سلامت نیوز:هر روز آمارهای تازه‌ای از شیوع سرطان می‌شنویم که گاه باعث سردرگمی و اضطراب مردم می‌شود. معمولا شیوع سرطان‌ها در زنان و مردان متفاوت است. طبق آمارهای انجمن اورولوژی‌، سرطان مثانه شایع‌ترین سرطان در مردان و سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان در زنان به شمار می‌رود. اما در روزهای گذشته خبری منتشر شد مبنی‌بر اینکه سرطان پوست شایع‌ترین سرطان پوست در ایران است. گفتگوی افسانه مداح‌صفایی، دانشیار دانشگاه تهران و متخصص رادیوتراپی آنکولوژی با روزنامه فرهیختگان را بخوانید:

با توجه به اینکه تاکنون اعلام شده بود سرطان مثانه در مردان و سرطان پستان در زنان شایع‌ترین سرطان‌ها هستند، بر چه اساسی سرطان پوست به عنوان شایع‌ترین سرطان در کشور عنوان شده است؟این آماری که از شیوع سرطان مثانه در مردان اشاره شده است، به طور قطع آمار سرطان‌های غیرپوستی بوده است. در واقع، وقتی آمار شمار مبتلایان به انواع سرطان‌ها را عنوان می‌کنند، آنقدر شیوع سرطان پوست بالاست که ابتدا سرطان پوست را از آمار مبتلایان جدا می‌کنند و بعد آمار را اعلام می‌کنند. طبق آماری که در سال 87 عنوان شده، همه اتفاق نظر دارند که سرطان پوست حرف اول را در مردان می‌زند و این در حالی است که در زنان بعد از سرطان سینه، سرطان پوست بالاترین شیوع را به خود اختصاص داده است. طبق این آمار، حدود 8/11 درصد ایرانیان مبتلا به سرطان پوست بوده‌اند.

آیا سرطان پوست انواع مختلفی دارد؟معمولا سرطان پوست به دو نوع ملانوما و غیرملانوما تقسیم می‌شود. ملانوما، معمولا سرطان شایعی نیست و با مساله نور نیز ارتباطی ندارد. این سرطان کشنده و قابل سرایت به سایر اندام‌هاست. در مقابل، سرطان غیرملانوما قرار دارد. این سرطانی است که به نور آفتاب وابسته است و مرگبار بودن آن از نوع ملانوما کم‌تر است. بیشتر سرطان‌های پوست در صورتی که دیر تشخیص داده شوند و بیماری به مرحله پیشرفته رسیده باشد، ممکن است کشنده باشند. برخی سرطان‌های پوست، با تخریب موضعی همراه است. به عنوان مثال در پوست سر و بینی سرطان، بافت‌های اطراف را از بین می‌برد که به طور مستقیم روی زیبایی فرد اثر می‌گذارد. پزشکان برای حل این مشکل از نقاط دیگر بدن بافت پوستی می‌گیرند.

چه عواملی احتمال ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند؟نور آفتاب از جمله علل سرطان پوست به شمار می‌رود. پرتودرمانی به خصوص در قدیم که برای درمان کچلی از آن استفاده می‌شد نیز خطر سرطان پوست را افزایش می‌دهد. اما در این میان، قرار گرفتن در معرض نور آفتاب شایع‌ترین عامل سرطان‌زا به شمار می‌رود. بیمارانی که مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی پوستی هستند، در افرادی که در مقابل آفتاب زیاد فعالیت می‌کنند، کشاورزان، و قسمت‌هایی از پوست که در نور آفتاب قرار دارند بیشتر مستعد ابتلا به سرطان پوست هستند.

چه علائم پیش‌آگاهی برای اطلاع افراد از این بیماری وجود دارد؟به طور کلی هرگونه تغییر در خال‌ها و لک‌های پوستی، دردناک شدن آنها، به ویژه رشد سریع و ناگهانی، تغییر شکل و تغییر رنگ از جمله مواردی است که افراد باید نسبت به آن آگاه باشند و در صورت مشاهده تغییرات احتمالی، حتما با پزشک معالج مشورت کنند. سرطان ملانوما بیشتر خال‌ها را درگیر می‌کند. شکل ناهموار خال‌ها، حاشیه و زوایای نامشخص، تغییر رنگ و بزرگ شدن خال‌ها جزء علائم هشداردهنده سرطانی شدن خال‌ها محسوب می‌شود.

سرطان غیرملانوم بیشتر در نواحی‌ای از بدن مشاهده می‌شود که در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند و دچار تغییر می‌شوند. افرادی که دچار علائم نوع غیرملانوم می‌شوند اغلب با اگزما یا مشکل پوستی مراجعه می‌کنند. معمولا زخمی که به درمان پاسخ نداده باشد نیز می‌تواند پرخطر باشد. معمولا لک‌های کک و مکی سطحی‌اند و ایجاد خطر نمی‌کنند. اما افرادی که کک و مک دارند استعداد بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست دارند.

چه توصیه‌ای برای کاهش ابتلا به سرطان پوست دارید؟بهترین راه دور ماندن از خطر ابتلا به سرطان و کاهش خطر ابتلا، استفاده مرتب از ضدآفتاب‌ به فاصله هر دو ساعت است. ضدآفتاب‌ها بیشتر از دو ساعت کارایی ندارند و باید حتما تجدید شوند تا توانایی لازم برای حفاظت از پوست در برابر اشعه‌های مضر آفتاب داشته باشند. استفاده از ضدآفتاب به ویژه در ساعات اوج تابش آفتاب اهمیت بیشتری دارد.

همچنین استفاده از عینک آفتابی و کلاه برای افرادی که طولانی‌مدت در معرض نور آفتاب هستند توصیه می‌شود. مقدار )SPF عامل محافظت‌کننده در برابر آفتاب( معمولا تأثیری روی محافظت بیشتر از پوست ندارد. در واقعSPF   بالای 30 هیچ اثر محافظی بالاتری ندارد. نکته‌ای که باید برای استفاده از ضدآفتاب‌ها رعایت کرد این است که  اثر آنها طولانی‌مدت نیست و برای شروع فعالیت20 تا 30 دقیقه وقت نیاز دارند بنابراین باید 20 تا 30 دقیقه پیش از خروج از محیط‌های بسته از ضدآفتاب‌ها روی پوست استفاده کرد.

درمان‌های موجود سرطان پوست تا چه حد مؤثر هستند؟درمان‌ سرطان پوست یکی از مؤثرترین درمان‌ها در مقوله سرطان است به طوری که تا بالای 95 درصد بیماران بهبود پیدا می‌کنند. در سرطان غیرملانوم  معمولا از شیمی‌درمانی استفاده نمی‌شود.

در مرحله اول درمان، تنها جراحی صورت می‌گیرد. اگر سرطان پیشرفت کرده باشد، از طریق جراحی، از جای دیگری از پوست برمی‌دارند و به قسمت سرطانی پیوند می‌شود. اگر درمان در مراحل اولیه انجام شود، نیاز به جراحی نیست و تنها با تجویز یک سری پمادهای موضعی بهبود حاصل می‌شود.