به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، طی 3دهه گذشته بخش قابل‌توجهی از سیاست‌های کشور، کنترل جمعیت بود و نرخ باروری در کشور را از 6.3درصد در دهه 60 به کمتر از 2درصد در دهه 80 رساند، اما با بروز چالش‌های کاهش زاد و ولد و طی مسیر کشور به سمت سالمندی، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در 1400 از سوی کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس به تصویب رسید و ابلاغ شد.
وزارت بهداشت هم طرح‌های خود را برای جوانی جمعیت و سلامت خانواده تدوین کرد. حالا براساس اعلام اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، نرخ باروری در کشور افزایشی شده و از 1.65درصد در 1400 به 1.66درصد در 1401 رسیده است. به تأکید حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت آثار مثبت اجرای برنامه‌های وزارت بهداشت در جوانی جمعیت کاملا قابل مشاهده است و از این پس هم به‌صورت جدی ادامه خواهد داشت.
برنامه‌ریزی افزایش 100هزار تولد در سال
صابر جباری، رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت درباره توقف نرخ رو به کاهش باروری در کشور می‌گوید: «در سال 65 نرخ باروری ۶.۳درصد بود و با شروع سیاست‌های تنظیم خانواده از سال 68 این عدد در سال 75 به ۲.۵۲ رسید. در سال 95 هم نرخ باروری به ۲.۱۲درصد و در ۱۴۰۰ به ۱.۶۵درصد رسید. اما با ابلاغ قانون جوانی جمعیت و سلامت خانواده در 1400، با گذشت یک‌سال نرخ باروری در ۱۴۰۱ با روند افزایشی به ۱.۶۶درصد رسیده است.»
البته به‌گفته جباری شروع بحث تغییر سیاست‌های جمعیتی از ابتدای 1390 آغاز شد، اما چندان جدی گرفته نمی‌شد. در سال 92مقام معظم رهبری در سفر به خراسان شمالی نسبت به اجرای طرح‌های جوانی جمعیت تاکید کردند و کمتر از یک‌دهه طول کشید تا قانون جوانی جمعیت تصویب و ابلاغ شود. این مسئول درباره ادعای افزایش نرخ باروری در کشور پس از 3دهه هم توضیح می‌دهد: «هنوز نمی‌توان به‌طور دقیق این مسئله را عنوان کرد. از سال 65 افت شدید نرخ باروری در کشور وجود داشت، اما بعد از ابلاغ قانون و اقدامات کمی که در این‌باره انجام شده در 1401 نرخ کاهشی متوقف شده که این مسئله برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اینکه یک عدد جزئی در افزایش نرخ باروری را هم شاهد هستیم، جای امیدواری دارد.
این عدد البته از نظر آماری افزایش محسوب نمی‌شود، اما همین که این سقوط متوقف شده، اهمیت دارد.» جباری درباره برنامه‌ریزی برای دستیابی به نرخ جانشینی باروری هم توضیح می‌دهد: «نرخ باروری کشور از عدد 1.66 باید به 2.5 برسد و در این‌باره ضرورت دارد که هر سال حدود 100هزار تولد افزایش داشته باشیم؛ یعنی اگر میزان موالید اکنون یک‌میلیون و 70هزار نفر است در پایان 1402 باید با افزایش 100هزار تولدی به یک میلیون و 170هزار تولد برسد و در سال بعدتر هم این رقم دوباره 100هزار نفر افزایش پیدا کند.
این چرخه بایدبه همین منوال ادامه داشته باشد.» این مسئول درباره محقق شدن چنین پیش‌بینی ای هم می‌گوید: «این مسئله شدنی است، اما باید بسته‌های حمایتی، تشویقی و تسهیلی و رفع موانع به‌ویژه درباره مسائل اقتصادی محقق شود. افزایش زادوولد در کشور یک عامل فرهنگی است، اما مسائل اقتصادی هم در آن دخیل هستند و می‌توانند تسهیل‌کننده باشند. بخش‌هایی از این قانون ازجمله واگذاری زمین و مسکن در برخی استان‌ها اجرا شده و امیدواریم در تمام استان‌ها هم محقق شود.»
افزایش فرزندآوری در برخی از گروه‌های سنی
«پس از ابلاغ قانون و اجرای برنامه‌های جوانی جمعیت و سلامت خانواده در گروه‌های سنی ۳۵تا۳۹سال، ۴۰تا۴۴سال و ۴۵تا۴۹سال، روند افزایشی فرزندآوری ثبت شده است.» این نکته دیگری است که جباری، رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت درباره فرزندآوری در برخی گروه‌های سنی عنوان می‌کند و می‌گوید: «۳۰درصد بهورزان و مراقبان سلامت در طرح رویش موضوع ماده ۴۶ قانون جوانی جمعیت فعال هستند.
فعالیت ۱۶هزار بهورز و مراقب سلامت در این طرح موجب افزایش ۶۸هزار و ۲۷۴تولد یعنی ۱۵.۷۴درصد از کل موالید شده است. در این طرح ۴۲درصد از واحدهای بهداشتی، بالغ بر ۹هزار و ۸۴۸واحد مشارکت داشتند.» این مسئول درباره دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت در قانون جوانی جمعیت هم عنوان می‌کند: «برنامه جامع مهار، پایش، پیشگیری و کاهش سقط خودبه‌خودی جنین به‌صورت ادغام یافته در شبکه بهداشت شامل آموزش عمومی، اصلاح سبک زندگی و آسیب‌های وارده ناشی از تغذیه و داروها بر سلامت جنین تدوین شده و آماده ابلاغ به دانشگاه‌ها توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت است.»
جباری همچنین اجرای برنامه جامع آموزش، رسانه و فرهنگسازی فرزندآوری (هادیان زندگی) و راه‌اندازی برنامه کاربردی آموزش‌های حین ازدواج (هم نفس) را هم از دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت در این حوزه اعلام کرد.» جباری یکی از سیاست‌های وزارت بهداشت را تقدیر از کسانی عنوان می‌کند که در اجرای برنامه‌های جمعیتی و شاخص‌های حمایت از خانواده و جوانی جمعیت هم اقدامات خوبی انجام داده‌اند: «امسال برای نخستین‌بار، جایزه ملی جوانی جمعیت به برگزیدگان جمعیت اعطا شد و ۶دانشگاه علوم‌پزشکی نیز موفق به کسب رتبه دوم این جایزه شدند. در این‌باره دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی زنجان، اصفهان، اهواز، شیراز، گلستان، کرمانشاه، اردبیل، بم، قزوین، قم، کرمان و سمنان در اجرای برنامه‌های جمعیتی کارنامه خوبی ارائه کرده اند.»
2گروه سنی مهم در رشد نرخ باروری
2گروه سنی در رشد نرخ باروری اهمیت بیشتری دارند و باید مورد توجه قرار بگیرند. این نکته را امیرحسین بانکی‌پورفرد، رئیس کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس بیان می‌کند و در توضیح بیشتر می‌گوید: «در جلسه‌ای که با سازمان ثبت احوال و مرکز آمار ایران برگزار شد، آمارهای جدید نشان می‌دهد که بعد از ۳۰سال که موالید فرزند سوم و چهارم در کشور روند کاهشی داشته، امسال موالید فرزندان سوم و چهارم در کشور افزایش یافته است.» بانکی‌پور با بیان اینکه موالید در افراد ۳۵تا 49سال افزایش داشته، تأکید می‌کند: «این دو گروه سنی خیلی مهم هستند؛ زیرا کم‌کم از نرخ باروری عبور می‌کنند.»
نظر شما