سلامت نیوز: مطمئناً پدر و مادرهایی را در اطراف خود دیده‌ایم که یکباره بر سر کودک خود فریاد می‌زنند و می‌گویند: بس است!! دیگر تکرار نکن! و وقتی از آنها علت این فریاد را می‌پرسیم در جواب می‌گویند: مدتی است فرزندشان شانه اش را مکرر بالا می‌برد یا مدام پلک می‌زند و یا کلمه یا صدایی مثل صوت زدن را با خود تکرار می‌کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ضمیمه خانواده روزنامه اطلاعات، والدین باید بدانند این فریادها و تذکرها نه تنها مانع از انجام آن رفتارهای تکراری توسط کودکشان نمی‌شود که برعکس، باعث تکرار بیشتر آن رفتارها نیز می‌شود. چرا که این رفتارهای مکرر ممکن است نشانه‌هایی از اختلالی به نام «تیک» در کودک باشد. تیک‌ها حرکات غیرارادی و ناگهانی هستند که هم به صورت حرکتی و هم صوتی بروز می‌کند.

از پلک زدن تا فین فین کردن

تیک می‌تواند ساده یا پیچیده باشد. به صورتی که تیک‌های حرکتی ساده، کوتاه مدت هستند که می‌تواند پلک زدن، بالا انداختن شانه و حرکات دست و پاها یا تیک‌های آوایی ساده مانند صاف کردن گلو، فین فین کردن یا خرخر کردن گلو را در برداشته باشد.

اما تیک‌های حرکتی پیچیده، طولانی مدت‌تر هستند و اغلب ترکیبی از تیک‌های ساده مانند پلک زدن یا تکرار کلمات و آوا هستند و می‌توانند هدفمند هم ظاهر شوند: مانند به زبان آوردن کلمات زشت (بددهنی و ناسزا گفتن…) تیک از نظر شدت، کاهش یا افزایش می‌یابد و با گذشت زمان در حرکات بدن و صوت تغییر می‌کند. برای مثال ممکن است کودک یک مدت پلک زدن را داشته باشد و مدتی دیگر بالا بردن شانه که به این شکل، حالت‌های تیک تغییر می‌کند.

۱۰ تا ۱۲ سالگی اوج تکرار

معمولاً اختلال تیک از دوران پیش از بلوغ شروع و اوج آن بین ۱۰ تا ۱۲ سالگی روی می‌دهد. بر اساس تحقیقات پسرها بیشتر از دختران مبتلا به این اختلال می‌شوند. والدین باید توجه داشته باشند اگر هر کدام از این رفتارها به صورت مداوم تکرار شود باید برای ارزیابی کودک خود به متخصص مراجعه کنند.

اضطراب و خستگی همراه تیک

بخشی از عواملی که در بروز و شدت نشانه‌های تیک تأثیرگذار است برمی‌گردد به خلق و خوی خود کودک. به این معنا کودکی که اضطراب دارد یا دچار هیجان و خستگی می‌شود ممکن است تیک آن بدتر شود. اما زمانی که کودک آرام و به دور از اضطراب و هیجان است، تیک کم‌تر می‌شود.

اشتباه در تشخیص علت رفتار کودک

در کنار خلق و خوی کودک، محیط نیز بسیار مهم است به این صورت که مشاهده کردن حرکت سر یا دست یا صدا در فرد دیگری ممکن است باعث شود کودک مبتلا به اختلال تیک، حرکت و صدای مشابه طرف مقابل را تکرار کند (برای مثال معلم) که متأسفانه دیگران به اشتباه فکر می‌کنند این رفتار کودک هدفمند است یعنی دارد با او لجبازی می‌کند.

رفتارهای اشتباه والدین

از عوامل دیگری که می‌تواند باعث شدت تیک در این کودکان شود، شخصیت والدین و نوع فرزندپروی آنان است. والدینی که دائماً خشم دارند و کودک را برای انجام خواسته‌هایشان تحت فشار قرار می‌دهند مانند اصرار بر درس خواندن در زمان‌هایی فشرده و از همه مهم‌تر تذکرهای پی در پی و خشم والدین به کودک برای ترک رفتار تکراری اش زمانی که او دچار تیک می‌شود، باید بدانند که رفتارشان کاملا اشتباه است.

خواب و استراحت تا دور بودن از موبایل

والدین باید مواردی را برای جلوگیری از شدت پیدا کردن این اختلال در کودک خود رعایت کنند تا به کم‌تر شدن و حتی ترک این رفتارهای تکراری منجر شود. در طول روز والدین باید با چهره خندان و حوصله با کودک بازی کرده و به او توجه کنند.

زمانی که کودک کار اشتباهی انجام داده است با او رفتاری خشن و تند نداشته باشند. سعی کنند خواب و استراحت کودک به موقع باشد، و حتما برنامه ریزی داشته باشین که کودک با حداقل فشار، درس بخواهند و مابین آن استراحت کند. محیط خانه آرام و بدون تنش و درگیری والدین با یکدیگر باشد و کودک را از دسترسی مداوم به استفاده از گوشی موبایل یا تبلت و بازی‌های کامپیوتری دور نگه دارند.

تذکر، تهدید و تحقیر ممنوع

و مهم‌تر این که زمانی که کودک دچار تیک شد، تحت هیچ شرایطی چهره خود را تغییر ندهند چه به حالت خشم چه اضطراب، و به هیچ عنوان به کودک تذکر نداده و او را به خاطر این رفتارهایش تحقیر یا تهدید نکنند. چرا که هر چه به کودک مبتلا به اختلال تیک برای ترک رفتارهایش تذکر داده شود، آن رفتارها بیشتر شده و تیک شدت پیدا می‌کند.

در صورتی که کودک از تیک خود آگاه است. درباره این اختلال به او اطلاعات بدهید تا دچار استرس نشود و با این مشکل کنار بیاید.

و زمانی که تیک شدت پیدا کرده مانند پلک زدن مداوم، کودک به مکان آرامی برده و به او یاد بدهید که نفس عمیق بکشد. تا آرام شود.

ارزیابی کودک توسط متخصص

و نکته آخر آنکه والدین توجه داشته باشند اگر رفتارهای تکراری که ذکر شد در کودک به صورت مکرر مشاهده شود لازم است هر چه زودتر کودک مورد ارزیایی قرار بگیرد تا از طریق متخصص اختلال تشخیص داده شده و اقدامات لازم انجام شود. در واقع هر چه درمان زودتر انجام شود نتیجه بهتری برای سلامتی کودک در پی خواهد داشت.