به گزارش سلامت نیوز، مهدی زارع، زلزله شناس و رئیس شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم در روزنامه پیام ما نوشت: بارزترین علت سیلاب در رودخانه‌ها و نهرها، بارندگی شدید است که به سیلاب ناگهانی مانند بارش در عصر روز ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ در غرب البرز مرکزی منجر می‌شود. رودخانه ها و نهرها سیستم‌های زه‌کشی سیلابی طبیعی هستند؛ اما به دلایل مختلف، ممکن است سیلابی شوند. یکی از دلایلی که بخش‌های زیادی از البرز در درۀ چالوس مستعد طغیان رودخانه‌ها هستند، این است که کوهستانی است و زمین سنگی به‌کندی آب را جذب می‌کند؛ به‌این‌معنی که روانآب به‌سرعت به رودخانه ختم می‌شود. ازسوی‌دیگر، در پیرامون جادۀ چالوس احداث رستوران و مغازه‌های فراوان با ازبین‌بردن زه‌کش طبیعی و بستر و ساحل رودخانه همراه شده است. ازسوی‌دیگر، بهار به‌دلیل ذوب‌شدن برف‌ها، می‌تواند زمان ناپایداری از سال برای طغیان رودخانه‌ها باشد.

کل خسارت ناشی از طغیان رودخانه، تقریباً غیرممکن است که به‌طور کامل برآورد شود. تلفات جانی البته مشخص است و لازم است با اولویت اول برای پیشگیری از آن اقدام کرد. خانه‌ها و محل‌های کسب در اثر طغیان رودخانه تخریب می‌شوند. سیلاب شدید اکوسیستم محیط را هم مختل می‌کند و حتی چشم‌انداز را هم تغییر می‌دهد. برخی از مکان‌هایی که سیل‌های شدید را تجربه می‌کنند ، حتی سال‌ها بعد نیز نمی‌توانند به‌طور کامل از اثرهای اقتصادی بهبود یابند. چشم‌انداز طبیعی شبکۀ پیچیده‌ای از سامانه‌های زه‌کشی است که در دوره‌های زمانی طولانی ایجاد شده‌اند. هنگامی که مردم، یک منطقه را توسعه می‌دهند، مهم است که سامانه را درک کنند تا هرگونه تغییری که ایجاد می‌کنند، تاحدامکان از مخاطرات آن حفظ شوند.

حوضۀ آبخیز، منطقه‌ای است که در آن سامانۀ زه‌کشی طبیعی چشم‌انداز را می‌توان در رودخانه، نهر، یا دیگر حجم‌های آبی ردیابی کرد. هر قطعه زمین بخشی از یک حوضۀ آبخیز و احتمالاً چندین زیرحوضۀ کوچک‌تر است. اگر بخش‌هایی از حوضه مسدود شود، تخلیۀ مناسب آب در هنگام بارندگی شدید بسیار دشوارتر می‌شود. این می‌تواند منجربه سیل در مناطقی شود که ممکن است قبلاً آن را تجربه نکرده باشند. در رودخانه زباله‌های بی‌شماری در یک سال جاری می‌شود. شاخه‌ها و تنۀ درختان به داخل آن‌ها می‌افتند و مکان مناسبی برای گرفتن و جمع‌شدن اقلام کوچک‌تر نخاله‌ها می‌شوند. درحالی‌که اقلام طبیعی در نهایت پوسیده می‌شوند و از هم می‌پاشند. بسیاری از آلاینده‌ها برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها در رودخانه باقی می‌مانند. به‌همین‌دلیل مهم است که آلودگی را از رودخانه‌ها دور نگه دارید و با انباشته‌شدن نخاله‎ها، بلافاصله آن‌ها را تمیز کنید.

چندین روش پیشگیری از سیلاب می‌تواند ریسک سیل را کاهش دهد، ولی ممکن است چنین ریسکی کاملاً حذف نشود. داشتن برنامه‌ای برای مدیریت سیلاب، به‌ویژه برای راهنمایی و رانندگی، در جادۀ پرترافیکی مانند جادۀ چالوس، در هنگام وقوع سیل برای محافظت از مردم ، مسافران و خانه یا کسب‌وکارها بسیار مهم است.

یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که هنگام طغیان رودخانه رخ می‌دهد، فرسایش است. سیلاب‌های سنگین بخش‌های بزرگی از ساحل رودخانه را می‌شکنند که مخاطراتی طولانی‌مدت دارد. به‌همین‌دلیل، مهم است که کرانۀ رودخانه را قبل از وقوع سیل بزرگ باید ساماندهی و از وجود رستوران‌ها و مغازه‌ها پاک‌سازی کرد.

سدهای کنترل سیل و سیل‌بندها، در برابر طغیان رودخانه به‌صورت موانع موقت برای محافظت در برابر افزایش سطح آب در رودخانه‌های اصلی استفاده می‌شوند. این سیل بندها، همچنین می‌تواند برای تقویت و بهبود سیلاب‌های طبیعی استفاده شوند؛ به‌ویژه برای زمانی که پیش‌بینی می‌شود سیل از آن‌ها عبور کند.

شرکت آب منطقه‌ای مازندران، براساس پیش‌بینی‌های جوی و هشدار سطح نارنجی ادارۀ کل هواشناسی مازندران اعلام کرد، که به‌دلیل عبور موج تراز میانی و ایجاد ناپایداری هم‌رفتی در استان، از پنجشنبه ۲۴ خرداد تا شنبه ۲۶ خرداد، رگبار متناوب در مناطق مختلف استان به‌ویژه ارتفاعات می‌بارد، که در ارتفاعات استان ممکن است ایجاد جریان‌های سیلابی را به دنبال داشته باشد. مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا اعلام کرده است که، شنبه و یکشنبه ۲۶ و ۲۷ خرداد ۱۴۰۳، در بعضی نقاط شمال‌غرب، استان‌های واقع در دامنه‌های شمالی و جنوبی البرز، دامنه‌های مرکزی زاگرس، بخش‌هایی از مرکز کشور، ارتفاعات استان‌های کرمان، یزد، شمال و شرق فارس و شرق هرمزگان، در ساعات بعدازظهر و اوایل شب، رگبار باران، گاهی رعدوبرق و وزش باد شدید موقت پیش‌بینی می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که باید در مورد رخداد سیلاب‌های ناگهانی بعدی آماده باشیم. البته هیچ راه درازمدتی در این مورد برای کاهش ریسک سیلاب مؤثرتر از بازگرداندن بستر و ساحل رودخانه‌ها و زه‌کش‌های طبیعی به وضع طبیعی خود و امکان‌پذیرکردن نفوذپذیری زمین و کمک به برقراری مجدد پوشش سبز در دامنه‌ها و بر روی مخروط‌افکنه‌ها نیست.