریا خواهد بود و چنین تبعات زیست محیطی را طرح انقال آب به سمنان برای دریای کاسپین دارد که بنا به دلایلی هنوز به آن پرداخته نشده است.»
وی افزود:« در بحث خشکی هم این طرح منجر به نابودی صدها هزار هکتار زمین کشاورزی در مسیر خط لوله می شود و دغدغه اصلی ای که وجود دارد بحث عبور لوله از رویشگاه های جنگلی ما است که هم رویشگاه های جنگلی هیرکانی و هم رویشگاه های جنگلی ایران و تورانی در صورت اجرایی شدن این طرح آسیب می بینند و از بین می روند این موضوعی است که ثابت شده و خود وزارت نیرو نیز در اسنادی که منتشر کرده است به این مسئله اشاره کرده است.»
وی گفت:«با اجرای این طرح در خوشبینانه ترین شرایط صد هکتار از جنگل های هیرکانی باید به طور کامل پاک تراشی شود که این صد هکتار در برگیرنده بیش از ۵۲ هزار اصله درخت پهن برگ کهنسال می شود و حجم بسیار زیادی از خاک نیز از بین می رود. براساس برآوردهایی که وزارت نیرو به عنوان پیمانکار این طرح انجام داده است بالای ۱۵ میلیون تن خاک حاصلخیز در حاشیه خط لوله باید جا به جا شود و از بین برود اینها خساراتی است که کمتر به آن پرداخته شده است و کمی سازی هم به لحاظ ریالی نشده است یعنی اینکه این ۱۵ میلیون متر مکعب خاک چه قیمتی دارد و یا ۵۲ هزار اصله درختی که باید قطع شود هر درخت را چقدر قیمت گذاری می کنند اینها به هیچ عنوان در محاسبات مالی طرح دیده نشده است.»
وی درباره تبعات بین المللی اجرای این طرح گفت:« واکنشی که کشورهای همسایه دریای خزر به این اقدام نشان می دهند آینده اجرای این طرح را به شدت ریسکش را بالا می برد که حتی وزارت خارجه نیز اعلام کرده است در این خصوص نگرانی و دغدغه دارد ولی متاسفانه عزمی وجود دارد که این اتفاق را پیش ببرد و عملیاتی کند.»
این کارشناس ارشد مهندسی آب و خاک خاطرنشان کرد:« بحث دیگر این است که با این مبلغ ۳۰ هزار میلیاردتومانی که برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده است می توان بخش عمده ای از مسئله بحران آب در کشور را حل و فصل کرد . کل سطح کشت آبی که در کشور داریم چیزی حول و حوش ۸ و ۸ دهم میلیون هکتار است که از این میزان تا الان تقریبا چیزی حدود ۲ تا ۲ و نیم میلیون هکتار آن مجهز به سیستم های آبیاری تحت فشار یا سامانه های نوین آبیاری شده است یعنی بین ۲۲ تا ۲۵ درصد کل اراضی کشت آبی ما با این مبلغی که در نظر گرفته شده است به عنوان بودجه اجرایی شدن این طرح یعنی ۳ میلیارد دلارمی شود در خوشبینانه ترین شرایط ۲ و نیم میلیون هکتار دیگر از این اراضی کشت آبی را که الان به شکل سنتی آبیاری می شود را به سامانه های نوین آبیاری تحت فشار تجهیزش کنیم.»
وی خاطرنشان کرد:« براساس مطالعاتی که انجام گرفته است بیان شده به ازای هر ۲۰۰ هزار هکتار اجرای سامانه آبیاری تحت فشار بهره وری آب در بخش کشاورزی یک درصد افزایش پیدا می کند اگر ما بودجه اجرای طرح انتقال آب را به بخش کشاورزی تزریق کنیم و کشت سنتی یا غرقابی را تبدیل کنیم به کشت آبیاری تحت فشار چیزی حول و حوش ۱۲ و نیم درصد راندمان بهره وری آب در بخش کشاورزی ما افزایش می یابد که این ۱۲ و نیم درصد افزایش راندمان در مصرف آب بخش کشاورزی معادل ۱۰ تا ۱۱ میلیارد متر مکعب آب می شود.»
وی تاکید کرد:«این عدد، عدد بسیار بزرگی است ۱۰ میلیاردمترمکعب یعنی آب ذخیره شده در ۵۰ سد به بزرگی سد امیرکبیر کرج که می تواند بخش عمده ای از مشکلات کشور را در بحث آب حل و فصل کند. امیدوارم مسوولین و تصمیم گیران و تصمیم سازان با یک نگاه ویژه تر و خردمندانه تری به این طرح نگاه کنند و با تخصیص این پول برای تجهیز زمین های کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری تحت فشار بتوانیم مشکل بحران آب را در کشور به شکل ریشه ای و پایدار حل و فصل کنیم.»
نظر شما