به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران ،در واقع خراسان جنوبی با 28 کانون بحرانی پراکنده در تمام شهرستان‌ها جزو 5 استان درگیر با موضوع خشکسالی و گرد و غبار است، البته ناگفته نماند که برخی از شهرهای این استان همانند بشرویه، طبس، زیر کوه و نهبندان که در مجاورت کویر و در معرض بادهای 120 روزه سیستان هستند دارای بیشترین کانون‌های بحرانی و تبخیر آب هستند که برای رفع مشکلات پیش رو نیاز به امکانات و تمهیدات لازم دارند.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی با بیان اینکه در بحث بیابان‌ها مهم‌ترین چالشی که در کل دنیا وجود دارد بحث تخریب سرزمین یا فرسایش خاک می‌باشد، می‌گوید: «از آنجایی که در کمربند خشک قرار داریم همه مردم باید بپذیرند که عرصه‌ها و گونه‌های مرتعی و جنگلی که داریم حساس، ارزشمند و نادر هستند.
از این‌رو قبل از آنکه تصمیمی گرفته شود که در یک منطقه‌ای کارخانه یا شهرک صنعتی یا معدنی احداث گردد، باید همه جوانب از جمله اینکه آن مکان می‌تواند محلی برای زندگی کردن یا فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی به‌طور مداوم باشد و اینکه به زیرساخت‌ها و منابع طبیعی آن آسیبی وارد نمی‌شود در نظر گرفت. در واقع باید صنعت و پایداری با هم دیده شود.»
علیرضا نصرآبادی همچنین درباره اقدام‌های به عمل آمده جهت مقابله با بیابان زدایی در این استان می‌افزاید: «بر اساس اسناد مطالعه شده در سطح استان خراسان جنوبی حدود یک میلیون و 700 هزار هکتار طرح مبارزه با بیابان‌زدایی صورت گرفته که از این میزان برای بیش از یک میلیون هکتار از این اراضی در زمینه‌های مختلف بیولوژی عملیات اجرایی همانند اصلاح و احیای گونه‌های گیاهی مرتعی و بیابانی، کاشت و توسعه جنگل‌های دست کاشت، مراقبت از جنگل‌های طبیعی عرصه‌های بیابانی و مقابله با آفات و بیماری‌ها در برخی گیاهان ساقدار انجام شده است. همچنین احداث هلالی‌ها و شیارهای آبگیر در عرصه‌های مرتعی و بیابانی جهت ذخیره نزولات که در مناطق دشتی اتفاق می‌افتد و کاشت بذر در همان محل جهت به عمل آوردن هرچه سریع‌تر پوشش گیاهی از اقدامات اجرایی دیگر در این راستا می‌باشد.»
وی در خصوص پوشش گیاهی خراسان جنوبی می‌گوید: «جنگل‌های استان خراسان جنوبی حدود 660 هزار هکتار است که شامل جنگل‌های بنه و گونه‌های زبان گنجشک وحشی در طبس و یک نوع گونه گیاهی به‌نام دیودار می‌باشد که به‌طور مستقیم روی ماسه بادی رشد می‌کند که در کل خاورمیانه منحصر به فرد بوده و در شهرستان زیر کوه رشد می‌کند و ارزش اکو توریسم دارد که می‌توان جهت جذب توریسم هم برنامه‌ریزی کرد.»
علیرضا نصرآبادی همچنین با اشاره به جنگل‌های دست کاشت در خراسان جنوبی که حدود 820 هزار هکتار نیز می‌باشد، می‌افزاید: «اسفناج وحشی، ساق و... از گونه‌های گیاهی بسیار مقاومی هستند که بعضاً تا صد سال نیز عمر می‌کنند. درواقع این گونه‌ها به‌دلیل آنکه قابلیت تثبیت‌کنندگی شن‌های روان را دارند در جهت احیا و اصلاح مراتع بیابانی کاشته می‌شوند و در شرایط بارندگی و چند بار آبیاری دیگر نیاز به آب نداشته و می‌توانند از طبیعت و آب‌های زیرزمینی تغذیه کنند.» وی با اشاره به قابلیت‌های منحصر به فرد برخی درختان جنگلی در خراسان جنوبی می‌گوید: «در جنگل‌های استان برخی گونه‌های مقاوم وجود دارد که وقتی به سن کهنسالی می‌رسند و جهت مصارف صنعتی قطع می‌شوند، به طور طبیعی پاجوش زده و همانند یک جنگل طبیعی رشد می‌کنند.»
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی در خصوص حفاظت از جنگل‌های خراسان جنوبی می‌گوید: «در کل حفاظت از جنگل‌ها و مبارزه با قاچاق چوب از جمله وظایف یگان ویژه منابع طبیعی می‌باشد که خوشبختانه به‌دلیل اقدام‌های بسیار خوبی که در استان صورت گرفته با این معضل به‌طور خیلی محدود روبه‌رو بوده‌ایم البته در سال‌جاری به‌دلیل مشکلات اقتصادی و خشکسالی قاچاق چوب بیشتر از گذشته بوده و چنانچه مدیریت نشود کوره‌های زغال‌سوزی و قاچاق چوب بیشتر خواهد شد.»
به‌گفته وی، «فعالیت‌ها و سیاست‌های کاری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور که در سطح کلان برنامه‌ریزی و در استان‌ها و شهرستان‌ها اجرا می‌شود به طور ویژه سه بخش است. نخست اینکه؛ بخش حفاظتی و حمایتی است که باید از تخریب سرزمین‌ها و تغییر کاربری‌ها و تصرفات غیرعلمی مراقبت شود.
بخش دوم؛ اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری است که با کنترل و مهار سیلاب‌ها و روان آب‌ها می‌توانیم جریان‌های زیرسطحی و آب‌های زیرزمینی را از لحاظ کمی و کیفی ارتقا دهیم که در نهایت منجر به ارتقای پوشش گیاهی، بهبود وضعیت منابع آبی و ممانعت از شوری خاک و در نهایت کاهش توسعه کانون‌های بحران و فرسایش خاک شود. بخش سوم؛ بحث مقابله با بیابان زدایی است که هم اکنون بررسی برنامه‌ریزی و نحوه مدیریت مواردی از جمله توسعه پوشش گیاهی، ذخیره‌سازی نزولات و روان آب‌ها و هرز آب‌های سطحی و مبارزه با آفات در دستور کار سازمان می‌باشد.»
اما نکته حائز اهمیت این است که براساس نظر برخی کارشناسان مناطق کویری در زمانی به‌دلیل بارش‌های فصلی و وجود آب‌های فراوان سطحی و زیر سطحی محل مناسبی برای سکونت و فعالیت‌های اقتصادی بودند اما اگر چه در حال حاضر به‌دلیل تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها تبدیل به بیابان شده اند اما همچنان دارای آب‌های زیر زمینی بسیار غنی هستند.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان جنوبی در پاسخ به این سؤال که تا چه میزان می‌توان از این آب‌ها جهت رفع خشکی و آبادی منطقه استفاده کرد، می‌گوید: «این بحث مربوط به حوزه آب‌های نامتعارف می‌باشد. در واقع آب‌های زیرزمینی در مناطق کویری همانند خور و بیابانک به‌دلیل تبخیر بالا، دارای مواد معدنی و املاح و نمک بسیار بوده و قابلیت تصفیه حتی برای استفاده شرب صنعت نداشته و فقط می‌توان از املاح و نمک و زیرساخت‌های طبیعی و گردشگری این مناطق استفاده کرد. لذا به هر میزانی که از این آب‌ها برداشت شود منطقه خشک‌تر شده و کانونی برای بروز خطر ریزگردها می‌شود. بنابراین بهتر است همین مقدار رطوبت در خاک باقی بماند و به برداشت از آب‌های زیرزمینی این مناطق فکر نکنیم.»
معاون محیط زیست انسانی اداره حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه خراسان جنوبی از لحاظ غبار خیزی جزو استان‌های رده اول در کشور قرار دارد، می‌گوید: «براساس آخرین مطالعات انجام شده از سوی ستاد ملی گرد و غبار، سطح جغرافیایی غبارهای استان حدود 5 میلیون هکتار است که یک سوم سطح استان را دربرمی‌گیرد. از این‌رو از سال 96 بواسطه اعتبارات خوبی که به استان تعلق گرفت موفق به خرید دستگاه‌های گرد و غبارسنجی و کاشت نهال و حفاظت از مناطق قرق شده کرده‌ایم.»
فاطمه دعاگوییان همچنین می‌افزاید: «یکی از مطالعات بسیار خوبی که در زمینه گرد و غبار و ریزگردها در استان صورت گرفت بحث منشأیابی آن و تعیین خسارت‌های اقتصادی ناشی از آن است که سالانه به استان وارد می‌شود.» وی همچنین از طرح ستاد ملی گرد و غبار برای استان‌هایی که درگیر این معضل هستند خبر داده و می‌گوید: «این طرح در راستای افق 10 ساله 1400 تا 1410 برنامه‌ریزی شده و همه دستگاه‌های اجرایی موظف به اجرای آن هستند.»
انتقال آب از دریای عمان یا دریاچه خزر یکی از طرح‌های مقابله با بیابان‌زدایی است که هر از چند گاهی پیشنهاد می‌شود و موافقان و مخالفان بسیاری نیز دارد. اگرچه از دیدگاه بسیاری این طرح تنها راه نجات عرصه‌های بیابانی و کویری است اما به اعتقاد برخی کارشناسان این طرح فقط بار مالی دارد و به رفع مشکلات بی‌آبی کشور نیز کمکی نخواهد کرد.
معاون امور محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی دراین باره می‌گوید: «در حال حاضر به‌دلیل اقدامات خوبی که صورت گرفته توانایی تأمین آب شرب حیات وحش و کانون‌هایی را که با کمبود آب روبه‌رو هستند داریم، اما در بحث دشت‌ها و مراتع به‌دلیل گستردگی که دارند و خشکسالی‌های پی‌درپی، آبرسانی به آنها با یک یا چند کامیون و حتی ناوگان هم امکان‌پذیر نیست.
همچنین اگر بخواهیم از طریق دریا این مقدار آب را تأمین کنیم به صرفه نیست چراکه هزینه‌های پمپاژ آب و تصفیه آب شور بسیار بالا است. لذا تنها اتفاقی که می‌تواند تا حدود زیادی عرصه‌های کشور را نجات دهد بارش باران و همت و حمایت‌های لازم جهت مدیریت آبرسانی به مناطق خشک و بیابانی است.»
مهندس بهمن‌مؤدی همچنین در خصوص اقدامات صورت گرفته جهت ممانعت از خسارت ناشی از خشکسالی روی درختان جنگلی خراسان جنوبی می‌افزاید: «یکی از مهم‌ترین پوشش گیاهی استان، درختان جنگلی بنه می‌باشد که متأسفانه هرساله تعداد زیادی از این درختان به‌دلیل گزیده شدن از سوی(تشی) بلافاصله خشک شده و از بین می‌رود. لذا اداره حفاظت محیط زیست استان با فنس کشی بیش از دو هزار نهال بنه موفق به نجات این پوشش گیاهی شده است.»
وی همچنین ساخت آب انبار با ظرفیت بالا و تشکیل سامانه‌های جمع‌آوری آب باران و هدایت آنها به 50 آب انبار را از دیگر اقدامات اداره محیط زیست خراسان رضوی دانسته و می‌گوید: «در سابق برای آبرسانی به حیات وحش مجبور به حمل آب با کامیون بودیم که در طول مسیر باعث ایجاد گرد و غبار می‌شد که هم‌اکنون این مشکل با تشکیل سامانه‌های جمع‌آوری آب باران رفع شده است.»
نظر شما