به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، اعضای هیأت علمی تمام وقت جغرافیایی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در سال‌های اخیر مورد بی مهری‌های متعددی قرار گرفته اند. مالیات‌های پلکانی، سقف گذاشتن برای پرداختی‌ها و واقعی نبودن تعرفه‌های کا درمانی و عدم پرداختی‌های بموقع بشدت آرامش روانی و امنیت شغلی پزشکان متخصص شاغل در بخش دولتی را تهدید می‌کند.
چندی پیش رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران از افزایش شیب خروج اعضای هیأت علمی علوم پزشکی از بیمارستان‌های دولتی خبر داده بود. تفاوت‌های چند برابری در دریافتی پزشکان متخصص در دو بخش دولتی و خصوصی انگیزه پزشکان را برای ماندگار شدن در سیستم دولتی و اشتغال در حوزه‌های آموزشی، پژوهشی و درمانی دولتی کمرنگ کرده است. ادامه افزایش شیب مهاجرت پزشکان به خارج از کشور و بخش خصوصی، بخش دولتی را از وجود پزشکان مجرب و هیأت علمی خالی می‌کند و در نهایت دود این آسیب در حوزه‌های آموزش و درمان پزشکی مستقیم به چشم بیماران می‌رود.
در شرایط فعلی که زمزمه افزایش مهاجرت پزشکان بلندتر از قبل شنیده می‌شود همچنان بار اصلی درمان در بخش دولتی بردوش رزیدنت‌هاست اما اساتید این حوزه که باید بر آموزش این افراد و نحوه درمان صورت گرفته توسط آنها نظارت داشته باشند، حالا در حال ترک میدان هستند و این امر این روزها برای مسئولان وزارت بهداشت نیز نگران کننده‌تر از قبل شده است.
بحران منزلت پزشکی در کشور
دکتر سعید چنگیزی آشتیانی، رئیس مرکز امور هیأت علمی وزارت بهداشت درباره چرایی خروج اعضای هیأت علمی از دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز آموزشی، پژوهشی و درمانی دولتی می‌گوید: آمار دقیقی از مهاجرت پزشکان متخصص و اعضای هیأت علمی در اختیار نداریم اما به طور کلی بر اساس شواهد موجود میزان تمایل پزشکان و پرستاران به مهاجرت در حوزه سلامت قابل تأمل است. این مسأله بخش قابل توجهی از ذهن مسئولین و سیاستگذاران را به خود معطوف کرده است.
دکتر آشتیانی با بیان اینکه مهاجرت پدیده چند بعدی است و دلایل متعددی دارد، عنوان می‌کند: مطالعات دلایل مختلفی را برای خروج اعضای هیأت علمی از سیستم دولتی و مهاجرت مطرح کرده‌اند. مدل مهاجرت پزشکان ایرانی الزاماً با مدل سایر کشورها همپوشانی ندارد اما این مدل می‌تواند متأثر از مدل‌های کشورهای دیگر باشد. به عنوان مثال یکی از مواردی که کمتر در جامعه درباره آن صحبت می‌شود موضوع مهم «شأن اجتماعی» و «بحران منزلت پزشکی» است.
افرادی که در حوزه علوم پزشکی درس خوانده‌اند، به مراتب علمی بالایی دست یافته‌اند و در جایگاه هیأت علمی و مدرس و تربیت کننده مشغول به کار هستند. این گروه افراد نیاز دارند که شأن و جایگاه‌شان تکریم شود و متناسب با تحصیلاتشان از شرایط معیشتی و اقتصادی مطلوبی برخوردار باشند. برای همین نیز عدم تناسب دستمزد با نرخ تورم موجب شده امید به آینده اعضای هیأت علمی به لحاظ تأمین معیشت‌شان دچار مشکل شود.
رئیس مرکز امور هیأت علمی وزارت بهداشت در ادامه دلایل خروج اعضای هیأت علمی از تمام وقت جغرافیایی و مهاجرت پزشکان را کم بودن فرصت شغلی در داخل کشور و نبود شرایط مناسب برای ارائه ایده‌های پژوهشی عنوان کرده و می‌گوید: به طور کلی در بحث مهاجرت نوعی تقسیم‌بندی به لحاظ دافعه از داخل و جاذبه از خارج را نیز مطرح می‌کنند. هر چند که عناصر جاذبه از خارج برای جذب پزشکان متخصص در کنترل ما نیست و نمی‌توان جاذبه خارجی را دستکاری کرد اما دافعه داخلی را می‌توان مدیریت کرد.
او در همین زمینه می‌افزاید: ما در بحث سیاستگذاری در حوزه نظام سلامت کشور و جلوگیری از پدیده خروج اعضای هیأت علمی و مهاجرت متخصصان متمرکز شده‌ایم تا علت و چرایی‌های مهاجرت را کشف کنیم و بتوانیم بسرعت و با قدرت این عوامل را کنترل کنیم و اجازه ندهیم شیوه مهاجرت به این تندی ادامه پیدا کند البته هیچ وقت نمی‌توان مهاجرت را صفر کرد. در تمامی کشورها نخبگان مهاجرت می‌کنند برای همین نیز اصطلاح «گردش نخبگان» در دنیا مطرح است. اینکه نخبگان در دنیا در حال جابه‌جایی‌اند اما زیاد شدن فرایند مهاجرت نخبگان تحت عنوان اصطلاح «رقیق شدن مغزها» یا کاهش و افت ذخایر ژنتیکی کشورها نگرانی‌های متعددی ایجاد می‌کند.
دکتر آشتیانی با بیان اینکه افت ذخایر ژنتیکی نخبگی کشور از پیامدهای مهم مهاجرت نخبگان است عنوان می‌کند: مهاجرت نخبگان در بلندمدت در توسعه و پیشرفت جوامع اثر منفی می‌گذارد چون بار توسعه بر دوش نخبگان جامعه است، وقتی آنها جامعه را ترک می‌کنند جامعه از نظر ذخایر ژنتیکی نخبگی خالی می‌شود و شرایط ضریب هوشی بالا را کمتر تجربه می‌کند.
البته تمامی کشورهای دنیا روی عوامل منفی و آسیب‌رسان مهاجرت نخبگان تأکید دارند اما باید این را هم در نظر گرفت که مهاجرت نخبگان را نباید همیشه به عنوان سیاه‌نمایی خاص کشور ما نگاه کرد و نقطه کاملاً منفی در نظر داشت چرا که مهاجرت این امکان را فراهم می‌کند که افراد در کشورهایی با دانش و تکنولوژی قوی توانمندتر شده و بتوانند به کشورشان منتقل شوند.
بنابراین اگر مهاجرت نخبگان با بازگشت و گردش همراه باشد نقطه قوت ما به حساب می‌آید با این حال ما معتقدیم باید در بحث اصلاح قوانین، تقویت و شفافیت و پاسخگویی و عملکرد مدیران، راهکارهایی را برای مواجهه با پدیده مهاجرت نخبگان و کم کردن اثر منفی آن بسرعت پیدا کنیم.
راهکار وزارت بهداشت برای جلوگیری از خروج اعضای هیأت علمی
رئیس مرکز امور هیأت علمی وزارت بهداشت در پاسخ به اینکه وزارت بهداشت برای جلوگیری از خروج اعضای هیأت علمی تمام وقت جغرافیایی از سیستم دولتی و مراکز آموزشی، پژوهشی و درمانی دولتی چه تدابیری اندیشیده است، عنوان می‌کند: واقعیت این است مرکز امور هیأت علمی وزارت بهداشت در حال تدوین و جمع‌بندی بسته انگیزشی و جذاب برای اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است. این پیشنهادات را در شرف عملیاتی شدن پیش می‌بریم. یکی از موارد مهم مطرح در بسته‌های انگیزشی «مالیات پلکانی»، «سقف پرداخت پزشکان» و «تعرفه کا درمانی» است که به‌جد در حال پیگیری آن هستیم.
به گفته دکتر آشتیانی، ابلاغ نهایی بسته انگیزشی اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌تواند وضعیت جذابی را برای اعضای هیأت علمی بالینی تمام وقت جغرافیایی ایجاد کند. البته برخی از موارد ابلاغ پیشنهادات این بسته در اختیار وزارت بهداشت نیست و باید با کمک سازمان برنامه و بودجه ، تأمین اعتبار آن فراهم شود. هر گونه تغییر مثبت در وضعیت رفاهی و معیشتی اعضای هیأت علمی دلسردی، بی انگیزگی و بخش قابل توجهی از دغدغه‌های فعلی اساتید دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور را کاهش می‌دهد.
او می‌گوید: برای آنکه نظام آموزش و درمان در بخش دولتی آسیب نبیند بسته‌های دیگری را در بحث اداری و نحوه جذب هیأت علمی تعریف می‌کنیم که به عنوان راه حل کوتاه مدت و فوری تلقی می‌شود.پزشکان تمام وقت جغرافیایی بر اساس مقررات عملاً تمام ظرفیت‌های آموزشی، پژوهشی و درمانی و بهداشتی‌شان را در سیستم دولتی استفاده می‌کنند و هیچ گونه فعالیت انتفاعی ندارند. این افراد به لحاظ ماندگاری بالا در سیستم نقش مهمی در ارتقای سطح آموزش، پژوهش و درمان دانشگاهی دارند منوط به اینکه رضایتمندی لازم برای رفع معیشت و رفاه‌شان تأمین شود.
در همین حال رئیس مرکز امور هیأت علمی وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه خروج اعضای هیأت‌علمی از سیستم الزاماً به معنای مهاجرت پزشکان نیست می‌گوید: یکی از دلایل مهم خروج هیأت علمی‌ها از بخش دولتی تأخیر در پرداختی‌ها است در حالی که در بخش خصوصی پزشکان متخصص پرداخت بموقع دارند، محدودیتی برای دریافت ندارند و از آزادی عمل لازم برای عملکردشان برخوردارند. پرداخت بموقع در سیستم بیرون از دانشگاه جذابیت در بخش خصوصی را برای هیأت علمی‌ها بالا برده است.
این مقام مسئول در وزارت بهداشت آمار اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور را 21 هزار نفر عنوان می‌کند و می‌گوید: نمی‌توان گفت که خروج پزشکان متخصص از سیستم دولتی را مهاجرت دامن می‌زند. بخشی از این پزشکان وارد بخش خصوصی می‌شوند البته آنالیز آمار خروج هیأتعلمی‌ها نیاز به جلسه تبادل اطلاعات بین سازمان نظام پزشکی و وزارت بهداشت دارد تا ببینیم چه تعداد از بخش دولتی خارج و در بخش خصوصی جایگزین شده‌اند.
نظر شما