با وجود گذشت بیش از یك‌سال از ورود ماده پان‌پراگ و توزیع آن به اشكال مختلف در بعضی از استان‌های كشور، همچنان هشدارها نسبت به توزیع آدامس‌های حاوی این ماده، چه از طرف كارشناسان وزارت بهداشت و چه از طرف مسئولان ستاد مبارزه با موادمخدر ادامه دارد.
به‌طوری كه مدیركل سلامت اجتماعی وزارت بهداشت هفته گذشته خواستار رسیدگی و نظارت دقیق نیروی انتظامی و اصناف بر توزیع و عرضه این قبیل محصولات شد و مسئول ستاد مبارزه با موادمخدر مازندران نیز نسبت به مصرف این ماده جدید هشدار داد.
پان کراک یک نوع ماده مخدر صنعتی شیمیایی است که به‌عنوان خوشبوکننده در دست برخی دستفروش‌ها دیده می‌شود. اگرچه هرچند وقت یكبار ورود موادمخدر با نام‌های جدید منجر به نگرانی مسئولان در وزارت بهداشت یا حتی ستاد مبارزه با موادمخدر می‌شود، ولی معضل اساسی دیگری كه از نظر خیلی از كارشناسان نادیده گرفته شده این است كه در كشور ما نسبت به مضرات مواد مخدر رایج هم اطلاع‌رسانی درستی صورت نمی‌گیرد و رسانه‌ها فقط منتظر اعلام اخبار جدید در حوزه اعتیاد هستند!
این در حالی است كه به گفته كارشناسان، مواد جدیدی كه هرچند وقت یكبار سر و صدا ایجاد می‌كنند در مقابل مواد مخدر رایج اهمیت ویژه‌ای ندارند و معضل اعتیاد را بیشتر به حاشیه می‌كشانند.
مخدری در كار نیست
« تا زمانی كه مواد‌مخدری مثل كراك در بازار است، نیازی نیست كه حتی ما با ماده‌ای مثل تریاك مبارزه كنیم، چون این اقدام به ضرر مردم است و آنها را به سمت ماده مخدر خطرناكتری مثل هروئین یا كراك می‌كشاند.»
دكتر محمد علی شهركی، روانپزشك و مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با اعتیاد آفتاب ضمن بیان این عبارات و در توضیح موادمخدر خطرناكتری كه در حال فراموش شدن هستند، به همشهری می‌گوید: درست است كه تریاك هم یك ماده مخدر است ولی دیگر با فرهنگ و بافت كشور ما از سال‌ها قبل عجین شده، پس مشكل اساسی ما با موادمخدر جدیدتر است كه با ورودشان كاشت تریاك را متوقف كردند.
این روانپزشك معتقد است: پان‌پراگ یك ماده مخدر نیست، این ماده یك سال پیش در بعضی از شهرستان‌ها وارد بازار شد و حتی به‌صورت سنتی در جنوب شرقی كشورمان هم كشت می‌شد.
وی با بیان اینكه كارگاه‌های تولید‌كننده این ماده هم تنها به دلیل غیربهداشتی بودن جمع شدند نه به‌دلیل تولید یك ماده مخدر، توضیح می‌دهد: پان‌پراگ اصلا ماده مخدر نیست و حتی بر خلاف تصور خیلی از كارشناسان این ماده عوارض خاصی برای مصرف‌كننده ندارد و حداكثر عوارض آن یك سرگیجه عادی برای مصرف‌كننده است.
دكتر شهركی در مورد نگرانی مسئولان نسبت به این ماده خاطرنشان می‌كند: این نگرانی شاید به این دلیل است كه مسئولان هنوز شناخت كافی از این ماده و تاثیر آن روی مصرف‌كننده ندارند و می‌توان گفت كه در جامعه ما در مورد ماده‌ای مثل پان‌پراگ فقط مبالغه می‌شود.
سهم ما؛ سوزنی در انبار كاه
اما به عقیده كارشناسان مهم‌ترین مشكل در جامعه و در بحث موادمخدر این است كه از نظر پیشگیری و جلوگیری از گسترش موادمخدر هر روز پسرفت می‌كنیم.
مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با اعتیاد آفتاب در این رابطه معتقد است: ما به جوان‌ها و خانواده‌ها در مورد خطرات مواد خطرناكی مثل هروئین و كراك آگاهی می‌دهیم در حالی كه نمی‌دانیم اطلاعات ما در مقابل اطلاعات خود خانواده‌ها نسبت به این مواد، سوزنی است در انبار كاه.
این در حالی است كه به گفته كارشناسان تا به حال هیچ ماده مخدر دیگری مثل كراك نتوانسته جوانان را تا این حد درگیر كند. همچنین به گفته كارشناسان اعتیاد در جامعه ما یك معضل مخفی است تا حدی كه آمارهای رسمی كه نسبت به تعداد معتادان اعلام می‌شوند یك دهم آمارهای اصلی هستند كه هیچ وقت اعلام نمی‌شوند.
دكتر شهركی با اشاره به اینكه در این شرایط علاوه بر خانواده‌ها كه فرد معتاد را پنهان می‌كنند این خودسانسوری به رسانه‌ها و جامعه هم كشیده می‌شود، توضیح می‌دهد: درست مثل قضیه ایدز كه هنوز هم رسانه‌ها جرات نكرده‌اند راه‌های پیشگیری از این بیماری را به‌طور كامل آموزش دهند، تبلیغات و هشدارها در زمینه ماده مخدری مثل كراك و نحوه آشنا كردن مردم با این ماده هم آنقدر ضعیف بوده كه هنوز سؤال خیلی از مردم از پزشكان این است: آیا اصلا اعتیاد با این ماده قابل درمان است؟ آیا بدن فرد مبتلا كرم می‌گذارد؟
وی ادامه می‌دهد: مردم ما هنوز نمی‌دانند در میان معتادان به این ماده از هر 100 نفر یك نفر ممكن است به عوارض وخیم آن دچار شوند مثل كسانی كه زخمی در بدن دارند یا معتاد تزریقی هستند. چون خیلی از این معتادها با ظاهر آراسته در جامعه حاضر می‌شوند و كسی از اعتیاد آنها باخبر نیست.
به عقیده این كارشناس در واقع می‌توان گفت كه تبلیغات علیه ماده‌ای مثل كراك دروغ هستند و آنچه اصل است را نشان نمی‌دهند. با این حال اعتراض اصلی این كارشناس نسبت به سهل‌انگاری صدا و سیما در امر تبلیغات موادمخدر این است: تا به حال به چند نفر از كارشناسان وزارت بهداشت اجازه داده شده تا در مورد جزئیات ماده‌ای مثل كراك حرف بزنند؟
دكتر شهركی خاطرنشان می‌كند: شاید پاسخ این سؤال برمی‌گردد به بی‌اطلاعی خود مسئولان نسبت به عوارض این ماده كشنده، با وجود اینكه ستاد مبارزه با موادمخدر قسمت اعظم بودجه خود را به صدا و سیما اختصاص می‌دهد تا در زمینه اعتیاد تبلیغ كنند، ولی در كنار آن شاهد هستیم كه این اقدام صرفا با نشان دادن چند بازیگر تلویزیونی در نقش معتاد خلاصه می‌شود و هیچ بازخوردی هم در بین مردم وجود ندارد و در رسانه‌های ما، بیشتر از آنكه یك پزشك در مورد مسائل اعتیاد نظر كارشناسی دهد این مسئولیت به یك پلیس واگذار می‌شود.
در این میان به عقیده كارشناسان حتی اكثر كارشناسانی كه با تجربیات چندین ساله در عرصه مبارزه با اعتیاد خدمت می‌كردند، هر چند وقت یك بار به راحتی كنار گذاشته می‌شوند و مدام كارشناسان با تجربیات كمتر وارد عرصه كارشناسی می‌شوند.
سیاست چیز دیگری است
اگرچه به حاشیه رفتن اعتیاد به‌عنوان یك معضل اصلی و پرداختن بیش از حد به موادی كه شاید ضرر چندانی برای مصرف‌كننده نداشته باشد، عده‌ای از كارشناسان را نسبت به شیوع مخفی و بیش از حد موادمخدر اصلی نگران‌تر كرده، اما حتی وزارت بهداشت هم در امر تبلیغات علیه مواد مخدر سیاست روشنی ندارد.
دكتر شاهین شاد‌نیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان در این باره به همشهری می‌گوید: در جامعه ما در هر دوره‌ای یك ماده مخدر باب می‌شود الان هم عصر موادی مثل هروئین، كراك و اكستازی است، اما اینكه چرا فعلا سر و صداهای تبلیغاتی در مورد این مواد خطرناك كم‌رنگ شده و در مورد ماده‌ای مثل پان‌پراگ هشدار داده می‌شود به این دلیل است كه اكثر مردم نسبت به چنین ماده جدیدی هرچند كه یك ماده مخدر نیست و شاید خطرات جدی نداشته باشد آگاهی ندارند.
به گفته وی اولین بار در مورد قرص اكستازی هم همین‌طور بود و این‌طور وانمود می‌شد كه این ماده خطر جدی ندارد ولی همین قرص در دراز مدت و در اثر كوتاهی وزارت بهداشت در امر تبلیغات به شدت جوانان را آلوده كرد.
او در مورد عوارض مصرف طولانی مدت ماده‌ای مثل پان‌پراگ معتقد است: این ماده هم در طولانی مدت در مصرف‌كننده وابستگی ایجاد می‌كند؛ هم وابستگی فیزیكی مثل سرگیجه، خواب‌آلودگی و كمبود انرژی و هم عوارض روانی مثل افسردگی‌های شدید. برای همین، اكنون سیاست وزارت بهداشت این است كه بدون توجه به میزان وابستگی و خطرات هر ماده جدیدی در مورد آن ماده هشدارهای لازم را بدهد. چون مصرف طولانی مدت هر ماده‌ای در كل برای مصرف‌كننده مفید نیست و هیچ توجیهی از نظر پرعارضه بودن یا كم خطر بودن این مواد وجود ندارد.
نظر شما