به گزارش سلامت نیوز به نقل از وب ام دی، بعضی‌ها مدعی‌اند میزان تصویربرداری ام‌آرآی و عمل‌های جراحی‌ بیرون‌زدگی دیسک بیش از حد نیاز در کشور انجام می‌شود و خیلی از افراد نیازی به این اقدام‌ها ندارند و با تغییر سبک زندگی و ورزش و فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کنند. آیا این ادعاها واقعیت دارند؟ ابتدا کمی با فرآیند ایجاد فتق دیسک آشنا می شویم.

دیسک ها بالشتک های گردی هستند که بین استخوان های ستون فقرات (مهره ها) قرار می گیرند. آنها مانند ضربه گیر عمل می کنند و به شما اجازه می دهند بدون ساییده شدن استخوان ها به هم خم شوید و حرکت کنید.

هنگامی که یکی از دیسک ها پاره یا دچار بیرون زدگی می شود (فتق) و از بین استخوان ها بیرون می زند، می تواند به اعصاب مجاور فشار بیاورد و منجر به درد، بی حسی و ضعف در کمر، پاها و بازوها شود.

اغلب می توانید فتق دیسک را با استراحت، مسکن ها و فیزیوتراپی تسکین دهید، اما اگر علائم شما پس از چند ماه بهتر نشد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد که می تواند درد شما را سریعتر از سایر درمان ها بهبود بخشد، اما می تواند عوارض جانبی داشته باشد.

چه عواملی در تخریب دیسک کمر مقصرند؟

یکی از عواملی که باعث ایجاد دیسک کمر می‌شود، افزایش سن است چون ساختمان دیسک برهم خورده و تخریب می‌شود. البته به جز پیری با ضربه‌های ساده‌ای که به ستون فقرات وارد می‌شود نیز امکان فتق دیسک وجود دارد. حتی در سنین خیلی پایین؛ برای مثال در 18سالگی هم ممکن است این اتفاق برای هر کسی بیفتد.

همچنین عواملی دیگر مانند افزایش فشار روی ستون فقرات و چاقی نیز می‌توانند باعث عارضه در دیسک‌های کمری شوند. کسانی که طی حادثه‌ای از بلندی سقوط می‌کنند و یا ورزشکارانی که از ارتفاع می‌پرند، همه اینها فشار شدیدی را روی ستون فقرات خود وارد می‌کنند.

البته ناگفته نماند تضعیف و عدم ورزیدگی ماهیچه‌های کمری نیز می‌تواند در تشدید این عارضه موثر باشد و موجب افزایش فشار روی مهره‌ها شود. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری دیسک کمر باید از وارد شدن ضربه‌های مکرر به ستون فقرات جلوگیری کنید. همچنین با تقویت ماهیچه‌های اطراف کمری، استفاده از ورزش‌های مناسب و جلوگیری از اضافه وزن می‌توانید خود را از دیسک کمر دور نگه‌دارید.

پرهیز از پرش، جهش و درگیری

به این بیماران توصیه می‌شود از هرگونه حرکت پرشی، جهشی و ورزش‌هایی مانند کشتی که به طور مستقیم روی ستون فقرات فشار وارد می‌کنند، جدا خودداری کنند. همچنین بلند کردن اجسام سنگین و سرپا ایستادن‌های طولانی برای افراد چاق ضرر دارد.

مواردی وجود دارد که تا حدود زیادی بدون نیاز به جراحی علائم و درد را کاهش می دهند:

تمرینی برای تقویت ماهیچه‌های کمر

تقویت و افزایش ثبات و قدرت کنترل ماهیچه‌های کمر از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از حرکت‌های متعادل‌کننده ستون فقرات تمرین زیر است. ابتدا چهار دست و پا روی زمین قرار گیرید. سپس دست راست و بعد پای چپ را بلند کرده و صاف بالا بیاورید. به نحوی که با زمین موازی قرار گیرد. در این تمرین نباید لگن، پشت و کمر شما قوس پیدا کرده و حرکت داشته باشد. در این حالت پنج ثانیه توقف کرده سپس به آرامی به حالت چهار دست و پا باز گردید،۱۰ثانیه استراحت کرده و تا پنج بار این تمرین را برای هر طرف تکرار کنید.

آیا ام‌آرآی برای همه لازم است؟

انجام ام آرآی برای همه افرادی که کمردرد دارند لازم نیست زیرا هر دردی به فتق دیسک کمر ارتباط ندارد! در مواردی که حتما لازم باشد از ام‌آرآی برای تشخیص استفاده می‌شود. البته این اتفاق زمانی می‌افتد که پزشک حدس قوی‌ای درباره مشکل بیماری دیسک کمر فرد زده باشد و او علائم مشخص این بیماری را نشان دهد.

این علائم شامل درد انتقال یافته به پاها و یا باسن است که در اصطلاح درد به صورت تیرکشیدن احساس می‌شود. همچنین فرد بیمار علائم عصبی داشته که به طور واضح نشان‌دهنده فتق دیسک کمر است؛ مانند اختلال حسی و حرکتی. بدین معنی که امکان دارد فرد بیمار دچار کاهش حسی اعصاب نقطه درگیر، سوزن سوزن شدن، ضعف عضلانی و اختلال در حرکت ماهیچه‌ها شود؛ برای مثال در ماهیچه‌هایی که باعث بالا و پایین بردن مچ پا می‌شوند، ضعف حرکتی رخ می‌دهد.

در این موارد انجام ام‌آرآی برای تشخیص شدت آسیب دیسک و نحوه قرارگیری آن لازم است. همچنین با ام‌آرآی معلوم می‌شود دقیقا کدام دیسک دچار عارضه شده و چه مقدار فشار روی اعصاب فرد وارد کرده است. اما وقتی بیماری با درد کمر مراجعه کند و بدون داشتن نشانه‌های بالینی فتق دیسک، برایش ام‌آرآی تقاضا شود، چیزی غیر از وضعیت معاینه و یک رادیوگرافی یا عکسی ساده به دست نمی‌آید و حتی گاهی اوقات ممکن است این ام‌آرآی گمراه‌کننده نیز باشد.

آیا به جراحی نیاز دارم؟

در صورت داشتن فتق دیسک، جراحی یک گزینه برای زمانی است که موارد زیر را تجربه می کنید:

• شما آنقدر درد را احساس می کنید که نمی توانید به اطراف بروید یا فعالیت های روزانه خود را انجام دهید.
• بی حسی یا ضعف ناشی از فشار دیسک روی اعصاب دارید.
• شما نمی توانید مثانه یا روده خود را کنترل کنید.
• در ایستادن یا راه رفتن مشکل دارید.

جراحی برای فتق دیسک

جراحی باید فشار را از روی اعصابی که توسط فتق دیسک شما آزار می دهد، کم کند. چند عمل جراحی مختلف وجود دارد که می تواند این کار را انجام دهد و درد شما را تسکین دهد.

دیسککتومی (برداشتن دیسک)

در طی این جراحی، جراح دیسک آسیب دیده شما را برمی دارد تا فشار روی اعصاب شما کاهش یابد. آنها می توانند جراحی را به چند روش انجام دهند:

• دیسککتومی باز با بریدگی در پشت یا گردن انجام می شود.
• میکرودیسککتومی از طریق یک برش بسیار کوچکتر انجام می شود. جراح شما یک لوله نازک با یک دوربین در یک طرف وارد می کند تا دیسک آسیب دیده را ببیند و خارج کند.

لامینوتومی کمر

گاهی اوقات جراح شما نیاز به برداشتن قطعه کوچکی از استخوان به نام لامینا از مهره دارد. لامینا پوششی را تشکیل می دهد که از نخاع شما محافظت می کند. برداشتن بخشی یا تمام آن به جراح کمک می کند تا به فتق دیسک شما برسد. همچنین می تواند فشار روی اعصاب شما را کاهش دهد و پا درد و سیاتیک را متوقف کند.

(جراح در لامینوتومی مقداری از لامینا را از بین می برد اما لامینکتومی بیشتر یا تمام لامینا را از بین می برد. همزمان با دیسککتومی می توان لامینا را برداشت یا ممکن است آن را در یک جراحی جداگانه خارج کنید)

همجوشی ستون فقرات

پس از دیسککتومی یا لامینوتومی، جراح ممکن است دو مهره را در دو طرف دیسک به هم بچسباند تا ستون فقرات شما پایدارتر شود. به این عمل همجوشی ستون فقرات می گویند. ادغام دو دیسک باعث می شود استخوان ها حرکت نکنند و از درد بیشتر جلوگیری کنید.

جراحی دیسک مصنوعی

فقط تعداد کمی از افراد قادر به انجام عمل جراحی دیسک مصنوعی هستند، زیرا این عمل فقط روی چند دیسک در قسمت پایین کمر شما قابل انجام است. اما اگر پزشک شما فکر کند که این یک گزینه است، دیسک آسیب دیده شما را با دیسک پلاستیکی یا فلزی جایگزین می کند. دیسک جدید به ثابت نگه داشتن ستون فقرات شما کمک می کند و به شما امکان می دهد راحت تر حرکت کنید.

چه انتظاراتی در طول درمان می توانید داشته باشید؟

جراحی فتق دیسک اغلب بسیار موثر است و سریعتر از سایر درمان ها عمل می کند. شما باید طی چند هفته پس از جراحی شاهد بهبود علائمی مانند درد، ضعف و بی حسی باشید.

فیزیوتراپی یا توانبخشی می‌تواند به بهبود سریع‌تر شما کمک کند. می توانید به یک مرکز توانبخشی بروید یا در خانه ورزش کنید. پیاده روی همچنین می تواند به شما کمک کند تا حرکت ستون فقرات خود را دوباره به دست آورید.

ممنوعیت های چند هفته اول پس از جراحی

• اجسام سنگین را بلند نکنید
• برای مدت طولانی ننشینید
• بیش از حد خم نشوید یا کشش نداشته باشید

پزشک به شما اطلاع می دهد که چه زمانی می توانید رانندگی کنید، به سر کار خود برگردید و کارهای دیگری را که معمولا انجام می دهید انجام دهید. شما باید بتوانید ظرف 2 تا 4 هفته به یک کار میز برگردید.

اگر مجبور به بلند کردن اجسام سنگین یا کار با ماشین های بزرگ در محل کار خود هستید، ممکن است مجبور شوید 6 تا 8 هفته صبر کنید.

خطرات جراحی فتق دیسک چیست؟

جراحی فتق دیسک به طور کلی بی خطر است. خطرات نادر هستند، اما می توانند شامل موارد زیر باشند:

• عفونت
• آسیب به اعصاب یا عروق خونی
• مشکل با دیسک جدید
• نشت مایع نخاع
• خون ریزی

احتمال کمی وجود دارد که جراحی علائم شما را بهبود نبخشد. یا ممکن است درد شما برای مدتی بهتر شود و در آینده بازگردد.

جراحی می تواند به اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک از درد و سایر علائم تسکین دهد. با این حال برای همه کار نمی کند. در حدود 5 درصد موارد، دیسک دوباره دچار فتق می شود.

جراحی‌هایی که انجام می‌شوند بدون دلیل یا اضافه نیستند. البته مانند هر کار دیگری احتمال خطای پزشک در تشخیص وجود دارد اما این مساله را نمی‌توان به کل تعمیم داد. و چون جراحی نسبت به سایر درمان ها تسکین سریع تری را ارائه می دهد، قبل از تصمیم گیری در مورد درمان، با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای جراحی به دقت صحبت کنید.