سلامت نیوز:6 ماه از زلزله میانه می‌گذرد؛ زلزله‌ای که نیمه‌شب آمد و با سرمای زودهنگام مناطق کوهستانی سراب و میانه بر سر ساکنان 55 روستا آوار شد و به 5 هزار واحد مسکونی و دامی خسارت وارد کرد.این اعداد را هنگام بالا رفتن از سربالایی جاده ورنکش در ذهن مرور می‌کنم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، دو سوی جاده، مزارع سرسبز گندم به چشم می‌آید و در مسیر روستا هم ویلاهای کوچکی قرار گرفته‌اند که انگار با بنای مستحکم خود به روستاییان زلزله‌زده فخر می‌فروشند.هرچند این زلزله با 5 جانباخته در روستای ورنکش به عنوان یکی از کم‌تلفات‌ترین زلزله‌های سال‌های اخیر کشور ثبت شد، اما وسعت مناطق زلزله‌زده از یک‌سو و برف‌گیر بودن منطقه موجب شد تا مردم زلزله‌زده سراب و میانه زمستان سختی را در چادرهای هلال احمر، کانکس‌ها و خانه‌های 10 متری سپری کنند.

تا اواسط بهمن، اخبار مربوط به مناطق زلزله‌زده آذربایجان‌شرقی کم و بیش مورد توجه رسانه‌ها قرار داشت، اما با شیوع کرونا دیگر کسی سراغی از این مناطق نگرفت و حالا دیگر خبری از مناطق زلزله‌زده در رسانه‌ها به چشم نمی‌خورد.

خانه‌های 10 متری، مأمن زلزله‌زدگان

نادر مجابی از خیران میانه‌ای است که دعوتم می‌کند در کنار او به روستاهای منطقه بروم، می‌گوید: «با وجود آغاز فصل کشت و زرع  در دامنه‌های ترکمنچای و کندوان و سراب  و در حالی که در این موقع از سال تمام هم و غم روستاییان کشت بهاره است، اما هنوز بسیاری در کانکس‌ها و خانه‌های کوچک 10 متری زندگی می‌کنند و تلاش دارند تا رسیدن گرمای داغ تابستان از کانکس‌های فلزی رها شوند».

او تاکید می‌کند که پیش از شیوع کرونا رفت و آمد در این منطقه برای امدادرسانی زیاد بود و از تبریز و حتی تهران کمک‌های ‌خیران می‌رسید، اما با شیوع کرونا و افزایش آمار این بیماری در بخش مرکزی میانه رفت ‌و آمدها کمتر شد و روستاییان ماندند و اقوام و خویشانی که به آنها کمک می‌کردند. به گفته این خیر، البته در هفته‌های گذشته بسته‌های کمک‌معیشتی و جیره خشک هم به روستاها رسیده، اما مشکل اصلی مردم این مناطق، بلاتکلیف ماندن خانه‌های احداثی است که برخی حتی آواربرداری نشده است.

سرعت ساخت و ساز در ورنکش

برای آغاز کار به روستای ورنکش می‌رویم؛ جایی که اغلب مسئولان برای بازدید از مناطق زلزله‌زده این روستا را با هدف دلجویی از خانواده 5 جانباخته انتخاب کرده‌اند. در این روستا ظاهرا روند آواربرداری و ساخت خانه‌ها در وضعیت مطلوبی قرار دارد و اغلب روستاییان نیز از رسیدگی دولت و دیگر ارگان‌ها رضایت نسبی دارند.

همچنین شهرداری تبریز در این روستا عملکرد قابل قبولی داشته و به گفته ساکنان محلی، ماشین‌های سنگین تا همین یکی دو ماه پیش مشغول به کار بوده‌اند.ورودی روستای ورنکش از زمان زلزله تغییر زیادی کرده است؛ دیگر خبری از ده‌ها تن خاک و سنگی که تردد به جاده را با مشکل مواجه می‌کرد، نیست. خانه‌هایی کم و بیش در حال سر برآوردن هستند، اما این ‌بار نه از خاک و سنگ و چوب، بلکه از سیمان و میلگردهایی که تناسب زیادی با بسته‌های علوفه و بوی تندی که از طویله‌ها می‌آید، ندارند. با این همه، زلزله ساختمان‌سازی در روستا را متحول کرده است.

مسجد جامع ورنکش به عنوان نمادی از زلزله ویرانگر سال گذشته آواربرداری شده و حالا زمینی خالی در چند صد متر در مرکز روستا خودنمایی می‌کند. در جریان زلزله میانه، این مسجد  - که تماما از سنگ ساخته شده بود -  به‌کلی ویران شد.محمدعلی، ساکن شهر کوچک کندوان می‌گوید: «این روستا ویترینی برای عملکرد مسئولان محسوب است و در این مدت هم عکس‌ها و خبرها از این روستا فرستاده می‌شد. آواربرداری این روستا خیلی سریع آغاز شد و حتی برخی خانه‌ها نیز در مرحله پایانی ساخت قرار دارد».هرچند به گفته محمدعلی، خانه‌های روستای ورنکش بسیار قدیمی بودند و تخریب این خانه‌ها عمیق بود و بیشتر به چشم می‌آمد و همه این عوامل دست به دست هم داد تا ده‌ها روستای دیگر عملا به فراموشی سپرده شود.

زندگی اهالی صومعه‌علیا و سفلی در کانکس

چند کیلومتر آن‌طرف‌تر و روستای صومعه‌علیا و سفلی قرار دارند که برخی ساکنان آنها معتقدند مسئولان هیچ توجهی به این روستاها ندارند و وضعیت اسکان مردم این مناطق بسیار سخت است. کانکس‌های پراکنده در گوشه و کنار روستا بدون هیچ‌گونه نظمی دیده می‌شود و چسبیده به خانه‌های غیرقابل سکونت با ظرف و لباس‌های کهنه و شسته شده و نشده اطرافشان که نشان از جریان زندگی دارد.

برخی از روستاییان برای در امان ماندن از سرمای شبانه کوهستانی ترجیح داده‌اند روی کانکس‌ها را با نایلون بپوشانند.هاشم حجتیان از ساکنان محلی تاکید می‌کند که آواربرداری هیچ خانه‌ای آغاز نشده است و مردم همچنان در کانکس‌های فلزی و خانه‌های کوچک 10 متری زندگی می‌کنند؛ خانه‌هایی که هیچ استانداری ندارند و برخی به عنوان انبار وسایل کشاورزی یا طویله از آن استفاده می‌کنند.

به گفته حجتیان، هرچند بسیاری از خانه‌های آسیب‌دیده از بیرون سالم به نظر می‌رسد، اما از درون شکاف عمیق بین دیوارها کاملا مشخص است و حتی برخی خانه‌ها به دو نیم تقسیم شده‌اند.زنان و کودکان از اسکان در این خانه‌ها واهمه دارند و با وجود اینکه مردهای روستا معتقدند اتفاقی نمی‌افتد، اما درنهایت، خانواده‌ها ترجیح می‌دهند در همان خانه‌های 10 متری یا کانکس زندگی کنند.

کرونا بازسازی را کند کرد

روستای دونیق سراب دیگر شبیه سال‌های اخیر نیست که آغل‌های بزرگ نگهداری گوسفند و بز داشته باشد و در کوچه و پس‌کوچه‌های آن صدای زنگوله گله‌ها شنیده شود. اغلب دامداران، حیوانات خود را به دلیل کمبود جا فروخته‌اند و حالا به امید بازگشت به روزهای طلایی دامداری خود هستند.

وضعیت اینجا هم با دیگر مناطق زلزله‌زده تفاوت چندانی ندارد. مجتبی علیمی از زلزله‌زده‌های سرابی ناراضی از عملکرد مسئولان، مقابل بنیاد مسکن این شهرستان ایستاده است و با اشاره به روند اعطای وام به مردم زلزله‌زده می‌گوید: «مردم برای دریافت وام بازسازی مراجعه می‌کنند و در این تجمع‌ها در خطر ابتلا به بیماری کرونا هم هستند».

او تاکید می‌کند که با آمدن کرونا روند بازسازی مشکل شده است و پیمانکاران کمتر به منطقه می‌آیند و بسیاری از زلزله‌زده‌ها نیز ترجیح می‌دهند فعلا در قرنطینه بمانند و برای دریافت وام مراجعه نکنند. زمان برگشت که می‌رسد، آفتاب در پس تپه‌های صومعه علیا در حال غروب کردن است و هنوز کارهای بسیاری بر زمین مانده. روستاییان بین دامداری و کشاورزی و کارهای اداری آواربرداری و بازسازی خانه‌های خود سرگردان مانده‌اند.

عده‌ای دام‌های خود را به نصف هم کاهش داده‌اند و زمین‌های بسیاری در منطقه هنوز رنگ شخم‌های آهنی تراکتور را ندیده است. با این شرایط، بعید به نظر می‌رسد تا پایان فصل کاری امسال هم چراغ خانه‌ روستاییان روشن شود و شاید قرار است زلزله‌زده‌های میانه و سراب سرنوشتی مشابه زلزله‌زده‌های کرمانشاه داشته باشند.

تکمیل ساخت و سازها تا پایان تابستان 

 مدیرکل بنیاد مسکن آذربایجان‌شرقی با بیان اینکه  تاثیر منفی کرونا بر روند بازسازی و فعالیت‌های عمرانی در منطقه قابل انکار نیست،  می‌گوید: در حالی که تا قبل از عید سرما مانع فعالیت‌های عمرانی می‌شد، اما با آمدن کرونا این روند منفی ادامه داشت و تا 40 درصد تاثیر منفی را شاهد هستیم.

حافظ باباپور تمرکز اصلی این اداره کل را بر بازسازی مناطق زلزله‌زده سراب و میانه می‌داند که با اعتبار 300 میلیارد تومانی قرار است تا پایان فصل کاری (پایان تابستان) روند آواربرداری و ساخت و ساز آنها به پایان برسد. وی در پاسخ به آمار بسیار پایین واحدهای تکمیل شده یعنی 22 واحد از 5 هزار واحد آسیب دیده تاکید می‌کند که عملیات اجرایی در هزار واحد شروع و عملیات فونداسیون در 550 واحد انجام شده و برای اتمام سریع‌تر نیازمند همکاری مردم است.

وی در پاسخ به گلایه روستاییان زلزله‌زده درباره نحوه خدمات‌دهی در ایام کرونا تصریح می‌کند: در 3 مرکز ترکمنچای، کندوان و سراب خدمات ارائه می‌شود. در ترکمنچای و کنداون بدون مراجعه به داخل اداره از پنجره اتاق خدمات ارائه می‌شود و در نتیجه ارتباط مستقیمی بین کارمندان و ارباب‌رجوع نیست، اما در سراب، اداره در طبقه دوم ساختمان قرار دارد و تعداد بالای مراجعان موجب تجمع می‌شود.

خانه‌های ورنکش قدیمی و تخریب این خانه‌ها عمیق بود که بیشتر به چشم می‌آمد و همه این عوامل دست به دست هم داد تا ده‌ها روستای دیگر عملا به فراموشی سپرده شودهنوز آواربرداری هیچ خانه‌ای در روستای صومعه‌علیا و سفلی آغاز نشده است و مردم همچنان در کانکس‌های فلزی و خانه‌های کوچک 10 متری زندگی می‌کنند.