امروزه به كمك تكنیكهای جدید علم پزشكی بسیاری از رویاها و آرزوهای انسان ممكن شده یكی از آنها تعیین جنسیت جنین است كه در ایران نیز همپای سایر كشورهای پیشرفته توانایی انجام این كار فراهم شده است.
از نظر طبیعی در مقابل هر ۱۰۰دختر، حدود ۱۰۲تا ۱۰۵پسر به دنیا میآید در این میان اگر چه در جوامع پیشرفته تعیین جنسیت جنین اغلب موضوع مهمی نیست، ولی در بعضی مواقع و حتی در میان تحصیلكردگان علاقه به یك جنس گاهی بیشتر است.
زوجینی بودهاند كه مثلا با داشتن سه یا چهار دختر در انتظار تولد یك پسر به تعداد فرزندان خود افزودهاند و نتیجه نگرفتهاند با استفاده از این تكنیك میتوان خواسته آنها را محقق كرد و به روند افزایش جمعیت در این خانوادهها خاتمه داد.
در ایران انجام روش تعیین جنسیت جنین قبل از تولد و همچنین تشخیص بیماریهای ژنتیكی پیش از تولد چندین سال است كه توسط مراكز درمانی مختلف انجام میشود و نوزادان فراوانی به سلامت با استفاده از این تكنیك متولد شدهاند.
(Preimplantation Genetic Diagnosis)PGDیا تعیین جنسیت جنین قبل از تولد هم در مورد تعیین جنسیت جنین به واسطه علاقه والدین به یك جنس خاص و هم به علت انتقال بیماریهای ژنتیكی وابسته به جنسیت خاصی صورت میگیرد.
تشخیص پیش از لانهگزینی گرچه امر جدیدی است ولی در انسان اصول كاربردهای بالینی آن در دهه گذشته پایهریزی شده و امروزه بعنوان یك روش جایگزین برای تشخیص پیش از تولد بكار گرفته میشود.
در حال حاضر PGDتنها روش ممكن برای زوجینی است كه در معرض داشتن فرزند مبتلا به بیماریهای ژنتیكی قرار دارند و در ضمن به دلایل قانونی، مذهبی و ... نمیتوانند سقط جنین را در صورت مبتلا بودن جنین به بیماری های ژنتیكی تجربه نمایند.
تشخیص ژنتیكی پیش از لانهگزینی یا PGDروشی است كه امكان بررسی ژنتیكی جنینها را قبل از ورود به رحم و شروع حاملگی فراهم میسازد.
بدین منظور از جنینهای بدست آمده به روش لقاح آزمایشگاهی ( (IVFیك یا دو سلول به عنوان نمونه برداشته میشود و از نظر بیماری ژنتیكی خاصی مورد بررسی قرار میگیرد.
اگر سلول نمونه برداشته شده مبتلا نباشد، آنگاه میتوان نتیجهگیری كرد كه جنین سالم به رحم مادر منتقل میشود تا حاملگی آغاز شود.
علاوه بر استفاده از این روش در مورد بیماریهای ژنتیكی، در افرادی نیز كه به جنسیت خاصی علاقه دارند نیز از این روش استفاده میشود به اینصورت كه زوجی با داشتن مثلا چند پسر یا دختر خواهان داشتن فرزندی با جنسیتی غیر از آنچه كه دارند هستند.
به عنوان مثال زوجی دارای چندین فرزند دختر است و هیچ پسر ندارد و یا برعكس در اینجا با استفاده از تكنیك پی جی دی یا روش تعیین جنسیت جنین قبل از تولد میتوان خواسته آنها را برآورده كرد.
دكتر "محمدرضا صادقی" متخصص جنین شناسی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت در این روش با توجه به اینكه برای انتخاب جنسیت مورد نظر باید تعدادی از سلولها را حذف كرد برای زوجینی كه دارای مشكلات ناباروی هستند به هیچ عنوان مورد استفاده قرار نمیگیرد زیرا انجام این روش مستلزم حذف نیمی از تخمك و اسپرمهای حاوی جنسیت غیر دلخواه است كه شانس و احتمال باروری و بچهدار شدن آنها را كاهش میدهد.
هزینه این عمل بسیار بالاست و خیلی از افراد توانایی پرداخت هزینه این عمل را كه حداقل حدود یك و نیم تا دو میلیون تومان است، ندارند.
عضو هیات علمی پژوهشكده ابنسینا یادآور شد در ایران این روش بیشتر در مورد افرادی انجام شده كه خواهان فرزند پسر بودهاند و تمایل زیادی به انجام این روش برای تعیین جنسیت دختر صورت نگرفته است.
دكتر صادقی افزود در پژوهشكده ابنسینا بیش از سه سال است كه این تكنیك مورد استفاده قرار میگیرد و ماهانه سه تا چهار زوج برای انجام این كار مراجعه میكنند.
دكتر صادقی در پاسخ به این سوال كه آیا انجام این كار عدم تعادل جمعیتی و افزایش یك جنس خاص را به دنبال ندارد گفت استفاده از این روش با توجه به شرایط خاص انجام آن كه میتوان گفت پروسهای طولانی است و علاوه بر این هزینه زیادی دارد به میزان زیادی انجام نمیشود كه منجر به عدم تعادل جمعیتی در یك جامعه شود.
معاون پژوهشی پژوهشكده ابنسیناافزود در خانوادهای كه بیشتر فرزندان آن را دختر تشكیل میدهند تولد یك پسر نه تنها تعادل جمعیتی آن خانواده را بهم نمیزند بلكه به تعادل جمعیتی آن خانواده كمك هم میكند.
مساله تعیین جنسیت جنین قبل از تولد هم مثل موضوعاتی چون تحقیقات سلولهای بنیادی جنینی از مقولات مورد مناقشه در دنیا است كه در برخی كشورها آزاد و در برخی دیگر ممنوع است.
مخالفان تعیین جنسیت آن را مقدمه ایجاد نوعی تبعیض جنسی در جامعه میدانند و در مقابل موافقان، انتخاب جنس فرزند را از حقوق طبیعی والدین دانسته و آن را در تنظیم خانواده كمككننده میدانند.
این متخصص ژنتیك گفت زوجین مراجعهكننده به مركز ابنسینا برای انجام این كار توسط متخصص زنان و زایمان ارزیابی میشوند و در مورد وضعیت تخمدان و رحم و تمام پارامترهای مرتبط با حاملگی موفق از طریق لقاح خارج رحمی مورد بررسی قرار میگیرد.
همسر نیز توسط متخصصین مردان ویزیت میشود و بطور كامل مورد ارزیابی قرار میگیرد و بعد از این معاینات جلسه مشاورهای با حضور جنین شناس و متخصص ژنتیك و زوج متقاضی انجام اینكار برگزار میشود.
دكتر صادقی میگوید تكنیك تشخیص ژنتیكی قبل از تولد، آخرین پیشرفتها را در زمینه ژنتیك و پزشكی تولید مثلی تلفیق نموده است. در این روش با لقاح خارج رحمی جنین اولیه شكل میگیرد سپس از این جنین در مرحله ۶تا ۸ سلولی یك یا دو سلول به عنوان نمونه برداشته شده و به آزمایشگاه ژنتیك ارسال میشود.
* موارد استفاده از تعیین جنسیت قبل از تولد
استفاده از تكنیك پیشرفته تشخیص ژنتیكی جنسیت جنین قبل از انتقال امكان انتخاب جنسیت جنینهای انتقالی را فراهم كرده است كه گامی تازه در توسعه تكنیكهای تشخیص ژنتیكی بیماریهای پیش از انتقال جنین به شمار میرود.
دكتر صادقی میگوید تكنیك "پیجیدی" در مورد زوجینی كه حداقل یكی از طرفین بر اساس مطالعات فامیلی حامل یا مبتلا به یك بیماری ژنتیكی قابل وراثت باشند و افرادیكه سقطهای مكرر داشتهاند خصوصا در افرادی كه سقط ها به دلیل ناهنجاریهای ساختمانی كروموزومی رخ داده باشد، مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین در زنان بالای ۳۵سال و در زوجینی كه به دلیل فاكتور مردانه كاندیدای ICSI(تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم) هستند تكنیك پیجیدی مورد استفاده قرار میگیرد.
دكتر صادقی میافزاید با استفاده از PGDمیتوان از بروز بسیاری از اختلالات ژنتیكی پیشگیری نمود و به این ترتیب از صرف هزینههای اقتصادی و روانی و اجتماعی كه تولد یك جنین با نقایص ژنتیكی به دنبال دارد پیشگیری كرد.
دكتر "ملك منصور اقصی" عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران نیز در مورد تكنیك پی جی دی میگوید در این روش به دلیل نیاز به بررسی جنین ناچاریم علیرغم بارور بودن زوجین از روش IVFدر آنها استفاده كنیم به این ترتیب كه جنین هشت سلولی از لقاح آزمایشگاهی حاصل شده و سپس، پیش از انتقال آن به رحم یكی از سلولها را جدا كرده و توسط یك متخصص ژنتیك كه در این زمینه مهارت دارد، بررسی و تشخیص جنسیت میكنیم و سپس جنین مناسب را به رحم مادر انتقال میدهیم.
وی در عین حال میگوید این روش به هیچ وجه ساده نیست و در هر یك از مراحل متعدد انجام آن، ممكن است مشكلات مختلفی بروز كند كه مانع از حصول نتیجه شود لذا این تصور كه با دستیابی به تكنیك تشخیص جنسیت به روش PGD زوجها میتوانند به سهولت جنسیت نوزاد خود را انتخاب كنند درست نیست.
دكتر اقصی در خصوص اهمیت این روش میگوید اهمیت این روش صرفا در انتخاب جنسیت نوزاد از سوی والدین نیست بلكه فراتر از آن میتواند گامی در جهت دست یافتن به تكنیكهای پیشرفتهتر تشخیص ژنتیكی بیماریهای كروموزومی قبل از انتقال جنین باشد.
* تعیین جنسیت جنین در آزمایشگاه
فرد بعد از مراجعه به متخصص زنان به مدت یك و نیم تا دو ماه تحت درمان با داروهای تحریككننده تخمكگذاری قرار میگیرد تا به این طریق بتوان جنینهای بیشتری را تشكیل داد و جنینهای دلخواه را افزایش داد.
بعد از اینكار طی شرایط خاصی و درآزمایشگاه جنین تشكیل داده میشود و این جنین تشكیل شده به مدت سه روز در دستگاهی شبیه رحم مادر نگهداری میشود.
جنین در این مرحله (سه روزگی) از شش تا هشت سلول تشكیل شده است كه اطراف آن پوسته و لایهای به نام زونا قرار دارد.
دكتر صادقی میگوید روش تعیین جنسیت جنین قبل از تولد تا این مرحله یعنی تشكیل جنین شبیه همان روش لقاح خارج رحمی و یا میكرواینجكشن است كه ازاین مرحله به بعد و قبل از انتقال جنین به داخل رحم جنینهای دلخواه در محیط آزمایشگاه تعیین و به داخل رحم انتقال داده میشوند.
وی افزود برای تعیین جنسیت جنین در مرحله قبل از انتقال جنین به داخل رحم، در لایه تشكیل شده اطراف جنین سوراخ كوچكی ایجاد میكنیم و با وارد كردن یك سوزن به داخل جنین یكی از سلولهای جنین برداشته میشود این مرحله از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است و حتما باید با مهارت و دقت بسیار بالایی صورت گیرد.
گرفتن این سلول از جنین باید با دقت زیادی صورت گیرد تا آسیبی به جنین وارد نشود این سلول در شرایط خاصی تحویل متخصصین ژنتیك داده میشود تا مورد ارزیابی ژنتیكی از لحاظ تشخیص جنسیت جنین قرار گیرد.
بعد از اینكه جنسیت جنینها توسط متخصصین جنین شناسی اعلام شد جنینهای با جنسیت دلخواه و جنینهای عاری از نقایص ژنتیكی به داخل رحم انتقال داده میشوند.
دكتر صادقی افزود در مواردیكه تعداد جنینهای تعیین جنسیت شده زوجین زیاد باشد سه تا چهار جنین به داخل رحم انتقال داده میشود.
دو هفته بعد از انتقال جنین به داخل رحم فرد با انجام تست حاملگی در صورت مثبت بودن حاملگی ادامه مییابد و فرزند دلخواه زوجین متولد خواهد شد.
از زمانی كه روش پی جی دی یا روش تعیین جنسیت جنین قبل از تولد برای اولین بار مطرح شده یك دهه سپری شده است كه طی این مدت این تكنیك برای تعیین جنسیت جنین و تشخیص ژنتیكی بیماریهای مختلفی به كار گرفته شده كه كارایی آن را به اثبات رسانده است.
نظر شما