به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، ‌اهالی خراسان شمالی به زبان محلی به این میوه «دولانه» می‌گویند. لغتنامه دهخدا هم در تعریف دولانه اینطور آورده که میوه سرخ رنگ و ملس شبیه سیب کوچک که هم در باغ می‌رسد و هم در جنگل.

دولانه را به نام زالزالک می‌شناسیم که خراسان شمالی، تنها ذخیره‌گاه این‌گونه منحصربه فرد جنگلی است. رئیس جنگلداری اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی به همشهری می‌گوید: «با گذشت 2دهه از طرح حفاظت از درختان جنگلی زالزالک در حال حاضر 4هزار اصله نهال تولید شده و مردم محلی برای کشت نهال، زالزالک دریافت می‌کنند.» اواخر شهریور، فصل برداشت زالزالک است و به همین بهانه به این ذخیره‌گاه طبیعی در خراسان شمالی سر می‌زنیم.

4هزار نهال زالزالک

خراسان شمالی ذخیره‌گاه گونه‌های منحصربه‌فرد جنگلی است و زالزالک هم در بین این‌گونه‌های منحصربه‌فرد قرار دارد. رئیس جنگلداری اداره منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی به همشهری می‌گوید: «طرح حفاظت از ذخیره‌گاه جنگلی زالزالک در روستای مَملِجه شهرستان بجنورد از سال1383 در حال اجرا و وسعت منطقه حفاظت شده 8.8هکتار است.» ذخیره‌گاه حفاظت‌شده به این معناست که از درختان جنگلی میوه زالزالک برداشت نمی‌شود چرای دام نیز در منطقه حفاظت‌شده انجام نخواهد شد. شهرام عسگری در توضیح بیشتر می‌گوید: «این منطقه حفاظت‌شده ذخیره‌گاه این‌گونه جنگلی است. در این مدت توانستیم از بذر زالزالک نهال تولید کنیم و توسعه نهالستان را در برنامه داریم؛ نهالستان در حال حاضر 4هزار نهال دارد.»‌

سرمایه‌گذاری برای اشتغال

به‌گفته عسگری، از آنجا که زالزالک در رده گیاهان دارویی هم قرار می‌گیرد، بومیان برای سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی از نهالستان، نهال زالزالک دریافت و برای خود کسب‌وکار راه‌اندازی می‌کنند. عسگری ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، کاشت نهال‌های زالزالک با همکاری مردم بومی در طرح کاشت مردمی یک میلیارد نهال نیز قرار دارد که با همکاری مردم در اراضی ملی کاشته می‌شود.» خراسان شمالی 13هزار و 445هکتار ذخیره‌گاه جنگلی دارد که 350گونه گیاه دارویی در عرصه‌ منابع طبیعی این استان شناسایی و معرفی شده ‌است. عسگری اضافه می‌کند: «درختان زالزالک با پایه‌های 2، 3، 4، 7 و 8ساله در روستای مملجه هستند. علاوه بر زالزالک در مملجه، گونه‌های منحصربه‌فرد جنگلی دیگری در استان وجود دارد که در طرح حفاظت قرار دارد. درخت‌های اُرس در شیروان، بلوط و فندق در کهنه جلگه مانه و سملقان از این نمونه‌ها هستند.»

ثبت ملی‌ پوشش طبیعی زالزالک روستای هنده

زالزالک به‌عنوان یک درخت جنگلی خودرو، علاوه بر خراسان شمالی در گرگان، اراک، کلاردشت، ارومیه، بروجرد، کوهستان‌های البرز و منطقه پس قلعه در شمال تهران نیز می‌روید. در شمال ایران به‌گونه‌های وحشی زالزالک «ولیک» گفته می‌شود. پوشش طبیعی زالزالک روستای هنده گلپایگان در استان اصفهان نیز در فهرست میراث طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده است.