سلامت نیوز: گرچه حالا نخستین زباله سوز ایران بهراه افتاده؛ اما سابقه زباله سوز به 70 سال پیش بر میگردد؛ انگلیسیها نخستین کسانی بودند که در این زمینه پیش قدم شدند و بعدها هم سوئیس و اتحادیه اروپا با هدف حفاظت از محیط زیست به استقبال زباله سوزها رفتند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه ایران نوشت: بهشت زهرا را که رد کنید وارد شهری میشوید که پیش از این فقط اسم یک آسایشگاه را از آن شنیده اید: «کهریزک»؛ همان جایی که قرار ما برای بازدید از نخستین زباله سوز کشور گذاشته شد. حافظههای ما البته با کهریزک غریبه نیست چه آنکه دیدهایم و شنیدهایم چه روزهایی که بر کهریزک نگذشته، میدانیم اینجا وعده گاه آدمهایی است که زود فراموش میشوند؛ اما حالا تصویرما از کهریزک به شهر کوچکی ختم میشود که دربارهاش کمتر شنیده ایم: «کهریزک شهر بی جانی که آدم هایش جان زندگی دارند.»
ورودی کهریزک به خروجی بهشت زهرا ختم میشود و خروجیاش هم آنطور که ما شنیدهایم به زندان زنان... ابتدایش هر آنچه از یک شهر میخواهید از پاساژ و مغازه گرفته تا آپارتمان و خیابان و ماشین میبینید اما به مرکز شهر که میرسید، زمینهای کشاورزی را میبینید که منظره آپارتمانهای چند طبقه نوسازی هستند که معلوم نیست مسکنمهر هستند یا چیزی دیگر...
نشانههای شهری را که رد کردید؛ وارد قسمتی میشوید که حتی اگر ندانید هم بوی زباله راهنمایی تان میکند که باید به کدام سمت و سو بروید؛ با اینکه شیشهها بالاست؛ اما بازهم این بوی زباله است که مشام تیزتان را مغلوب میکند. حالا کهریزک برای اهالیاش تصویر دیگری هم دارد. تصویر صدها تن زبالهای که روی هم انباشته شده و دفن میشوند تا سرازیری تهران در کنار فاضلاب و مشکلات دیگری که دارد؛ بوی تعفن زباله را هم با خود حمل کند...
سخت میشود از زباله تصویر زیبا ساخت؛ اما وقتی از قاب دوربین عکاسان به اینجا نگاه میکنید؛ پرواز زیبای سارهای مهاجر بر فراز تپههای زباله، چشمانتان را آن چنان مینوازد که یادتان میرود، «روزی» این زبان بستهها همین جا قرار داده شده؛ همین جایی که «روزی» عقابها هم گذاشته شده تا برای شما که میخواهید برای نخستین بارراهی کارخانه زباله سوزی شوید؛ صحنههای فوقالعادهای؛ ترسیم شود. مسیر زباله سوز را که در پیش میگیرید، تنها نیستید. کافی است سرتان را به شیشه بچسبانید تا ببینید چهرههای آشنا و زحمتکش مأموران شهرداری را که قدم به قدم ایستادهاند تا نکند زبالهای در بین کاجهایی که به زحمت کاشتهاند، منظره قاب عکسهای شما را خراب کند. لبخند هایشان به شما میگوید که میتوان چشمها را بست و زندگی را جوری دید که بوی زباله هم نتواند شادی هایش را خراب کند.
در پس چهرههای کارگران کم کم ساختمانهای صنعتی خودشان را نشان میدهند؛ جلوتر که میروید از شلوغی کار و ازدحام کارگران میتوانید قامت بلند زباله سوز را ببینید. بر خلاف آنچه ما فکر میکردیم اینجا نه خبری از زباله هست و نه بویی که بگوییم چند تن زباله سوخته است. هوا پاک است و نفس کشیدن آسان... زباله سوز اصلاً کارش همین است، چنان میسوزاند که اثری از زباله نمیماند؛ حالا البته چند قدم کوچک دیگر مانده تا نخستین زباله سوز کشور کارش را به شکل رسمی شروع کند، کارش که شروع شد ما هم میرویم جزو همان 35 کشور پیشرفتهای که زباله هایشان را میسوزانند و برق تولید میکنند. آنطور که مهندس مجتبی عبداللهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران در این بازدید چند ساعته میگوید این زباله سوز قرار است روزانه 200 تا 300 تن زباله را بسوزاند و 3 مگاوات بر ساعت، برق تولید کند. البته برای آنهایی که میدانند در تهران روزانه 6 تا 7 هزار تن زباله تولید میشود این رقمها، ناچیز است؛ اما وقتی میشنویم که قرار است بزودی طی قراردادهای جدیدی زباله سوزهای جدید هم راهاندازی شود به خودمان امیدواری میدهیم که مشکل زباله تهران برای همیشه رفع شود. «اگرچه حالا نخستین زباله سوز ایران بهراه افتاده؛ اما سابقه زباله سوز به 70 سال پیش بر میگردد؛ انگلیسیها نخستین کسانی بودند که در این زمینه پیش قدم شدند و بعدها هم سوئیس و اتحادیه اروپا با هدف حفاظت از محیط زیست به استقبال زباله سوزها رفتند.»
کارگران چینی مشغول به کار، در محوطه به ما نشان میدهند که هر جا سخن از سرمایهگذاری است، حتماً پای یک چینی هم در میان است. البته حدس ما هم اشتباه نیست و میبینیم چینیها حتی در زباله سوزی هم وارد شدهاند.
عبداللهی میگوید: «تکنولوژی این زباله سوز امریکایی است، اما ساخت آن را چینیها بر عهده گرفتهاند که جزو یکی از کارهای قوی محسوب میشود، ما دو هفته پیش از چند کارخانه زباله سوز بزرگ با قابلیت سوختن 2 هزار و 400تن زباله در چین بازدید کردیم که 50 مگا وات برق تولید میکرد و تکنولوژی آنها هم از آلمان و امریکا گرفته شده بود. البته ما در قراردادهای جدید با چند شرکت آلمانی و فرانسوی هم وارد مذاکره شدیم که در آینده نزدیک درباره مفاد قراردادها اطلاعرسانی میکنیم.»
تعیین تکلیف زبالههای تهران
رایجترین روشی که در ایران برای از بین بردن زبالهها استفاده میشود، دفن آنهاست. زبالهها در مبدأ جدا میشوند، آنهایی که بازیافتیاند؛ کنار میروند و باقی هم میمانند برای زیر خاک دفن شدن... اما وقتی زباله زیر خاک رفت، بیکار نمینشیند و شروع میکند به تولید گازمتان یا همان گازهای گلخانه ای. آمارها میگوید هر تن زباله دفن شده 1/3 تن گاز گلخانهای برحسب دی اکسید کربن آزاد میکند و این حرف را کسانی درک میکنند که محیط زیست را فهمیدهاند، به همین علت اتحادیه اروپا هم از 4 سال پیش به سراغ قدغن کردن دفن زبالهها رفت و از سال 2010 مهر ممنوعیت را بر دفن زبالهها زد. زبالهها یا تر هستند یا خشک؛ ما درحال حاضر 70 درصد زبالهتر داریم و 30 درصد خشک. بخشی از زباله را تبدیل به کمپوست میکنیم و بخشی دیگر را هم راهی صنایع بازیافت؛ اما باز 40 درصد زباله باقی میماند که هیچ بلایی نمیشود سرش آورد؛ حالا همین 40 درصد میرود زیر خاک و میشود بلای جان ما؛ ولی میتوان از همین مقدار؛ چیزی درحدود 100 وات برق در ساعت تولید کرد.
نخستین زباله سوز ایران در زمینی به مساحت 3 هکتار ساخته شده که 3 طبقه دارد. البته نه شبیه ساختمانهای معمولی که بیشتر شبیه نیروگاه تولید برق است. اصلاً چرا شبیه؟! زباله سوز همان نیروگاه تولید برق است که شکل کارش فرق میکند. 2 مخزن دارد با دو ورودی برای چنگکهای چرثقیل که زبالهها را بریزد و مخلوط کند. در زباله سوز درجه حرارت ابتدا روی 850 درجه گذاشته شده و سپس به بیش از هزار درجه هم میرسد و تنها چند ثانیه زمان میخواهد تا همه آلایندگیها از بین برود. خاکستر به وجود آمده هم از طریق دودکشهای استانداردی که به همین منظور تعبیه شده، بدون کوچکترین آلایندگی زیست محیطی خارج میشود. به همین علت در خیلی از کشورهای پیشرفته زباله سوزها به جای اینکه در محیطهای خارج از شهر ساخته شوند، درست در وسط محیطهای شهری کار گذاشته میشوند. عبداللهی میگوید «هنوز قوانین محیط زیست ایران، اجازه نصب زباله سوزها را در محیطهای شهری ندادهاند و این در حالی است که این زباله سوزها در دیگر کشورها به خاطر نداشتن کوچکترین آلایندگی در کنار واحدهای مسکونی ساخته میشوند. شما هماکنون میتوانید 22 زباله سوز را در هر منطقه شهری توکیو ببینید. جالب اینکه این دستگاهها متناسب با معماری منطقه هم طراحی شدهاند.»
سخت است که باور کنیم؛ اما آنچه ما دیدیم نشان میداد که زباله سوز حتی میتواند درفضایی بسیار کوچکتر از تصور ما، در کنار شهرکهای مسکونی هم ساخته شود.
رشیدی یکی از کارشناسان فنی همراه ما توضیح میدهد که یک زباله سوز در 2 هزار متر زمین هم قابل راهاندازی است و اگر در محیط شهری ساخته شود به مراتب آلایندگی محیطی کمتری خواهد داشت؛ چراکه در هنگام انتقال زبالهها هم امکان انتشار آلایندگی و بیماری وجود دارد. البته شهرداری تهران قدمهای خوبی در این زمینه برداشته و نامهای را خطاب به سازمان محیط زیست برای ساخت زباله سوزها در محیطهای شهری نوشته است که هنوز پاسخی دریافت نکرده. زباله سوز حتی میتواند با همین روش یعنی در درجات بالا، زبالههای بیمارستانی را هم از بین ببرد. با این حال شهرداری قصد دارد با مشارکت بخش خصوصی زباله سوزهای بیمارستانی را هم راه بیندازد. البته ساخت هر زباله سوز دست کم 2 سال زمان میبرد و راهاندازی آن کار چندان سادهای نیست. هزینهای که برای زباله سوز کهریزک به عنوان نخستین زباله سوز تمام شده؛ آنطور که عبداللهی میگوید چیزی در حدود 30 میلیارد تومان بوده که حالا با احتساب گران شدن نرخ ارز به 60 میلیارد تومان هم رسیده است.
وقتی به بدنه زباله سوز در طرحهای روی میز نگاه میکنیم بخشی به عنوان «شیرابه» توجه مان را جلب میکند. از رشیدی میپرسیم که اگر زبالههای خشک استفاده میشود؛ پس چرا این بخش قرار داده شده؟ او خیالمان را راحت میکند که روی زبالهها قبل از انتقال به اینجا، فرایند پردازش صورت میگیرد؛ اما با وجود این، این فضا هم پیشبینی شده تا اگر شیرابهای وجود داشت با شیب ملایم جمع شده و در داخل مجموعه پمپاژ شود.
کسانی که جنس زباله را میشناسند بخوبی میدانند که اصلیترین بخش زباله همان به اصطلاح آب کثیف و آلودهای است که از آن راه میافتد و اگر قرار باشد که این شیرابه وجود داشته باشد، نمیتوان از بوی بد زباله و باکتری هایش خلاص شد.
استقبال از زباله سوزها حالا به قدری افزایش یافته که بیشتر شهرها برای خرید و راهاندازی آن پا پیش گذاشتهاند. استفاده از زباله سوز البته مزایای زیادی دارد از تولید انرژی گرفته تا کم کردن حجم زبالهها در کمترین زمان ممکن...
زبالههای پایتخت را اگر تفکیک کنیم، چیزی در حدود 5 هزار تن زبالهای میماند که دور ریختنی است. بدون شک برای این میزان زباله، زباله سوزهای کوچک جواب نمیدهد و تهران هم مانند سایر شهرهای بزرگ دنیا به زباله سوزهای بزرگ با حجم زیاد احتیاج دارد. زباله سوزی که حداقل بتواند 2 هزار و 500 تن زباله را یکجا به برق تبدیل کند. شهرداری قول داده که برای این موضوع هم چاره اندیشی کند؛ آنطور که مدیران شهری ازبرنامههای جدی شهرداری برای بهروزرسانی و تعیین تکلیف ایستگاههای میانی خبر میدهند، در آیندهای نه چندان دور؛ قراردادهای مختلفی برای زبالههای تهران نوشته میشود. هماکنون 250 میلیون تن پسماند در 35 کشور دنیا از طریق زباله سوزها سوخته میشوند؛ سهم کشور ما تا به کار افتادن زباله سوز کهریزک صفر است. باید منتظر ماند و دید که نخستین زباله سوز کشور چه زمانی سربلند بیرون میآید.
نظر شما