مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی برای ارائه کمک به افراد آسیب دیده از یک فاجعه، صرف‌نظر از اندازه یا مقیاس رویداد، اهمیت بسیار زیادی دارد. در اکثر موارد توجه رسانه‌ها به‌سرعت به پاک‌سازی و ارسال مواد غذایی و تدارکات معطوف می‌شود. اما مددکاران اجتماعی به‌عنوان قهرمانان گمنام عمل می‌کنند و به قربانیان کمک می‌کنند تا با آسیب‌هایی که در بلایای طبیعی متحمل شده‌اند، کنار بیایند.

هنگامی که یک فاجعه رخ می‌دهد و جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، متخصصان رشته‌های مختلف جمع می‌شوند و با یکدیگر همکاری می‌کنند. اما هدف اصلی مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی، حل سیستماتیک مشکلات از طریق مداخله و آموزش اجتماعی است.

به‌طورکلی، باید مجموعه‌ای از پروتکل‌ها وجود داشته باشد تا مددکاران اجتماعی در مواقع اضطراری از آنها پیروی کنند.

به گفته صلیب سرخ آمریکا: "هنگام وقوع یک فاجعه، چهار مرحلة مشخص وجود دارد". نقش مددکاری اجتماعی در سوانح و بلایا این است که برای هر یک از این مراحل برنامه‌ریزی کنند و اقدامات لازم را انجام دهند.

1 - مرحله قبل از ضربه یا بروز بلایای طبیعی
مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی زمانی شروع می‌شود که بلایای طبیعی هنوز اتفاق نیفتاده است، اما باید فعالیت‌های مشخصی برای کاهش ضررهای احتمالی انجام شود.
2 - دوره ای که رویداد فاجعه بار رخ می‌دهد
3 - پس از ضربه، یا دوره ای که بلافاصله پس از وقوع حوادث طبیعی رخ می‌دهد.
این مرحله تا شروع فرایند بهبود و کمک‌رسانی توسط مددکاران اجتماعی ادامه می‌یابد.
4 - مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی در زمان بهبودی یا دوره ای که در آن بازماندگان حوادث و بلایای طبیعی برای بازگشتن به وضعیت قبل از فاجعه، تلاش می‌کنند.

این چهار مرحله، اهداف اولیه‌ای هستند که مددکاران اجتماعی باید در هنگام مواجهه با فجایع طبیعی به آنها بپردازند. هدف از طی کردن این مراحل، کمک به روند بهبودی مردم آسیب دیده است.
شرح وظایف مددکاران اجتماعی در سوانح و حوادث طبیعی

مددکاری در بحران نیاز به تعریف دوباره دارد

1 - ارزیابی و تجزیه و تحلیل شرایط قبل از فجایع طبیعی:
اولین گام برای مددکاران پس از وقوع سوانح و بلایا، ارزیابی شرایط و تحلیل نیازهای افراد و جوامع آسیب‌دیده است. این تحلیل به انجام اقدامات مؤثر برای کاهش تأثیر بلایا و ارائه خدمات مؤثرتر به آسیب‌دیدگان کمک می‌نماید.

2 - پشتیبانی از آسیب‌دیدگان توسط مددکاری اجتماعی در بلایای طبیعی:
مددکاران اجتماعی در این مرحله با افراد و خانواده‌های متضرر ارتباط برقرار می‌کنند. در این مرحله آنها به ارائه اطلاعات و راهنمایی‌های لازم در مورد خدمات موجود، و تسهیل در دستیابی به آن‌ها می‌پردازند. هدف اصلی در این مرحله بهبود حالات روحی و روانی متضرران و آسیب‌دیدگان ناشی از سوانح و حوادث طبیعی است.

3 - همکاری با دیگر نهادها:
مددکاران اجتماعی نقش هماهنگ‌کننده در همکاری با سایر نهادهای مرتبط را بر عهد می‌گیرند یا آن را تسهیل می‌کنند. آنها باید با اورژانس‌ها، نیروهای پلیس، تیم‌های پزشکی و دیگر سازمان‌های دولتی و غیردولتی همکاری نمایند تا بهترین خدمات را به آسیب‌دیدگان ارائه دهند.

4 - آموزش اجتماعی:
آنها وظیفه دارند تا مردم را در مورد آمادگی برای حوادث طبیعی و اقدامات احتیاطی آموزش دهند. این آموزش‌ها شامل برگزاری دوره‌های آمادگی، تعلیمات امنیتی و اطلاع‌رسانی می‌شود.

5 - ارزیابی پس از وقوع بلایای طبیعی توسط مددکاران اجتماعی:
بلایا و سوانح طبیعی اغلب پس از وقوع، همچنان اثرات جانبی دارند. مددکاران اجتماعی مسئول ارزیابی تأثیرات بلایا بر جوامع آسیب دیده هستند. در این مرحله آنها باید برای بازسازی و احیا آسیب‌دیدگان و حفظ امنیت روانی و اجتماعی مردم در دوران پس از وقوع فاجعه، فعالیت کنند.

منابع:

1. sweducarebd.com
2. exploringyourmind.com