به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، هفته پیش بود که عباسعلی نوبخت، معاون وزیر جهادکشاورزی و رئیس سازمان منابع طبیعی کشور خبر داد که سرعت بیابان‌زایی در کشور یک میلیون هکتار در سال است؛ درحالی‌که حداکثر کاری که برای کاهش آن انجام می‌شود ٣٠٠هزار هکتار است. در برابر این سرعت بالا، تخریب سرزمین در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور طی دهه‌های اخیر سرعت گرفته و همزمان تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌های انسانی موجب شده از دو سو تهدیدها در این عرصه افزایش یابد. در مدیریت منابع طبیعی به این پدیده بیابان‌زایی گفته می‌شود.
در برابر این روند، طی 2سال اخیر، طرحی با عنوان مردمی‌سازی فعالیت‌های مقابله با بیابان‌زایی به اجرا درآمده که توانسته با 85هزار هکتار از طرح‌های مقابله با بیابان‌زایی را با مشارکت و سرمایه بخش خصوصی پیش ببرد. این خبر را وحید جعفریان، مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی داده و اعلام کرده که سیاست‌های مدیریت سرزمین در سازمان منابع طبیعی با تأکید بر مشارکت جوامع محلی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی قرار است اجرایی شود.
به‌گفته وی، موضوعات راهبردی مدیریت مناطق بیابانی نظیر قلمرو بیابان‌های کشور، مدیریت راهبردی بیابان و هماهنگی با کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی در دیگر روندهایی است که در دستور کارگروه ملی بیابان زدایی قرار خواهد گرفت. این کارگروه پس از 11سال از مصوبه تشکیل، از پاییز سال گذشته برای نخستین بار شکل گرفته است.
چرا کارگروه ملی؟
14شهریور1389برای نخستین بار هیأت وزیران آیین‌نامه تشکیل کارگروه ملی بیابان زدایی را تصویب کرد. براساس این آیین‌نامه قرار شد، به‌منظور اجرای تعهدات ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای بیابان زدایی، کارگروه ملی بیابان زدایی با ترکیب ۱۹عضو که ۱۱عضو کابینه نیز در آن حضور دارند تشکیل شود.
براساس آیین‌نامه مذکور قرار بود علاوه بر تعیین سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با اهداف و اصول کنوانسیون، جایگاه دولت از طریق همکاری‌های زیر منطقه‌ای، منطقه‌ای و بین‌المللی در امر بیابان زدایی، برقراری ارتباط منظم و مؤثر با کشورها را تقویت کند تا کنترلی جامع بر سرعت بیابان‌زایی در کشور داشته باشد و با جذب بودجه‌های داخلی و خارجی بتواند برای پایداری منابع طبیعی قدمی بردارد. در عین حال این کارگروه، 13آذر سال 1400نخستین جلسه خود را برگزار کرد تا دولت سیزدهم، احیاکننده این برنامه پس از یک دهه فراموشی باشد.
شرایط کشوری
در ابتدای دهه 80سطوح بحرانی بیابان‌زایی در کشور 6میلیون هکتار بود و امروز که 3سال تا پایان این برنامه فرصت داریم، نقاط بحرانی به 14میلیون هکتار رسیده است. این در شرایطی است که رئیس سازمان منابع طبیعی کشور اعلام کرده هم‌اکنون ۳۰میلیون هکتار از اراضی کشور بیابانی شده است و این عدد یعنی یک پنجم مساحت کشور.
در این زمینه حتی برخی از مناطق شمالی ایران نیز با مشکل کمبود آب مواجه شده‌اند و برخی از روستاهای گیلان و مازندران در دل جنگل نیز کمبود آب دارند و شواهد در بازدیدهای میدانی نشان می‌دهد که آثار خشکسالی در 5منطقه رویشی کشور کاملا مشهود است. در عین حال باید برای احیای سرزمین به‌عنوان جامع‌ترین راه برای مقابله و تعدیل اثرات خشکسالی و بیابان‌زایی تلاشی گسترده صورت گیرد؛ برای نمونه کارگروه ملی مقابله با بیابان‌زایی، موضوع اجرای الگوی کشت را راهی برای مقابله با تخریب سرزمینی و اثرات خشکسالی می‌داند و طرح نهضت جهادی تولید یک میلیارد اصله نهال و طرح تحول احیای پوشش گیاهی و تولید علوفه در مراتع کشور را از مؤثرترین راه‌های مقابله با تخریب سرزمینی دانسته است. 30میلیون هکتار از اراضی کشور در شرایطی بیابانی شده که 7میلیون هکتار از این میزان مربوط به کانون ریزگردهاست. همچنین براساس تحقیقات انجام شده در سازمان منابع طبیعی، سالانه 3هزار میلیارد تومان خسارت مستقیم در این بخش به کشور وارد می‌شود.
تجربه جهانی احیای اکولوژیک
طرح‌های مشارکتی مقابله با بیابان در دنیا روشی متداول است که در مدیریت منابع طبیعی کشورها به‌کار گرفته می‌شود. برای نمونه هفته گذشته خبری درخصوص بیابان‌زدایی و تولید برق پاک با پنل‌های خورشیدی در چین رسانه‌ای شد. در این زمینه صفحات فتوولتائیک در بیابانی بزرگ کنار هم زیر نور آفتاب چیده شده و بوته‌های گوجی‌بِری هم زیر این صفحات کاشته شده‌اند؛ نیروگاه خورشیدی و مزرعه یکپارچه در حال توسعه مدلی است که از این منطقه بیابانی با مساحت 10هکتاری و آفتاب فراوان به‌طور همزمان رشد محصولات گیاهی را نیز امکان پذیر سازد.
طی سال‌های اخیر سیستم دوگانه کشاورزی و انرژی سبز در منطقه خودمختار در شمال غربی چین رواج یافته و به این ترتیب در حال دگرگونی محیط‌زیست و زندگی مردم محلی است. در نتیجه اجرای این طرح، مناطق وسیعی از بیابان رفته رفته در حال سبز شدن هستند و به زمین قابل کشت تبدیل شده‌اند و کشاورزان محلی که به‌دلیل نیروگاه‌های خورشیدی صاحب شغل شده‌اند، همزمان به فعالیت‌های کشاورزی خود نیز می‌پردازند. طی یک دهه گذشته و حتی بیشتر، این طرح به‌طور مداوم کارایی استفاده جامع از منابع مختلف مانند زمین و انرژی خورشیدی را بهبود بخشیده و توسعه هماهنگ تولید برق خورشیدی و احیای اکولوژیکی را محقق کرده است.
نظر شما