سلامت نیوز : کاخ‌موزه سعدآباد که به خاطر درختان سر به فلک کشیده چنار و افرایش به عنوان یکی از زیباترین مناطق تفریحی و گردشگری تهران شهره عام و خاص بود، این روزها شاهد جنازه درختان کهنسال خویش است که در گوشه‌های متروکه این مجموعه فرهنگی تاریخی پنهان شده‌اند. گزارش خبرنگار آرمان از شرایط این کاخ موزه نشان می‌دهد که سعدآباد این روزها با یک مساله محیط زیستی مواجه است درختان قدیمی این محوطه تاریخی که از قدیمی‌ترین چنارهای تهران هستند به خاک می‌افتند. از 300 هکتار مساحت مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد حداقل 180 هکتار آن پوشیده از درخت است که چنار شاخص‌ترین آنها به شمار می‌رود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ تلاش برای تولد این جنگل طبیعی، شاید به چند صد سال پیش برمی گردد که «سعدآباد» نام دهکده‌ای خوش آب و هوا در حاشیه جنوبی البرز و همسایه گلابدره و دربند بود. اهالی این روستا با کمک گرفتن از آب رودخانه جعفرآباد و قنات‌های مشهوری که هنوز هم از دل این کاخ موزه جریان دارند، جنگلی را از درختان متنوع فراهم کردند تا نام ایران بیش از پیش به «چناریستان» شهره باشد، نامی که کشورهای دیگر به خاطر وجود جنگل‌های گسترده چنار به ایران داده‌اند. اینها اما همه در حالی است که با گذشت سال‌ها از آن روزگار و مدیریت بر کاخ موزه‌ای که از آن جنگل عظیم باقی مانده، تلاش برخی برای نابودی خاموش درختان این محوطه تاریخی گسترده شده که بیم آن می‌رود که روزی دیگر از این جنگل رنگارنگ و عظیم چیزی برجا نماند.
داستان قدیمی قطع درختان سعدآباد
این اتفاق تازه‌ای نیست، سه سال پیش و در زمانی که خانم
شایق، مدیریت موزه سعدآباد را به عهده داشت، اخباری درباره قطع چندین چنار
در محوطه پشتی کاخ سبز سعدآباد مطرح شد اما مسئولان وقت به جای پذیرفتن آن،
اعلام کردند در حال انجام طرحی برای صیانت از درختان کاخ هستند! در آن
زمان اما یک نکنه روشن شد؛ خانم‌شایق اعلام کرد که کارشناسان سعدآباد در
حال شناسنامه‌دار کردن درختان کاخ سعدآباد هستند. هیچ کس از سرانجام این
طرح خبری ندارد چرا که مدیریت این مجموعه همچون مجموعه بالادستی‌اش یعنی
سازمان میراث فرهنگی، بارها و بارها از آن زمان دچار تغییر و تحول‌شده، اما
کنده‌های درختی که در فضاهای متروک کاخ رها شده اند، نشان می‌دهد که سطح
تخریب درختان چنار در این محوطه تاریخی گسترده است که می‌تواند در صورت
برملاشدن مسئولان این مجموعه را با مشکل مواجه کند. یکی از اعضای فراکسیون
محیط زیست شهری با تایید این موضوع به آرمان می‌گوید که در جلسه‌ای که صبح
امروز (سه‌شنبه) در مجلس برگزار خواهد شد، تصاویر مربوط به قطع درختان
سعدآباد مورد بررسی قرار گرفته و در صورت لزوم، اقدام مقتضی انجام می‌شود.
اگرچه لاهوتی به طور دقیق به این اقدام اشاره‌ای نمی‌کند اما پر واضح است
که در خوشبینانه‌ترین صورت، باز هم هیچ گونه مجازاتی نمی‌تواند جایگزین
درختانی باشد که بی‌صدا قطع و تکه تکه شده‌اند تا کسی آنها را نبیند!
به گفته کارشناسان محیط زیست، قانون حکم کرده که مسئولان موزه‌ها برای قطع هر درخت موظف به دریافت مجوزهای لازم از سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران هستند. اما قطع خودسرانه درختان در موزه سعدآباد محدود به این زمان نمی‌شود. یافته‌های بازدید حضوری خبرنگار آرمان از این موزه نشان می‌دهد در طول این سال‌ها، قطع چنارها و دیگر درختان این حریم حفاظت شده به طور متوالی انجام می‌شده و لاشه کنده‌های نیمه سوخته و درختانی که در مرحله خشک شدن هستند، نشان می‌دهد که برای حذف درختان از این مکان، برنامه‌ریزی بلند مدتی انجام شده است.
برخورد قانونی با قاتلان درخت
بر اساس قانون، هر جایی که قرار باشد درختی در آن قطع شود، شهرداری شهر باید مجوز آن را صادر کند. این قانون نه تنها درباره درختان سعدآباد یا هر موزه دیگری صدق می‌کند بلکه حتی در حریم خصوصی خانه هر شهروند نیز برقرار است. ماده یک لایحه قانونی حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها حکایت از آن دارد که برای قطع هر درخت مجوزهایی لازم است که به طور قطع مسئولان موزه سعدآباد آن را اخذ نکرده‌اند چرا که در غیر این صورت، اسناد و مدارک آن باید در سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری تهران موجود بود. این در حالی است که لاهوتی از اعضای فراکسیون محیط‌زیست مجلس به آرمان می‌گوید: «در صورتی که مسئولان موزه به شهرداری تهران برای قطع این درختان مراجعه کرده باشند نیز شهرداری نمی‌تواند بدون بررسی‌های لازم و ارسال کارشناسان محیط زیست سازمان پارک‌ها و فضای سبز به مسئولان موزه اجازه چنین کاری را داده باشد.» اگرچه به گفته لاهوتی یکی از شرایط بسیار موثر در ارائه این اجازه، شرایط کاشت مجدد درخت است اما روشن است که این موضوع نیز از سوی مسئولان موزه نادیده گرفته شده است.
خسارت 33 میلیارد تومانی؟
قیمت یک درخت چند است؟ آیا می‌شود چناری به قدمت دویست سال را از بازار خرید و در حیاط خانه کاشت؟ اینها سوالات بی‌پاسخی هستند. در ایران اما تحقیق گسترده‌ای در این حوزه انجام نشده و هر چه هست عموما معادل ریالی قیمت‌های پیش بینی شده برای درختان مختلف در تحقیقات دیگر کشورها است. در این میان درخت بلوط جنگل لرستان را 165 میلیون تومان تخمین زده‌اند. این تخمین که توسط معاون فنی اداره کل منابع طبیعی لرستان انجام شده نشان می‌دهد که قیمت درخت با ذهنیتی که عموم مردم از ارزان بودن آن دارند به هیچ وجه همخوان نیست. اگرچه چنارهای سعدآباد و حتی درختان میوه‌ای و سایه گستری که در این موزه مردمی قطع شده‌اند به خاطر طول عمرشان، از ارزش بیشتری برخوردار هستند اما اگر فرض را بر هم قیمت بودن این درختان با بلوط‌های لرستان بگیریم و این واقعیت را بپذیریم که کنده‌های پخش شده در گوشه و کنار این موزه، خبر از قطع حداقل 200 اصله درخت می‌دهند، در آن صورت محاسبه میزان خسارت وارده به محیط زیست تهران و ایران چندان سخت نخواهد بود، حدود 33 میلیارد تومان خسارت!
اما دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه بدون توجه به خسارت ریالی این اتفاق به آرمان می‌گوید که خسارت دراز مدت قطع درختان در تهران به مراتب بیشتر و بیشتر خواهد بود: «بنده از کسانی که این درختان را قلع و قمع کرده‌اند این سوال را دارم که اگر صد باغ شبیه به چنارستانی که در سعدآباد هست در تهران داشتیم باز هم همیشه وضع آلودگی هوایمان در شرایط اضطرار قرار می‌گرفت؟» این فعال محیط زیستی با اشاره به وجود دو میلیون و هشتصد هزار خودرو و در تهران و به همین میزان موتورسیکلت می‌گوید: «آیا مسئولانی که فرمان قطع این درختان را صادر کرده‌اند یا از کنار این خسارت جبران ناپذیر بی‌سر و صدا گذشته‌اند می‌دانند که ما در برابر این همه آلودگی تنها یک سلاح داریم و آن هم نامش درخت است؟ هر هکتار جنگل در سال حدودا هفت تن ریزگرد را مهار و جذب می‌کند این در حالی است که برخی به جای گسترش فضای جنگلی پایتخت در حال نابود کردن آن هستند.» کهرم با اشاره به این که درختان موزه سعدآباد محل زندگی گونه‌های مختلف پرنده بوده و با قطع درختان پرنده‌ها نیز بیشتر و بیشتر از تهران قهر خواهند کرد ادامه می‌دهد: «متاسفانه برخی، قدر این کاخ موزه و امکانات طبیعی مجموعه سعدآباد را نمی‌داند و حال که گزارش‌هایی درباره قطع درختان مدام در حال منتشر شدن است، برخی نیز به دنبال نابودی درختان این موزه مهم هستند.»
نگرانی‌های دنباله دار درباره کاخ سعدآباد
نگرانی درباره شیوه اداره مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد اگرچه اکنون زیر سایه قطع این درختان پنهان شده است اما نمی‌توان با دیدن موزه‌های تعطیل شده، تخریب کافی شاپ‌ها و بستن رستوران‌های این کاخ موزه در این باره بی‌تفاوت بود. از مجموع موزه‌های این مجموعه تاریخی موزه ظروف سلطنتی، موزه مردم‌شناسی و موزه استاد حسین بهزاد در شرایطی تعطیل شده‌اند که هیچ کدام از مسئولان درباره آن اطلاع‌رسانی نکرده‌اند. از سوی دیگر گردشگران سعدآباد نیز در گفت‌وگو با خبرنگار آرمان با انتقاد از نبودن رستوران، کافی شاپ و دیگر امکانات رفاهی گفته‌اند که این موضوع می‌تواند تاثیر مستقیمی روی تعداد گردشگران گذاشته و خیلی زود تعداد بازدیدکنندگان موزه را به اندازه‌ای کم کند که عملا موزه از کارکرد خود خارج شود. این موضوع وقتی که در کنار قطع درختان سعدآباد قرار می‌گیرد نگرانی‌های تازه‌ای را نیز درباره آینده سعدآباد مطرح می‌کند. دکتر کهرم با اشاره به اتفاقی که برای چنار امامزاده صالح تهران افتاد می‌گوید: «آیا قرار است درختان سعدآباد را هم ببرند و به جای آن ساخت و ساز انجام دهند، یعنی همان اتفاقی که در حرم امامزاده صالح هم افتاد و به فروش 27 قبر 50 میلیون تومانی ختم شد؟» این کارشناس محیط زیست کشور با اشاره به این که هدف اصلی از تبدیل شدن این کاخ سلطنتی به موزه‌ای برای مردم در روزگار بعد از انقلاب، استفاده عموم مردم از این فضای جنگلی و تاریخی بوده در پایان می‌گوید: «قرار شد که مردم در زیر سایه‌های این چنارها قدم بزنند و نفسی تازه کنند اما برخی آنقدر بی‌سر و صدا در حال نابودی درختان این موزه هستند که بعید نیست پای ساخت و ساز در این حریم تاریخی و محیط‌زیستی هم مطرح باشد.»
نظر شما