جذام بیماری مخصوص انسان است وتقریباً بسیاری از اعضای داخلی و خارجی بدن انسان را درگیر می کند ودر نواحی صورت، دست وپا ، با به وجود آوردن ضایعات گرانولوماتوز در پوست، غشاهای مخاطی وسیستم اعصاب مرکزی ظاهر می شود ودر صورت پیشرفت منجر به تغییر چهره وکوری خواهد شد. در گذشته پژوهشگران این علائم را ناشی از واکنش دفاعی بدن در مقابل باکتری جذام مستقیماً به سلولهای تشکیل دهنده غلاف میلین ( شوان ) که پوشش محافظ فیبرهای عصبی ، تولید کننده میلین و انتقال دهنده پیامهای عصبی در مسیرهای طولانی است حمله می کند و میلین تولید شده را از بین می برد این باکتری همچنین سلولهای عصبی فاقد میلین را هم نابود می کند.
هم اکنون پژوهشگران در پی یافتن اطلاعات بیشتر در مورد چگونگی مراحل تخریب لایه میلین اعصاب  هستند که عامل اصلی آسیبهای عصبی در بیماران جذامی به شمار می رود.
این بیماری عفونی مزمن در نزد مردم عادی به « آکله » و « خوره » نیز شهرت دارد. دوره کمون جذام از کوتاه مدت ( چند ماه ) تا بسیار طولانی مدت ( 40 سال ) است.
تعداد بیماران به جذام در ایران حدود 35 هزار نفر است و در سراسر دنیا نیز بیش از 20 میلیون نفر مبتلا به بیماری جذام هستند که حدود 3 میلیون نفرآنها در آفریقا زندگی می کنند و بسیاری دیگر در کشورهای نپال، هند، میانمار، ماداگاسگار ، موزامبیک ، برزیل و برخی نقاط آسیا ، اروپا وآمریکا پراکنده هستند.
تقریباً حدود 25 درصد جذامیان تحت درمان قرار می گیرند وبقیه یا به دلیل فقر مادی وفرهنگی ، و یا عدم توانایی تامین هزینه های دارویی ومراقبتهای بهداشتی از سوی دولتها ، از درمان دائمی به دور هستند.

بیماری جذام در آب وهوای گرم ومرطوب شایعتر است. کودکان و نوزادان به آسانی از طریق اولیای خود مبتلا می شوند و باید آنها را از هم جدا نگه داشت. شیوع جذام در مردان دو برابر زنان است ودر سفید پوستان نیز شایعتر از بقیه نژادها است. در جوامعی که از فقر بهداشتی بیشتری برخوردار هستند این بیماری بیشتر شیوع دارد. در ایران در استانهای خراسان ، استان مرکزی، آذربایجان ، گیلان و مازندران بیماری جذام شایعتر است.
 

بیشتر بدانید:جذام یک بیماری ژنتیکی نیست

تظاهرات بالینی

جذام را به دو گروه تقسیم می کرده اند ، اما در کل این بیماری را باید به سه گروه تقسیم کرد که عبارتند از : جذام لپروماتوز، جذام بینابینی ، جذام توبرکولوئید.
تظاهرات بالینی جذام در هر کدام از این گونه ها به صورت جداگانه واختصاصی است وبه طور کلی به اعصاب سطحی و اعضای داخلی آسیب بیشتر می رساند وبیشتر نشانه ها را می توان در پوست صورت بیماران دید.

برجستگیهای مسیر اعصاب در ناحیه بینی ، صورت ، لاله گوش و ابروها ، بی حسی و فلج دست و پا نیز از سایر تظاهرات بالینی جذام هستند.  صورت افراد جذامی پس از سالها تغییرات روی پوست واعصاب وتیغه میانی به شکل « شیر » می شود و به قیافۀ شیری شهرت یافته است.

عوارض

1ـ عوارض عصبی به صورت فلج اعصاب صورتی ودست ها و پاها.
2ـ عوارض روانی به صورت بی خوابی و تحرک پذیری زیاد و اضطراب.
3 ـ عوارض استخوانی در دستها و پا و بینی ( بینی زین اسبی می شود).
4 ـ عوارض تنفسی در دستگاه تنفس فوقانی وتحتانی.
5ـ عوارض چشمی به صورت فلج اعصاب چشمی.
6ـ عوارض کبدی به صورت یرقان و بزرگی کبد.
7 ـ عوارض جنینی ( که در حاملگی از طریق جفت وبند ناف می تواند به جنین منتقل شود).
8 ـ عوارض تناسلی وگوارشی وکلیوی نیز در جذام مشاهده می شود.
جذام معمولاً هیچ فرد مبتلایی را نمی کشد بلکه در او معلولیت ایجاد می کند.

بیشتر بدانید: چالش شناسایی دیرهنگام بیماران جذامی و ایجاد معلولیت

تشخیص

1ـ از راه ضایعات جلدی ( بیوپسی از عصب یا پوست ).
2ـ وجود میکروب در پوست.
3ـ ضخیم شدن عصب.
4ـ تشخیص آزمایشگاهی توسط آنتی بادی وسرولوژی (تست لپرومین) .

درمان

جذام از طریق داروهایی چون داپسون ( DDS) ، ریفامپیسین ، « فنازین » ها ، «سولفامید » ها ، تیواوره، تالیدومید ، لوامیزول وکلوفازیمین قابل درمان است. گاهی نیز لازم است جراحی وفیزیوتراپی انجام شود. طول درمان معمولاً به مدت 6 ماه تا دو سال است.

بیشتر بدانید: ناگفته‌هایی از زندگی با جذام

پیشگیری

بهترین راه پیشگیری از جذام، بیماریابی ، درمان فوری وکامل آنها و سپس آزاد کردن بیماران به کلی شفا یافته است. نه اینکه براساس یک عملکرد غیر منطقی جذامیان را در جزامخانه و مراکز خاص پنهان نگهدارند ( اگر برخی از آنها دوست ندارند که به محل زندگی خود برگردند بهتر است برایشان آسایشگاه ویا مراکز نگهداری مهیا شود).