سلامت نیوز: سالمندان تا چند سال دیگر، حدود ۲۰درصد جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهند. در حالی که اکنون از هفت میلیارد نفر جمعیت جهان، حدود هفتصد میلیون نفر بالای ۶۰سال هستند که حدود سی سال دیگر جمعیت سالمندان جهان به دومیلیارد نفر می‌رسد. تعداد سالمندان اطراف ما، هر روز بیشتر می‌شود و آمارها از ۳۰درصدی‌شدن جمعیت سالمندان ایران تا سال۱۴۳۰ خبر می‌دهند، اما پژوهشگران می‌گویند هنوز هم راه‌ورسم کنار آمدن با آن‌ها را یاد نگرفته‌ایم و دانسته یا نادانسته آزارشان می‌دهیم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از هفته نامه آتیه نو، در آینده نزدیک ایران در کنار کره، چین، شیلی، روسیه، تایلند و ویتنام به یکی از این کشورهای پیر جهان تبدیل می‌شود و با این اوصاف، وقت آن رسیده که از سالمندآزاری بیشتر صحبت کنیم و برای پایان دادن به آن، راهی بیابیم. محققان می‌گویند، در دنیا از هر شش سالمند، یکی قربانی سالمندآزاری می‌شود و همین کافی است تا از کنار این موضوع، ساده نگذریم.

چرا باید از سالمندآزاری حرف بزنیم؟
مددکاران اجتماعی می‌گویند، سوءرفتار با سالمندان یکی از پنهان‌ترین اشکال خشونت در خانواده است و از نظر آن‌ها شیوع این خشونت چندان هم پایین نیست. شیوع سالمندآزاری در کشورهای مختلف دنیا با هم تفاوت دارد و البته گاهی این تفاوت قابل‌ملاحظه است. با این وجود اطلاعی از میزان دقیق سالمندآزاری در جهان در دست نیست، چراکه این خشونت اغلب پنهان می‌ماند و در بسیاری موارد راهی برای ارزیابی دقیق آن وجود ندارد. در پژوهشی که توسط گروهی از محققان دانشگاه تهران انجام و بخشی از نتایج آن در خبرگزاری مهر منتشر شد ۸۷ درصد سالمندان حداقل یک بار آزار دیده‌اند (بیش از ۸۴درصد سوءرفتار عاطفی، بیش از ۴۰درصد سوءرفتار مالی و بیش از ۳۵درصد سوءرفتار جسمی) اما امروز، با گذشت نزدیک به یک دهه از آن پژوهش، آمار دقیقی از میزان سالمندآزاری و نوع آن در دست نداریم و از اتفاقی که هر روز جمعیت قابل‌توجهی از مردم‌مان را آزار می‌دهد چیز زیادی نمی‌دانیم.
 
شما هم سالمندآزار هستید؟
برای تبدیل‌شدن به یک سالمندآزار، همیشه به نیت منفی یا حتی تنفر از سالمند نیاز ندارید. شما می‌توانید نادانسته یکی از عزیزان سالمندتان را آزار دهید و زندگی را برایش سخت کنید. البته همه موارد سالمندآزاری ناآگاهانه رخ نمی‌دهد و بسیاری از این افراد، قربانی سوءاستفاده و آزار عامدانه می‌شوند.
خشونت فیزیکی یا عاطفی، تنها بخشی از سالمندان قربانی را آزار می‌دهد. بسیاری از آن‌ها مورد سوءاستفاده مالی قرار گرفته، بدون رضایت، دارایی‌هایشان را از دست می‌دهند و به‌عبارت دیگر قربانی خشونت مالی می‌شوند. غفلت و برآورده‌نکردن نیازهای ضروری برای رفاه سالمند، غفلت عمدی و غیرعمدی مراقبت‌کننده در انجام وظایف خود در قبال سالمند، استثمار و کلاهبرداری از او، ترک سالمند و رهاسازی او بدون پیگیری وضعیتش، نادیده‌گرفتن حقوق‌اولیه او و گوشه‌گیرکردنش، همچنین سوءرفتار پزشکی در قبال او، از جمله روش‌های شایع سالمند‌آزاری هستند. به‌عبارت بهتر می‌توان یک تعریف ساده برای سالمندآزاری مطرح کرد: «هرنوع اقدام عمدی یا غیرعمدی یا عدم اقدام -چه یک بار چه بارها- که باعث آسیب و آزار سالمند شود به‌خصوص از طرف کسانی که سالمند با آن‌ها رابطه نزدیک دارد و انتظار می‌رود به آن‌ها اعتماد داشته باشد.» براساس این تعریف شما هم خودتان را آزارگر می‌دانید؟
 
او را رها کرده‌اید؟
حتما برای شما هم پیش آمده که یک خاطره را بارها و بارها از مادربزرگتان بشنوید و بعد از چند بار، به هر بهانه‌ای از زیر شنیدنش شانه خالی کنید. شاید برایتان پیش‌آمده باشد که پدر سالمندتان را به‌خاطر دردهایش به بیمارستان ببرید و بعد از تکرارشدن شکایت‌هایش، به خودتان بگویید که در این سن‌وسال چاره‌ای جز سوختن و ساختن با بیماری ندارد و شما هم چاره‌ای جز نشنیده‌گرفتن شکایت‌هایش ندارید.
اما در همه این موارد، ممکن است به این واقعیت که یکی از شایع‌ترین و البته بارزترین جلوه‌های سالمندآزاری، بی‌توجهی به اوست، توجه نکرده باشید. غفلت و بی‌توجهی، درست مثل عدم حمایت اجتماعی از او، سالمندآزاری محسوب می‌شود.
اگر شما هم برای آسان‌شدن زندگی سالمندتان، کاری نکنید یا اینکه او را در تنهایی‌اش رها کنید، درست به اندازه مراکز درمانی که سالمندان را مجبور به خروج می‌کنند تا انرژی بیشتری را برای بیماران جوان صرف کنند، سالمندآزار هستید.
 
چه کسانی در خطرند؟
مهم‌ترین عامل سالمندآزاری همسر، فرزندان یا کسانی هستند که سالمند با آن‌ها زندگی ‌می‌کند. بنابراین اگر به‌دنبال پایان دادن به سالمندآزاری هستید، باید کار را از خانه خودتان آغاز کنید. بد نیست بدانید که سالمندان کم‌درآمد یا بی‌درآمد و آن‌هایی که آگاهی کمتر و بنیه مالی پایین‌تر دارند، بیشتر در معرض سالمند‌آزاری هستند.
نیروی انتظامی، هر سال از جمع‌آوری سالمندانی خبر می‌دهد که به آلزایمر مبتلا و در خیابان رها شده‌اند. مددکاران بهزیستی، وضعیت اقتصادی نابسامان خانواده و ناتوانی آن‌ها در پرداخت هزینه‌های سنگین نگهداری از والدین و درمان آن‌ها را دلیل رهاشدن سالمندان می‌دانند و می‌گویند سالمندان مبتلا به بیماری‌های روانی و آلزایمر، بیشتر طرد و رها می‌شوند. گرچه دشواری‌های اقتصادی یکی از دلایل آزار سالمندان است، اما سال‌خوردگان همیشه به‌دلیل محدودیت‌های مالی، آزار نمی‌بینند. بسیاری از سالمندآزاران به سالمندان تحت‌مراقبت خود نیاز مالی دارند و با محدودکردن دسترسی آن‌ها به اموال، پول نقد یا انتقال اموال به‌زور، آن‌ها را آزار می‌دهند.
آمارها از ابتلای 12درصد سالمندان ایران به سوءتغذیه، خبر می‌دهند و کارشناسان می‌گویند که این بیماری در زنان، مناطق روستایی، سالمندان با تحصیلات کم و فقرا بیشتر است. البته با توجه به داده‌هایی که چند سال از استخراج‌شان گذشته، سالمندانی که تنها زندگی می کنند، بیشتر به سوءتغذیه دچار می‌شوند.
 
چه باید کرد؟
پایان دادن به سالمندآزاری نه ساده است و نه کاری است که یک ‌شبه از پس انجام دادنش بربیاییم، اما اگر شما هم دغدغه پایان دادن به این آزار را دارید، می‌توانید به این چند توصیه عمل کنید و اطرافیان‌تان را هم در این موارد آگاه کنید:
 مناسب‌سازی فضای زندگی سالمند، یکی از راه‌های پایان دادن به این آزار است. گرچه معماری شهری هم باید با نیازهای سالمندان هم‌خوانی بیشتری پیدا کند، اما برای شروع می‌توانید از خودتان و خانه خودتان کار را پیش ببرید. فضایی که سالمندان اطراف شما در آن روز را شب می‌کنند چگونه است؟ آن‌ها در یک اتاق بی‌رنگ و کهنه، خیره به دیوارها به انتظار تمام‌شدن عمرشان می‌نشینند؟ شما هم فکر می‌کنید یک سالمند نیازی به زندگی در فضای دلخواهش ندارد؟
 آموزش اعضای خانواده برای مراقبت و رفتار صحیح با سالمند بسیاری از مشکلات را حل می‌کند. سالمندآزاری در بسیاری موارد، حاصل ناآگاهی آدم‌های اطراف این فرد است. اگر شما هم با سالمندان زندگی می‌کنید، به رفتار خود و اعضای خانواده‌تان با این فرد توجه بیشتری کنید. سعی کنید در زمان آزاردادن سالمند به هریک از شکل‌های گفته‌شده، مچ خودتان را بگیرید و برای تغییر تلاش کنید.
 سالمندان حالا بیشتر از هر زمانی به توجه نیاز دارند. با آن‌ها مشورت کنید، در حد توانایی‌هایشان از آن‌ها کمک بگیرید و این احساس را به سالمندان منتقل کنید که ارزشمند هستند و می‌توانند برای اطرافیان‌شان مفید باشند. احساس بی‌مصرف و سرباربودن، زندگی سالمندان را نابود می‌کند.
 سکوت، سالمندان را نابود می‌کند. با آن‌ها حرف بزنید و اجازه دهید خاطرات کهنه و تکراری‌شان را تعریف کنند، نظرشان را در مورد موضوعات مختلف بگویند، از سریالی که دیده‌اند حرف بزنند و از کتابی که خوانده‌اند بگویند. اگر می‌خواهید به سالمندآزاری پایان دهید، بیشتر برای این افراد وقت بگذارید و تصور نکنید که تامین نیازهای غذایی و بهداشتی، اولین و آخرین راه برای توجه‌کردن به سالمندان است.
 سالمندان را با دردهایشان رها نکنید. توجه به نیازهای پزشکی سالمند، یکی دیگر از راه‌های پایان دادن به این چرخه آزار است. حتی اگر می‌دانید که سالمندتان به روزهای آخر نزدیک شده، بی‌تفاوت از کنار نیازهای درمانی‌اش نگذرید. سالمندان حق دارند تا آخرین لحظات، آرام‌تر زندگی کنند.