سلامت نیوز:آمار سازمان جهانی بهداشت چقدر قابل استناد است؟ چقدر به عددهای اعلام شده از سوی چین می‌توان اعتماد كرد؟ آیا روسیه در مورد آمارش به سازمان جهانی بهداشت دروغ می‌گوید؟ به كدام آمار كرونا می‌توانیم اعتماد كنیم و كدام را باید نادیده بگیریم؟ این سوال‌هایی كه همه میزان اعتبار و شفافیت اعداد و ارقام مربوط به مبتلایان، جان‌باختگان و بهبودیافتگان كرونا را نشانه گرفته‌اند، در واقع تیتر رسانه‌های مختلف هستند كه در یك ماه گذشته در مورد شفافیت و درستی عددها منتشر شده‌اند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه اعتماد ، پای عدد و آمار كه به میان می‌آید نه فقط در ایران، بلكه در سراسر دنیا خبرنگاران و بسیاری از مردم در میان دو گزینه راست و دروغ تردید می‌كنند و البته این موضوع مهم به میان می‌آید كه اصولا با تغییرات گسترده ناشی از شیوع سریع ویروس چه اندازه مساله صداقت مطرح است و چه اندازه ناتوانی در تخمین زدن. «اعدادی كه سازمان جهانی بهداشت منتشر می‌كند، اعدادی كه روزنامه‌نگاران و سیاستمداران در سراسر دنیا به آن ارجاع می‌دهند به سیاست آمیخته‌اند.
این اعداد بلااستفاده نیستند، نشانه‌هایی برای ما دارند اما تصویری كه ارایه می‌دهند، مخدوش است. چطور؟ WHO آمار موردی‌اش را از دولت‌های سراسر دنیا دریافت می‌كند. این سازمان نه می‌تواند این اعداد را به تایید برساند و نه می‌تواند دولت‌ها را به ارایه اعداد صحیح ملزم كند.» این بخشی از مقاله روزنامه آنلاین «ای‌یو آبزرور» بود كه یك ماه قبل به موضوع ارایه آمار از سوی كشورها پرداخت و از كشورهای نزدیك و همسایه با چین به عنوان نمونه‌هایی یاد كرد كه به طرز شگفت‌انگیزی اعداد و ارقام پایینی از میزان مبتلایان‌شان ارایه داده‌اند.
در زمان انتشار این مقاله از تاریخ 19 مارس یعنی حدود دو ماه پس از آغاز شیوع بیماری خارج از چین، میانمار همسایه این كشور كه روابط اقتصادی گسترده‌ای با چین دارد و رفت‌وآمدهای بسیاری میان‌شان برقرار است، اعلام كرده بود كه حتی یك مورد ابتلا به كرونا هم در كشورش ندارد. با گذشت یك ماه از این مقاله، حالا آمار میانمار به عدد ابتلای 111 نفر و مرگ تنها 5 نفر رسیده است. این نشریه هم مانند دیگر رسانه‌های بزرگی كه روی موضوع آمار كرونا كار می‌كنند دو مساله نبود شفافیت سیاسی و رسانه‌های آزاد و البته كمبود تجهیزات پزشكی و نقص در روند تشخیص مبتلایان را به عنوان عوامل اصلی اعلام اعداد عجیب از سوی برخی كشورها دانست.
درست در همان روزهایی كه كره جنوبی اعلام كرد روزانه روی 12 هزار نفر از شهروندان خود تست كرونا انجام می‌دهد، وزیر بهداشت میانمار گفته بود كه تنها از حدود 100 نفر تست گرفته است. سوالی كه حالا در میانه همه‌گیری بیماری در دنیا از سوی برخی سیاستمداران و بسیاری از كارشناسان سلامت مطرح می‌شود، این است كه از ابتدای شیوع بیماری، اعتماد به آمار چین تا چه اندازه درست بوده است؟ نرخ ابتلا، نرخ مرگ ومیر و درصد مرگ‌آور بودن ویروس همه داده‌هایی بودند كه ابتدا از چین آغاز شدند.
همزمان با بالا گرفتن مشاجره میان چین و امریكا در مورد صحت آمار، رسانه‌های بیشتری در دنیا در مورد میزان شفافیت این كشور سوال می‌كنند. نشریه تایم به همین منظور شروع به مصاحبه‌های گسترده‌ای با شهروندان ووهان كرده است، كسانی كه برخلاف ابتلا به بیماری یا از دست دادن یكی از نزدیكان خود می‌گویند هرگز نه در بیمارستان پذیرش شده‌اند و نه تستی روی آنها انجام گرفته است:
«در مراحل ابتدایی، تست گرفتن تنها محدود به كسانی بود كه علایم بسیار شدیدی از بیماری داشتند. این یكی از محدودیت‌های اولیه یا گام‌های اشتباهی بود كه در واكنش به این بیماری برداشته شد: تمركز بر موارد حاد و فراموش كردن اینكه موارد خفیف‌تری از بیماری هم وجود دارد.»
نشریه تایم پس از صحبت با شهروندان و چهره‌های آكادمیك به این نتیجه رسیده است كه موارد بسیار زیادی از ابتلا و حتی مرگ در چین، از گزارش‌های رسمی این كشور بیرون گذاشته شده‌اند و شاید همین سبب می‌شود كه حالا، در جدول ابتلا و مرگ در دنیا چین كه به عنوان مبدا شروع بیماری شناخته می‌شود، پس از امریكا، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، آلمان، بریتانیا و تركیه در رده هشتم دنیا به لحاظ وسعت شیوع و درگیری كووید 19 قرار بگیرد.
حالا كه استرالیا هم خواستار تحقیق در مورد ریشه‌های شیوع بیماری در دنیا و نقش این كشور شده است، مقامات چینی این اتهامات را بی‌اساس توصیف كرده‌اند، همان‌گونه كه پس از آغاز مشاجره‌های لفظی با امریكا چین گفته بود كه امریكا بیشترین میزان مرگ‌ومیر ثبت‌شده كرونا را دارد، قصد دارد مسوولیت خود را به گردن آنها بیندازد.
معنا و مفهوم عددهای روزانه
«در چند هفته گذشته شاهد اپیدمی غیرقابل توقفی بوده‌ایم:اپیدمی آمار... اما معنای این عددها چیست؟» نشریه بریتانیایی گاردین از زاویه دیگری سراغ موضوع عددها رفته است و تلاش كرده تا با دسته‌بندی آنها به سرفصل‌های گوناگون میزان قابل اتكا بودن و میزان ترسی كه باید ایجاد كنند را توضیح دهد. یكی از این دسته‌ها میزان اعلامی موارد مرگ به صورت روزانه است.
عددی كه برای شهروندان این كشور كه شاهد یكی از وخیم‌ترین حالات شیوع كرونا در بریتانیا هستند، معنای بسیار دارد. گاردین در مورد این آمار توضیح داده است: « با اعلام‌های روزانه باید با احتیاط بسیار برخورد كرد، چراكه تنها شامل موارد مرگی هستند كه در بیمارستان‌ها رخ می‌دهند و نتیجه تست كرونای آنها مثبت اعلام شده بوده. عموما هم در گزارش مرگ‌ها تاخیرهای چند روزه یا حتی بیشتر وجود دارد.
برای مثال روز 27 مارس دولت اعلام كرد كه تاكنون 926 مرگ بر اثر كووید 19 در بیمارستان‌های انگلستان به وقوع پیوسته و حالا (حدود دو هفته بعد) سرویس سلامت همگانی (NHS) گزارش داده كه عدد در سه هزار و 649 نفر بوده است.» دسته مهم دیگری كه این نشریه در مورد آن توضیح داده، میزان مرگ‌آور بودن ویروس در صورت ابتلاست، موضوعی كه شاید باعث بیشترین میزان ترس در هفته‌های گذشته شده باشد:
«این خطر ارتباطی بسیار دراماتیك با سن و توان بدنی دارد، درست همان ارتباطی كه دیگر موارد پرریسك معمول با این دو مورد دارند. در واقع تخمین‌های فعلی برای عموم مردم (و نه كاركنان بخش درمان) نشان می‌دهد كه ریسك مواجهه با این بیماری با ریسك‌های دیگری كه در طول سال با آنها مواجهیم برابری می‌كند با این تفاوت كه انگار تمام آن موارد احتمالی در تنها چند هفته روی هم انباشته شده باشند.»
سایت خبری الجزیره موشن گرافی مفصلی در مورد انواع آمار و اعداد و معنای آنها تهیه و منتشر كرده است تا مخاطبانش به سوالات ذهنی‌شان پاسخ دهند. موضوع آمار از یك‌سو به دلیل ناشناخته بودن بیماری و نو بودن داده‌ها و اطلاعات ممكن است گیج‌كننده باشد و از طرفی اگر آمار كشورهای مختلف را كنار هم بگذاریم باز راهی جز تردید نمی‌ماند كه چطور با آنچه در مورد امكانات، مناسبات و تدابیر كشورهای دیگر می‌دانیم میزان آمار و اعدادشان تا این اندازه شباهت‌ها یا تفاوت‌های معناداری با هم دارند.
این موضوعی است كه از همان آغاز شیوع در ایران هم محل بحث بسیاری از شهروندان و حتی رسانه‌هایی بوده كه به موضوع آمار كرونا در ایران پرداخته‌اند. دو روز قبل بود كه محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران با اشاره به گزارشی كه مركز پژوهش‌های مجلس منتشر كرده بود در توییتر خود نوشت:
«براساس برآوردهای مركز پژوهش‌های مجلس، نظرات متخصصان و سایر بررسی‌ها، آمار ابتلا و قربانیان كرونا در كشور بسیار بیشتر از عدد اعلام شده رسمی است كه این اختلاف به صورت كلی مورد تایید وزارت بهداشت نیز قرار دارد.
این تفاوت به دلایل گوناگونی نظیر تاخیر در اعلام ورود كرونا به كشور و عدم محاسبه قربانیان قبل از آن، عدم وجود امكان تست كافی در كشور و عنوان كردن نام سایبراساس برآوردهای مركز پژوهش‌های مجلس، نظرات متخصصان و سایر بررسی‌ها، آمار ابتلا و قربانیان كرونا در كشور بسیار بیشتر از عدد اعلام شده رسمی است كه این اختلاف به صورت كلی مورد تایید وزارت بهداشت نیز قرار دارد.»
نظر شما