سلامت نیوز: در دی سال 89، رسانه‌ها خبر از مرگ سه نفر از شهروندان ساکن استان یاسوج به دلیل تزریق پنی سلین تقلبی دادند؛ ادعایی که بلافاصله از سوی مسئولان استان رد شد اما، نگرانی در مورد توزیع داروهای تقلبی در کشور را کاهش نداد.

توزیع داروهای تقلبی در بازار غیر رسمی دارو  یا داروخانه‌های کشور چند سالی است که بحث برانگیز شده است. همزمان با وضع تحریم‌ها علیه ایران، بسیاری از کشورها بارها اعلام کردند که دارو به این دلیل که با سلامتی مردم در ارتباط است در فهرست اقلام و کالاهای تحریمی قرار نمی‌گیرد. این در حالی بود که در عمل به دلیل وجود مشکلات مالی همچون واریز پول به حساب شرکت‌های اروپایی امکان واردات دارو از شرکت‌های معتبر اروپایی وجود نداشت. به همین دلیل، مقدار زیادی دارو از کشورهای چین، هند، پاکستان و عراق وارد ایران شد؛ داروهایی که اغلب تقلبی بودند و تنها بخشی از مواد موثر را داشتند. علاوه بر واردات بی کیفیت و تقلبی دارو از کشورهای همسایه، در دولت گذشته قانونی مصوب شد که به ساکنان شهرهای مرزنشین اجازه واردات برخی از تسهیلات لازم را می‌داد به‌طوری که، این افراد می‌توانستند تا سقف 1500 دلار جنس وارد کنند. همین قانون خود معضلاتی را در بخش دارو ایجاد کرده بود و سبب ورود انواع و اقسام داروهای تقلبی از کشورهای هند و پاکستان ‌شده بود.در واکنش به اخبار مربوط به انتقال داروهای تقلبی، مسئولان وزارت بهداشت وقت با انکار این اخبار اعلام کردند که تمامی داروها از سوی شرکت‌های معتبر خارجی وارد کشور می‌شوند. این در حالی بود که در دی سال 89، رسانه‌ها خبر از مرگ سه نفر از شهروندان ساکن استان یاسوج به دلیل تزریق پنی سلین تقلبی دادند؛ ادعایی که بلافاصله از سوی مسئولان استان رد شد اما، نگرانی در مورد توزیع داروهای تقلبی در کشور را کاهش نداد.
 داروهای بدنسازی و سقط جنین در صدر
مدیرکل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو در واکنشی تازه به داروهای تقلبی ضمن تاکید بر لزوم تهیه انواع داروها از مراکز رسمی دارویی از سوی مردم، داروها و فرآورده‌هایی را که احتمال تقلب در آنها بیشتر است اعلام کرد .مهدی پیرصالحی گفت: بر اساس گزارش‌هایی که از سراسر کشور به دستمان می‌رسد، در داروهایی که جنبه‌های تقویتی، مکمل‌های ورزشی، داروهای بدنسازی، سقط جنین، تقویت قوای جنسی و... دارند بیشتر حالت قاچاق و تقلبی آن دیده می‌شود. او در این باره افزود: برخی مواقع داروهای مخدر و روانگردان و داروهایی که در سیستم رسمی کشور به صورت کنترل شده و در مراکزی خاص توزیع می‌شوند نیز معمولا در بازار غیررسمی عرضه می‌شوند که البته قوه قضاییه و نیروی انتظامی برخوردهای خوبی در این زمینه انجام می‌دهند. پیرصالحی در ادامه در توضیح تفاوت داروهای قاچاق و تقلبی نیز عنوان کرد: داروی قاچاق الزاماً داروی تقلبی نیست اما، به دلیل بحث منطقی که پشت این قضیه است، این چنین داروهایی را قابل مصرف نمی‌دانیم. البته احتمال دارد که در داروهای قاچاق، انواع تقلبی نیز باشند. در مجموع هر کالایی که از مبادی غیررسمی وارد بازار کشور شد، در سیستم دارویی کشور قاچاق نام می‌گیرد چرا که، باید از سلامت و کیفیت داروی مصرفی بیماران اطمینان داشته باشیم. او افزود: به ویژه در مورد داروهایی که نام‌های تجاری اصلی دارند، این احتمال وجود دارد که دارویی با کیفیت ضعیف را از کشوری ضعیف بیاورند و بسته‌بندی آن را به صوت داروی تجاری اصلی و با‌‌کیفیت تغییر دهند و عرضه کنند. مدیرکل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو با بیان اینکه ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای دیگر با معضل داروهای تقلبی مواجه است، گفت: ورود داروهای تقلبی به سیستم رسمی بازار دارویی کشور بسیار نادر است. اما وجود آن در سیستم غیررسمی را نمی‌توان انکار کرد و همواره درصدی از داروهای تقلبی در سیستم غیررسمی وجود دارد. به همین دلیل همواره تاکید داریم که مردم و بیماران دارو را تنها از مراکز رسمی تهیه کنند تا قابلیت پیگیری داشته باشد. مراکزی نظیر ناصرخسرو مرکز رسمی دارویی نیستند و از آنجا که ارائه چنین داروهایی در این مراکز بدون هیچ نام و نشانی انجام می‌شود، پیگیری مشکلات ناشی از آن نیز دشوار است؛ هرچند که در این زمینه نیز اقدام می‌شود.
 تجارت پرسود داروی تقلبی
در حال حاضر، آمار رسمی درباره میزان داروهای تقلبی موجود در بازار وجود ندارد. در سال 90 اما دبیر انجمن علمی داروسازان ایران اعلام کرد نزدیک به 5 ‌درصد از داروهای مصرفی در ایران غیر مجاز و تقلبی هستند که بیشتر شامل مکمل‌‌های غذایی، مواد نیروزا، هورمونی، جنسی، داروهای ترک اعتیاد و ضد‌چاقی یا لاغری و فرآورده‌های آرایشی هستند. این در حالی است که براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی آمار داروهای تقلبی در کشورهای توسعه یافته، ۳ تا ۵‌درصد است، در کشورهای درحال توسعه ۱۰‌درصد و در سایر کشورها تا ۳۰‌درصد هم اعلام می‌شود. چندی پیش گزارشی از طرف سازمان‌های بین‌المللی منتشر شد که حکایت از این داشت که تجارت داروی تقلبی در کنار تجارت اسلحه و مواد مخدر پرسودترین سوداگری قاچاقچیان است.

دبیر انجمن داروسازان تهران در گفت‌وگو با آرمان با اشاره بر روند نظارت بر داروخانه‌ها می‌گوید: داروخانه‌ها مانند سایر موسسات و مراکز درمانی تحت نظارت معاونت غذا و دارو دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار دارند. در بازرسی‌های ادواری که از سوی بازرسان این معاونت صورت می‌گیرد طبق چک لیست موجود تمامی موارد ارزیابی می‌شود و در صورت وجود داروهای بدون اصالت و بدون مجوزهای لازم اخذ شده از وزارت بهداشت با توجه به تعداد و مقدار داروها و البته تکرار تخلف از سوی داروخانه با فرد مسئول برخورد می‌شود.شهاب الدین جنیدی در ادامه با تاکید بر وجود برچسب اصالت برای شناسایی اصالت داروهای خارجی عنوان می‌کند: به نظر من، راهکارهای لازم برای جلوگیری از استفاده داروهای تقلبی در قانون دیده شده‌است. در این مورد تنها ضعف ما مشکل فرهنگ سازی و اطلاع رسانی است. او تصریح می‌کند: متاسفانه بسیاری از مردم داروها به ویژه داروهای مکمل مورد نیاز خود را از عطاری‌ها، آرایشگاه‌ها یا باشگاه‌های ورزشی تهیه می‌کنند. در این شرایط امکان تقلبی بودن دارو بسیار بالا است. دبیر انجمن داروسازان تهران در ادامه تاکید می‌کند: فرهنگ سازی و اطلاع رسانی مبنی بر ضرورت تهیه دارو از داروخانه‌ها و نظارت بر داروخانه‌ها می‌تواند به کاهش مصرف داروهای تقلبی کمک کند.
 مرگ سه تن با پودر افلاطون
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در پاسخ به سوالی مبنی بر نحوه نظارت مجلس بر مبادی ورودی کشور مانند مرزهای زمینی یا هوایی به منظور جلوگیری از ورود دارو‌های تقلبی از کشورهای همسایه چون پاکستان و عراق می‌گوید: متاسفانه در حال حاضر قاچاق دارو‌ها و مکمل‌های غذایی از کشورهای همسایه به ایران زیاد است. مثلاً سال گذشته توزیع پودر افلاطون در باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها منجر به کشته شدن سه نفر شد. تحت این شرایط ضروری است تا کنترل جدی روی مرزها، داروخانه‌ها و سایر اماکنی که امکان وجود این دارو‌ها در آنجا هست صورت بگیرد.عبدالرحمان رستمیان در ادامه تاکید می‌کند: به نظر من، علاوه بر کنترل مرزها و اماکن ورزشی و داروخانه‌ها باید میزان جریمه فروش این نوع مواد را افزایش داد تا این نوع خطاها در آینده کمتر اتفاق بیفتد. او همچنین از تدوین طرحی به منظور برخورد با کسانی که داروهای تقلبی را تبلیغ می‌کنند خبر داد و گفت: این طرح در کمیسیون امضا شد اما هنوز به صحن علنی مجلس نرفته است. امیدوارم با تصویب این طرح از میزان تبلیغ داروهای تقلبی در ماهواره، اماکن ورزشی و آرایشگاه‌ها کاسته شود.