به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق، مطالعات کشوری نشان می‌دهد که زندگی در یک شهر آلوده باعث افزایش ۱۶‌درصدی مرگ‌ومیر، افزایش ۲۷‌درصدی مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلب و عروق و افزایش ۲۸‌درصدی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان ریه می‌شود. آلودگی هوا زمانی اتفاق می‌افتد که حجم زیادی از ذرات یا مواد مضر از قبیل گازها، ذرات و زیست‌ مولکول‌ها وارد اتمسفر کره زمین شود و این آلودگی مخلوطی از ذرات معلق و گازهایی است که غلظت آن به محدوده مضر برای انسان رسیده‌ است و باعث افزایش بیماری‌ها در انسان و همچنین گرمایش زمین می‌شود.

سازمان جهانی بهداشت آلودگی هوا را بزرگ‌ترین خطر بهداشت محیطی نامیده است و در سال‌های اخیر بیش از هفت میلیون نفر بر اثر استنشاق هوای آلوده و ابتلا به بیماری‌های ناشی از آن به‌ویژه ریوی و تنفسی جان خود را از دست دادند. براساس مطالعات کشوری ذرات معلق کمتر از ۲.۵ آلاینده شاخص هوای تهران در روزهای سرد است. این آلاینده دارای قطر ۲.۵ میکرون یا کمتر است که تقریبا یک سی‌ام قطر موی انسان است و به‌عنوان ذرات ریز (fine) نیز شناخته می‌شوند. ترکیب شیمیایی ذرات بسته به محل، زمان و آب و هوا متفاوت است و منابع انتشار آن شامل انواع فعالیت‌های احتراقی (وسایل نقلیه موتوری، نیروگاهی، سوزاندن چوب و...) و فرایندهای صنعتی خاص می‌شود.

این ذرات هم به‌ طور مستقیم ساطع می‌شوند و هم به شکل آلاینده ثانویه در جو شکل می‌گیرند. به‌ طور کلی عمده‌ترین منابع انتشار ذرات معلق نیز احتراق سوخت مانند سوزاندن زغال سنگ و چوب، خودروهای دیزلی فاقد فیلتر دوده، فرایندهای صنعتی و کشاورزی و انتشار از خودروها است. ذرات معلق عموما در ماه‌های سرد سال کیفیت هوا را تحت تأثیر قرار می‌دهند. 

مطالعات علمی متعدد درباره ذرات معلق نشان می‌دهد که قرارگرفتن در معرض این آلاینده باعث بروز مشکلات زیادی می‌شود. مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی غیرکشنده، ضربات قلب نامنظم، ابتلا به سرطان ریه، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند. براساس گزارش وزارت بهداشت، تعداد مرگ‌ومیرهای سالانه در ایران که به آلودگی هوا مرتبط هستند، حدود ۵۰ هزار نفر تخمین زده می‌شود.

از این میان، شهر تهران به‌تنهایی حدود هفت هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در سال دارد. این آمار شامل بیماری‌هایی مانند سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی است که ارتباط مستقیمی با آلودگی هوا دارند. میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در استان‌های اراک و اصفهان به ترتیب ۶۶۱‌ و دوهزارو ۲۹ نفر است و میزان هزینه‌های تحمیلی بر سیستم بهداشتی در استان اراک معادل دومیلیون‌و ۵۶۴ هزار دلار و این میزان در استان اصفهان نیز ۷۹۶ میلیون دلار است. خروجی آمارهای شرکت کیفیت کنترل هوای تهران نشان می‌دهد که فقط پنج روز هوای پاک در شش‌ماهه نخست سال جاری به ثبت رسیده که براساس‌این به طور متوسط در هر دوره ۳۷‌روزه فقط یک روز پایتخت‌نشینان در هوای پاک نفس کشیدند.

عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، در این زمینه گفت: در شرایط آلودگی هوا، افزایش درخورتوجه بیماری‌های قلبی و عروقی یا ریوی و مرگ زودرس در بیماران قلبی و سالمندان و افزایش درخورتوجه علائم تنفسی در کل جمعیت رخ می‌دهد. او تأکید کرد: بنابراین، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان باید از هرگونه فعالیت فیزیکی خارج از منزل اجتناب و افراد دیگر نیز باید از فعالیت‌های طولانی و سنگین خارج از منزل پرهیز کنند.

شاهسونی بر استفاده از ماسک‌های مناسب و استاندارد برای گروه‌های آسیب‌پذیر، تأکید کرد و افزود: وقتی در هوای آلوده تنفس می‌کنید، ذرات و دیگر آلاینده‌ها به ریه‌ها نفوذ کرده و آنها را ملتهب می‌کنند. این امر منجر به بیماری‌های تنفسی مانند برونشیت مزمن، سرطان ریه، آسم، خس‌خس سینه، سرفه و تنگی نفس می‌شود. او با بیان اینکه بیماران قلبی و تنفسی با قرارگرفتن در معرض آلاینده‌های هوا، بدتر می‌شوند، توصیه کرد: کودکان، سالمندان، زنان باردار، بیماران قلبی، ریوی، تنفسی، دیابتی و افراد چاق مستعد ابتلا به بیماری‌های مرتبط با آلودگی هوا هستند و لازم است که در خانه بمانند و در مواقع ضروری هنگام تردد در فضای باز حتما ماسک بزنند.

شاهسونی با بیان اینکه در هوای ناسالم، باید از ورزش و فعالیت فیزیکی در فضای باز جلوگیری کرد، گفت: همه گروه‌های سنی باید در منزل بمانند و در و پنجره‌ها را ببندند. افرادی که اصرار به ورزش در هوای آلوده دارند، باید شدت و زمان فعالیت بدنی را به حداقل برسانند و از ورزش‌کردن در بوستان‌هایی که کنار بزرگراه‌ها قرار دارند، خودداری کنند.

دبیر کارگروه ملی وفاق توانمندسازی و هم‌افزایی وزارت بهداشت نیز با بیان اینکه تحقیقات نشان داده‌ آلودگی هوا می‌تواند باعث کاهش نرخ باروری شود، ادامه داد: بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی که ناشی از آلودگی هوا هستند، به کاهش سلامت عمومی و در نهایت به کاهش امید به زندگی منجر می‌شوند.

یاسر نژادی تصریح کرد: استفاده بی‌رویه از کودها و سموم شیمیایی باعث آلودگی خاک شده و محصولات غذایی آلوده می‌تواند بر سلامت نسل‌های آینده تأثیر منفی بگذارد و تخریب زمین‌های زراعی باعث کاهش منابع غذایی و افزایش ناامنی غذایی شده که بر تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای فرزندآوری مؤثر است. او با اشاره به اینکه زندگی در محیط‌های آلوده منجر به استرس‌های روانی و جسمی می‌شود که می‌تواند بر تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای بچه‌دارشدن تأثیر بگذارد، گفت: هزینه‌های درمان بیماری‌های ناشی از آلودگی، افزایش فشار اقتصادی و در نتیجه کاهش تمایل به گسترش خانواده را به دنبال دارد.

او با ارائه راهکارهایی برای کاهش تأثیر آلودگی محیط زیست بر جمعیت، اظهار کرد: سیاست‌گذاری زیست‌محیطی، تصویب قوانین سخت‌گیرانه برای کاهش آلودگی صنایع و خودروها، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، آموزش و آگاهی عمومی، افزایش آگاهی مردم درباره اثرات مخرب آلودگی و راهکارهای مقابله با آن، بهبود سیستم‌های مدیریت پسماند، فاضلاب و تصفیه آب و ارتقای سلامت عمومی با توسعه خدمات بهداشتی در مناطق محروم برای ارتقای سلامت مردم به دور از آلاینده‌ها ضروری است. سید فخرالدین نورمحمدی، متخصص قلب و عروق نیز در این زمینه گفت: افرادی که به‌ بیماری‌های قلب و عروق مبتلا هستند، اگر در معرض هوای آلوده قرار گیرند، به دلیل انتشار مواد سمی در هوا ممکن است خطرات ناگواری آنها را تهدید کند.

او تصریح کرد: بیماری‌های قلب و عروق به‌ویژه در بیمارانی که تنگی عروق قلب دارند، همچنین بیماران دریچه‌ای، بیمارانی که بای‌پس شده‌اند یا عمل جراحی قلب باز انجام داده‌اند، نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیرند. این متخصص بیماری‌های قلبی اظهار کرد: در ایام آلودگی هوا، اکسیژنی که در هوا تنفس می‌کنیم، به دلیل آلوده‌بودن، بر سیستم ریه تأثیر منفی گذاشته و از سوی دیگر وقتی اکسیژن خون کم‌ شود، در آسیب‌های جدی به سیستم قلب و مغز و تمام ارگان‌های بدن تأثیر زیادی می‌گذارد. اگر هوا آلوده باشد، روی بیمارانی که تنگی عروق دارند، اثر گذاشته و علائم تنگی نفس، سردرد و درد سینه آنها را بیشتر می‌کند.

به گفته این پزشک، همچنین بیمارانی که تنگی عروق درخورتوجهی دارند، ممکن است آلودگی هوا منجر به سکته قلبی حاد شود و این موارد را در این چند سال گذشته در تهران کامل شاهد هستیم. نورمحمدی توصیه کرد بیماران قلبی-عروقی، بیماران آسماتیک و افرادی که مشکلات دریچه‌ای دارند و عمل جراحی کرده‌اند، حتما در روزهای تشدید آلودگی هوا مراقب سلامتی‌شان باشند، در هوای آلوده بیرون از خانه نیایند و چنانچه دچار نفس تنگی، سردرد، افت فشار و درد در ناحیه سینه شدند، بهتر است به مراکز درمانی یا متخصص مراجعه کنند و بدانند که به دلیل آلودگی هوا دچار این علائم شده‌اند.