سلامت نیوز: براساس آخرین مصوبه شورای عالی پیوند اعضا، پیوند عضو برای اتباع غیرایرانی ممنوع شد و از اول مهر هیچ بیمار غیرایرانی در کشور تحت عمل پیوند عضو قرار نمی‌گیرد.

اعلام ممنوعیت پیوند اعضای فرد ایرانی به اتباع خارجی در حالی است که بنا بر قانون اساسی کشور که سال‌ها پیش به تصویب رسیده است، پیوند اعضای شهروندان ایرانی به اتباع بیگانه ممنوع اعلام شده است و هیچ فرد ایرانی نمی‌تواند اعضای خود را به افراد خارجی اهدا کند. موضوع پیوند اعضای افراد ایرانی به اتباع بیگانه موضوع چندان جدیدی نیست چرا که، در سال‌های گذشته هر از چند گاه اخباری مبنی بر انجام پیوندهای غیرقانونی شهروندان ایرانی به اتباع خارجی در رسانه‌ها منتشر می‌شد. این بار اما پیوند کلیه افراد ایرانی به دو تن از شهروندان کشور عربستان و مرگ یکی از آنان در رسانه‌ها بازتاب بسیار و واکنش‌های زیادی را درباره دلایل روی‌آوردن شهروندان کشورهای همسایه چون ترکیه، عراق، آذربایجان و ... به ایران به منظور پیوند اعضا به همراه داشت. با وجود آنکه در روزهای ابتدایی پس از انتشار خبر، برخی از مسئولان با رد این موضوع و برخی دیگر با ناچیزشمردن تعداد افراد بیگانه‌ای که به منظور پیوند اعضا از ایرانیان به کشور می‌آیند، سعی در پوشیده نگه‌داشتن مسئله داشتند، صدور دستور تشکیل شورای عالی پیوند از سوی وزیر بهداشت، تاییدی بر شیوع پیوند غیرقانونی و به معنایی دیگر قاچاق اعضای بدن در کشور است.
 

«پیوند عضو» در بیمارستان‌های خصوصی ممنوع
پس از افشای خبر پیوند اعضای شهروندان ایرانی به اتباع خارجی، اخباری مبنی بر احتمال تصویب قانون برای پیوند اعضای ایرانیان به شهروندان کشورهای مسلمان از سوی برخی از مسئولان مطرح  و تصمیم گیری در این مورد به شورای عالی پیوند اعضای کشور محول شد. وزیر بهداشت اما در تازه‌ترین اظهارات خود پس از تشکیل دومین جلسه شورای عالی پیوند اعضا در کشور عنوان کرده است: از اول مهر هیچ بیمار غیرایرانی تحت عمل پیوند عضو قرار نمی‌گیرد. سیدحسن ‌هاشمی با بیان اینکه قرار شده پیوند عضو فقط برای اتباع ایرانی امکان‌پذیر باشد، افزوده است: با توجه به تعداد زیاد بیماران ایرانی در فهرست پیوند اعضا، انجام این عمل برای اتباع غیرایرانی به کلی ممنوع خواهد شد .او با بیان اینکه در ده سال گذشته 608 بیمار غیرایرانی مورد عمل پیوند قرار گرفته‌اند، اعلام کرده است: البته آمارها شاید بیشتر از این تعداد باشد چون خیلی از اتباع غیرایرانی از مسیرهای غیرقانونی و متفرقه اقدام به پیوند عضو کرده بودند. در همین رابطه، کتایون نجفی‌زاده، رئیس اداره پیوند و بیماری‌های خاص وزارت بهداشت و از اعضای شورای عالی پیوند در تازه‌ترین اظهارات خود با بیان اینکه نظارت بر روند نظارت بر پیوند اعضا در ایران شدیدتر می‌شود، اعلام کرد: تا به حال، پیوند کلیه از افرادی که دچار مرگ مغزی می‌شدند در بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی تحت پوشش وزارت بهداشت انجام می‌شد و در بخش خصوصی نیز پیوند از افراد زنده تحت نظارت دولت مجاز بود. ولی از این پس، پیوند اعضا چه از فرد زنده و چه از افرادی که مرگ مغزی می‌شوند، فقط در بیمارستان‌های دولتی دانشگاهی انجام می‌شود.

 25 هزار ایرانی در لیست انتظار پیوند اعضا
در سال‌های اخیر، همزمان با رشد علم و تجهیزات پزشکی، امکانات موجود در زمینه پیوند اعضا در کشور با پیشرفتی چشمگیر همراه بود. به طوری که در حال حاضر، ایران از جمله کشورهای پیشرفته دنیا و اولین کشور منطقه از حیث پیوند اعضا به شمار می‌رود. پیشرفت در این حوزه به همراه هزینه پایین پیوند عضو در ایران موجب شد تا در سال‌های اخیر، بسیاری از شهروندان کشورهای همسایه به امید خرید اعضای بدن از ایرانیان به ویژه کلیه راهی کشور شوند. این در حالی است که به گفته مسئولان وزارت بهداشت در حال حاضر، 25 هزار ایرانی در کشور در لیست انتظار پیوند اعضا قرار دارند و روزانه بین 7 تا 10 نفر از بیماران در لیست پیوند اعضا فوت می‌کنند. به‌رغم میزان بالای بیماران منتظر در لیست پیوند اعضا در سال‌های اخیر واسطه‌گری و دلالی برای پیوند اعضا در حال حاضر به تجارتی پر سود تبدیل شده است. رد و بدل شدن ارقام گاه سرسام‌آور برای پیوند اعضا در حالی است که بنا بر قانون اساسی قاچاق و فروش اعضا در ایران ممنوع است و افرادی که کلیه از بدن خود را به دیگری می‌دهند، در ازای عملی که انجام می‌دهند، تنها می‌توانند مبلغ مشخصی دریافت کنند. تعدی از این قانون و رواج کلیه‌فروشی ضرورت نظارت بر روند پیوند کلیه و نقش هرچه پر رنگتر سازمان‌ها و نهادهای نظارتی را ایجاب می‌کند.

 پشتوانه نظارتی قانون جدید پیوند اعضا
معاون مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با آرمان با اشاره به مصوبات اخیر شورای عالی پیوند اعضا می‌گوید: شورای عالی پیوند در جلسه اخیر خود چند کمیته و کارگروه تشکیل داده است که یکی از کارگروه‌ها مربوط به پیوند اعضا به اتباع بیگانه است. ضمن اینکه دستور شکل گیری کارگروه نظارت و بازرسی به منظور پیگیری کلیه مصوبات شورای عالی ارائه شده است. امید قبادی در ادامه با بیان اینکه پیوند کلیه در ایران تحت نظارت انجمن حمایت از بیماران کلیوی انجام می‌شود، تصریح می‌کند: دولت برای آن که بتواند پیوند کلیه از فرد زنده به زنده را کنترل و نظارت کند، مجوز تاسیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی را صادر کرد. طبق قانون نیز پیوند کلیه باید با نظارت این سازمان مردم‌نهاد صورت بگیرد و هزینه‌ای که از سوی فرد گیرنده به فرد دهنده پرداخت می‌شود براساس مبلغی که دولت تعیین کرده است تحت نظارت انجمن صورت می‌گیرد. او با اشاره به احتمال افزایش مبلغ مصوب پیوند کلیه عنوان می‌کند: به منظور کوتاه‌کردن دست دلالان و واسطه‌گران، دستور جلسه بعدی کارگروه اتباع بیگانه شورای عالی پیوند اعضا، بررسی افزایش قیمت مصوب پیوند کلیه از فرد زنده به زنده است. معاون مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان خاطر نشان می‌کند: به نظر من صرف وجود قانون به منزله اجرای آن نیست. به طور حتم، هر قانونی نیاز به پشتوانه‌های نظارتی قوی دارد. در تمام سال‌هایی که گزارش‌هایی مبنی بر قاچاق کلیه شنیده شد قانون برای مقابله با این امر موجود بود اما به دلیل آنکه نظارت بر برخی از بخش‌ها از جمله بیمارستان‌های خصوصی کمتر از بیمارستان‌های دولتی است گاهی شنیده می‌شد که در بیمارستان‌های خصوصی با قیمتی بیشتر از مبلغ مصوب پیوند کلیه صورت می‌گرفت. به همین منظور هم طبق تصمیمات اخذ شده از این پس پیوند اعضا در بیمارستان‌های خصوصی صورت نمی‌پذیرد و قرار است تا نظارت‌ها به شکلی جدی‌تر ادامه پیدا کند.

محمدحسین قربانی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس نیز در گفت‌وگو با آرمان درباره قانون جدید ممنوعیت پیوند اعضا میان اتباع بیگانه با یکدیگر در کشور می‌گوید: واقعیت این است که تا به حال هیچ گزارشی مبنی بر انجام عمل دو خارجی در کشور به دست ما نرسیده است. او در ادامه مطرح می‌کند: البته با وجود آنکه قانون پیوند میان اتباع بیگانه در کشور از سال 87 به تصویب رسیده است، عملاً هیچ پیوندی از این طریق صورت نگرفته است و کشور از این طریق درآمدی حاصل نکرده است. در نتیجه لغو این قانون در عمل هیچ مشکلی ایجاد نمی کند. قربانی همچنین تصریح می‌کند: به نظر من، اقدام جدید وزارت بهداشت برای نظارت و کنترل هر چه بیشتر پیوند اعضا در ایران قابل تقدیر است و امیدوارم از این پس موارد تخلف به شکل جدی کاهش یابد.