به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، بانک سلولی گونه‌های جانوری در معرض تهدید انقراض ایران راه‌اندازی شده و به‌گفته علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور، با استفاده از ذخایر سلولی در این بانک می‌توان گونه‌های در معرض انقراض ایران را تکثیر کرد.

این بانک پس از آن راه‌اندازی شده است که پس از مرگ پیروز، یوزپلنگ آسیایی ایران، بافت‌های این‌گونه برای استفاده در پروژه تکثیر برداشته و در بانک ژنتیک گونه‌های جانوری ذخیره شد. حالا رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست خبر داده است که با راه‌اندازی بانک سلولی ذخایر ژنتیک گونه‌های جانوری می‌توان گونه‌های در معرض انقراض را بار دیگر تکثیر کرد و البته ایران چهارمین کشور جهان است که چنین بانکی راه‌اندازی کرده است.

نمونه‌برداری از 26‌گونه در معرض انقراض

علی سلاجقه، در مراسم امضای توافقنامه «راه‌اندازی بانک سلولی گونه‌های جانوری در معرض تهدید ایران» بین سازمان حفاظت محیط‌زیست و جهاد دانشگاهی گفته بود، بحث‌های ژنتیک و سلولی حیوانات مختلف حیات‌وحش و تکثیر گونه، موضوعی است که در بحث حفاظت از گونه‌ها مغفول مانده است. این موضوع یکی از ارکان اساسی و حائز اهمیت در حفاظت گونه‌ها خارج از طبیعت است و امیدواریم این موضوع هرچه سریع‌تر منجر به دستاورد در این زمینه شود.
سلاجقه با بیان اینکه در حال حاضر ۲۶گونه‌ در معرض خطر انقراض برای نمونه‌برداری ژنتیک انتخاب شده است، گفت: اگر زودتر این موضوع گفته می‌شد، این امکان وجود داشت که این طرح در برنامه هفتم توسعه مطرح شود، ولی این موضوع را حتماً در دولت بیان می‌کنیم و می‌خواهیم که از اعتبارات فعلی سازمان استفاده شود و فرایند حفظ ذخایر ژنتیک گونه‌های حیات‌وحش ادامه یابد.
وی ادامه داد: امیدواریم در نخستین فرصت شاهد باشیم که همانند دستاوردهای پژوهشگاه رویان، هرچه سریع‌تر در حوزه حیات‌وحش نیز دستاورد داشته باشیم و مردم استفاده از روش‌های سلولی و مولکولی و انجماد سلول‌ها را برای حفظ امنیت حیات ببینند. در بحث امنیت غذایی و حفظ ذخایر ژنتیک دام‌ها، کار انجام شده و امیدواریم در بحث حیات‌وحش که امنیت حیاتی کشور است نیز دستاوردهایی داشته باشیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تأکید کرد: دستاوردهای این اقدام می‌تواند برای حیات‌وحش کشور یک نقطه امید باشد و امیدواریم بتوانیم در آینده گونه‌های حیات‌وحش در معرض خطر انقراض را تکثیر کنیم.
ایران 2درصد ذخایر ژنتیک گونه‌های جانوری و گیاهی جهان را در خود دارد. ولی وضعیت تنوع زیستی کشور در شرایط فعلی چندان مناسب نیست؛ به‌گونه‌ای که بخشی از گونه‌های جانوری و گیاهی ایران در معرض انقراض قرار دارند. تاکنون به اعلام متولیان حفظ تنوع زیستی کشور، 43هزار گونه جانوری و گیاهی در ایران ثبت شده و از این منظر وضعیت ایران خوب است، اما نکته مهم آن است که بخشی از این تنوع زیستی در حال نابودی و رو به انقراض است.

ایران، میزبان دو درصد گونه‌های جانوری و گیاهی جهان

اسکندر زند، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی

تنوع زیستی یک مفهوم وسیع است و از تنوع ژنتیک تا تنوع گونه‌ای و تنوع اکوسیستم‌ها را شامل می‌شود. ایران مهد بسیاری از گونه‌های دامی، زراعی و آبی جهان است. بیش از 2500گونه گیاهی بومی در ایران ثبت شده‌ است؛ بنابراین از نظر تنوع ژنتیک ایران یک کشور قوی است. اما در موضوع باغ‌های گیاه‌شناسی یا بانک‌های ژنتیک آنطور که باید انتظارات لازم برآورده نشده و هنوز خیلی جای کار وجود دارد. از نظر تنوع گونه‌ای، تاکنون 43هزار گونه جانوری و گیاهی در ایران شناسایی شده است؛ یعنی نزدیک به 2درصد از گونه‌های جانوری و گیاهی جهان در ایران وجود دارد؛ این در حالی است که ایران یک‌درصد وسعت جهانی را به خود اختصاص داده است، اما 2درصد گونه‌های گیاهی و جانوری جهان را در خود جای داده است؛ بنابراین ایران دارای تنوع زیستی خوبی در جهان است، اما نکته مهم آن است که اکنون گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض تهدید خطر انقراض ایران وضعیت خوبی ندارند. به‌طور متوسط در جهان 25درصد گیاهان و 25درصد جانوران و 10درصد حشرات در معرض تهدید خطر انقراض هستند و سهم ایران در برخی گونه‌ها از سهم جهانی نیز بالاتر است؛ به‌عنوان مثال 35درصد از گونه‌های دوزیست‌ها در ایران در معرض تهدید خطر انقراض قرار دارند.
در بخش تنوع زیستی در اکوسیستم‌ها شامل تالاب‌ها، جنگل‌ها و مراتع نیز ایران دارای تنوع زیستی خوبی است، ولی با این حال، وضعیت جنگل‌های کشور خوب نیست. در آمار مقایسه‌ای از گزارش سال83 و گزارش سال99 تنوع زیستی، طی 16سال ایران حداقل روزانه 250هکتار جنگل و 270هکتار از مراتع خود را از دست داده است. البته 100هکتار در روز هم جنگل کشت شده است که جبران آنچه را که از بین رفته نمی‌کند. بدین‌ترتیب باید گفت اگرچه ایران از تنوع زیستی خوبی در جهان برخوردار است، اما وضعیت حفظ این تنوع‌زیستی مناسب نیست و برنامه منسجمی نیز برای آینده تنوع زیستی در کشور وجود ندارد. تنوع زیستی متأسفانه در اولویت‌های کشور نیست و این در حالی است که جهان برای 10سال تا 30سال آینده برنامه منسجم تنوع زیستی را دنبال می‌کند.
همین حالا البته بانک ژن‌های متعدد از گونه‌های گیاهی در کشور وجود دارد، اما متأسفانه بانک‌های ژن باید نسخه امنیتی هم داشته باشند که اگر یک بانک از بین رفت، نسخه‌های موجود در آن حفظ شوند و از بین نروند. متأسفانه نسخه پشتیبان از بانک‌های ژن گونه‌های گیاهی در ایران وجود ندارد.