فشار خون پایین چیست؟
به گزارش سلامت نیوز به نقل از کلیولند کلینیک، افت فشار خون یا فشار خون پایین زمانی است که فشار خون شما بسیار کمتر از حد انتظار است. این می تواند به عنوان یک بیماری به تنهایی یا به عنوان علامت طیف گسترده ای از شرایط رخ دهد. ممکن است علائمی ایجاد نکند، اما در صورت بروز، میتواند به مراقبت پزشکی نیاز داشته باشد.
تعاریف هیپوتانسیون
- افت فشار خون مطلق : فشار خون شما در حالت استراحت زیر 90/60 میلی متر جیوه (میلی متر جیوه) است.
- افت فشار خون ارتواستاتیک: فشار خون شما در عرض سه دقیقه پس از ایستادن از حالت نشسته کاهش می یابد. این افت باید برای فشار سیستولیک (بالا) 20 میلی متر جیوه یا بیشتر و برای فشار دیاستولیک (پایین) 10 میلی متر جیوه یا بیشتر باشد. نام دیگر این افت فشار خون وضعیتی است زیرا با تغییر در وضعیت بدن اتفاق می افتد.
اندازه گیری فشار خون شامل دو عدد بالا و پایین بر حسب میلی متر جیوه است.
- سیستولیک (شماره بالا) : فشار سیستولیک شما فشاری است که در هر بار ضربان قلب به شریان های شما وارد می شود. برای یافتن فشار سیستولیک شما، یک پزشک با فشارسنج که به بازوی شما وصل است فشار را اندازه گیری می کند. همزمان در نقطه ای زیر کاف به نبض شما گوش می دهند. فشار سیستولیک شما زمانی است که آنها دیگر نبض شما را نمی شنوند زیرا فشار کاف قوی تر از فشار ناشی از پمپاژ قلب است.
- دیاستولیک (عدد پایین) : این عدد میزان فشاری است که شریانهای شما بین ضربانهای قلب تحت فشار هستند. پزشک همچنان به نبض شما گوش می دهد تا فشار دیاستولیک شما را در حالی که کاف را خارج می کند، بیابد. فشار دیاستولیک شما عددی است که با باز شدن کاف مجددا ضربان قلب شما را بشنوند.
بسیاری از دستگاه های مدرن می توانند فشار خون شما را به صورت خودکار اندازه گیری کنند. این دستگاه ها در حال حاضر برای استفاده به جای اندازه گیری فشار خون با روش سنتی گوشی پزشکی توصیه می شود.
فشار خون پایین چه کسانی را تحت تأثیر قرار می دهد؟
افت فشار خون می تواند افراد را در هر سن و زمینه ای تحت تاثیر قرار دهد، بسته به اینکه چرا اتفاق می افتد. با این حال، احتمال بروز علائم در افراد مسن بیشتر است (به ویژه افت فشار خون ارتواستاتیک). همچنین میتواند بدون هیچ علامتی برای افرادی که از نظر بدنی بسیار فعال هستند رخ دهد، که در افراد جوانتر شایعتر است.
فشار خون پایین چقدر شایع است؟
از آنجایی که فشار خون پایین بدون هیچ علامتی رایج است، نمیتوان دانست که واقعاً چند نفر را تحت تأثیر قرار میدهد. با این حال، به نظر می رسد که فشار خون ارتواستاتیک با افزایش سن بیشتر و بیشتر می شود. تخمین زده می شود که 5 درصد از افراد در سن 50 سالگی به آن مبتلا می شوند، در حالی که این رقم در افراد بالای 70 سال به بیش از 30 درصد می رسد.
این وضعیت چگونه بر بدن من تأثیر می گذارد؟
در شرایط عادی، بدن شما می تواند به طور خودکار فشار خون شما را کنترل کند و از افت بیش از حد آن جلوگیری کند. اگر شروع به افت کرد، بدن شما سعی می کند آن را با افزایش سرعت ضربان قلب یا منقبض کردن رگ های خونی برای باریک شدن آنها جبران کند. علائم افت فشار خون زمانی رخ می دهد که بدن شما نتواند به اندازه کافی افت فشار خون را جبران کند.
برای بسیاری از افراد، افت فشار خون هیچ علامتی ایجاد نمی کند. بسیاری از مردم حتی فشار خون خود را پایین نمی دانند مگر اینکه فشار خون خود را اندازه گیری کنند.
برای افرادی که علائم دارند، اثرات آن به علت بروز افت فشار خون، سرعت پیشرفت آن و علت آن بستگی دارد. کاهش آهسته فشار خون به طور معمول اتفاق می افتد، بنابراین با افزایش سن افراد، افت فشار خون شایع تر می شود. کاهش سریع فشار خون می تواند به این معنی باشد که قسمت های خاصی از بدن شما جریان خون کافی را دریافت نمی کند. که می تواند اثراتی ناخوشایند، مخرب یا حتی خطرناک داشته باشد.
علائم فشار خون پایین
شایع ترین علائم فشار خون پایین به این دلیل است که مغز شما جریان خون کافی را دریافت نمی کند. این شامل:
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- غش کردن
- حالت تهوع یا استفراغ
- تاری یا تحریف دید
- تنفس سریع و کم عمق
- خستگی یا ضعف
- احساس بی حالی.
- گیجی یا مشکل در تمرکز
- بی قراری یا سایر تغییرات غیرعادی در رفتار
چه چیزی باعث فشار خون پایین می شود؟
افت فشار خون ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد.
- افت فشار خون ارتواستاتیک: این زمانی اتفاق میافتد که خیلی سریع از جای خود بلند میشوید و بدن نمیتواند با جریان خون بیشتر در مغز جبران کند.
- بیماری های سیستم عصبی مرکزی : شرایطی مانند بیماری پارکینسون می تواند بر نحوه کنترل فشار خون توسط سیستم عصبی شما تأثیر بگذارد. افرادی که به دلیل این شرایط دچار افت فشار خون هستند، ممکن است بعد از غذا خوردن، اثرات فشار خون پایین را احساس کنند، زیرا دستگاه گوارش آنها از خون بیشتری برای هضم غذا استفاده می کند.
- حجم کم خون: از دست دادن خون در اثر صدمات شدید می تواند باعث کاهش فشار خون شود. کم آبی نیز می تواند به کاهش حجم خون کمک کند.
- شرایط تهدید کننده زندگی: این شرایط شامل ریتم نامنظم قلب ، آمبولی ریه، حملات قلبی و فروپاشیه ریه است. واکنش های آلرژیک تهدید کننده زندگی (آنافیلاکسی) یا واکنش های ایمنی به عفونت های شدید( سپسیس) نیز می تواند باعث افت فشار خون شود.
- شرایط قلبی و ریوی: وقتی قلب شما خیلی سریع یا خیلی کند میزند، یا اگر ریه هایتان آنطور که باید کار نمی کنند، هر دو میتوانند منجر به افت فشار خون شوند.
- داروهای تجویزی: افت فشار خون می تواند با داروهایی که فشار خون، نارسایی قلبی، اختلال نعوظ، مشکلات عصبی، افسردگی و غیره را درمان می کنند رخ دهد.
- الکل یا مواد مخدر تفریحی: داروهای تفریحی می توانند فشار خون شما را پایین بیاورند، مانند الکل (اثر الکل فقط مدت کوتاهی باقی می ماند و مصرف بیش از حد طولانی مدت الکل می تواند باعث فشار خون بالا شود). برخی از مکملهای گیاهی، ویتامینها یا داروهای خانگی نیز میتوانند فشار خون شما را کاهش دهند، به همین دلیل است که وقتی به پزشک خود میگویید چه داروهایی مصرف میکنید، همیشه باید این موارد را در نظر بگیرید.
- بارداری : افت فشار خون ارتواستاتیک در سه ماهه اول و دوم بارداری امکان پذیر است. خونریزی یا سایر عوارض بارداری نیز می تواند باعث کاهش فشار خون شود.
- دمای شدید: گرم یا خیلی سرد بودن می تواند بر افت فشار خون تأثیر بگذارد و اثرات آن را بدتر کند.
فشار خون پایین چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص فشار خون به خودی خود آسان است. با این حال، فهمیدن اینکه چرا افت فشار خون دارید داستان دیگری است. اگر علائمی دارید، یک ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی احتمالاً از آزمایشهای مختلفی استفاده میکند تا بفهمد چرا فشار خون پایین را تجربه می کنید آیا به دلیل آن خطری برای شما وجود دارد یا خیر.
چه آزمایشاتی برای تشخیص این عارضه انجام خواهد شد؟
آزمایشاتی که احتمال افت فشار خون دارند شامل مواردی است که در زیر ذکر شده است.
تست آزمایشگاهی
آزمایشهای خون و ادرار میتواند مشکلات احتمالی مانند:
- دیابت
- کمبود ویتامین
- مشکلات تیروئید یا هورمونی
- سطوح پایین آهن ( کم خونی)
- تست بارداری
اگر این شرایط را داشته باشم چه انتظاری می توانم داشته باشم؟
اگر افت فشار خون دارید، آنچه می توانید انتظار داشته باشید بستگی به علت آن و علائمی که تجربه می کنید متفاوت است. اگر علائمی نداشته باشید، بعید است که افت فشار خون مشکلی برای شما ایجاد کند.
اگر علائمی دارید، افت فشار خون می تواند در توانایی شما برای ایستادن، مراقبت از خود، آشپزی، رانندگی و بسیاری از فعالیت های دیگر اختلال ایجاد کند.
به همین دلیل است که درک شرایط و پیروی از راهنمایی های ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی برای به حداقل رساندن تأثیر این وضعیت بر زندگی شما بسیار مهم است.
عوارض افت فشار خون چیست؟
اگر فشار خون پایین دارید اما علائمی ندارید، این وضعیت معمولاً مضر نیست و نباید بر زندگی شما تأثیر بگذارد.
اگر علائمی دارید، معمولاً علت اصلی آن چیزی است که چشم انداز این بیماری را تعیین می کند. پزشک بهترین فردی است که به شما میگوید از این عارضه چه انتظاری دارید و چه کاری میتوانید برای مدیریت آن اثرات انجام دهید.
عوارضی که ممکن است به دلیل افت فشار خون رخ دهد
- غش و آسیب ناشی از آن : اینها بزرگترین خطر افت فشار خون هستند زیرا می تواند باعث سرگیجه و غش شود. زمین خوردن می تواند منجر به شکستگی استخوان، ضربه مغزی و سایر آسیب های جدی یا حتی تهدید کننده زندگی شود. اگر افت فشار خون دارید، پیشگیری از زمین خوردن باید یکی از بزرگترین اولویت های شما باشد.
- شوک: هنگامی که فشار خون شما پایین است، با کاهش میزان خونی که دریافت می کنید، اندام های شما را تحت تاثیر قرار می دهد. این می تواند باعث آسیب اندام یا حتی شوک شود (جایی که بدن شما به دلیل محدودیت جریان خون و اکسیژن شروع به خاموش شدن می کند).
- مشکلات قلبی یا سکته مغزی : فشار خون پایین می تواند باعث شود که قلب شما سعی کند با پمپاژ سریع یا شدیدتر آن را جبران کند. با گذشت زمان، این می تواند باعث آسیب دائمی قلب و حتی نارسایی قلبی شود. همچنین می تواند مشکلاتی مانن ترومبوز ورید عمقی و سکته ایجاد کند زیرا خون آنطور که باید جریان ندارد و باعث تشکیل لخته می شود.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟
اگر افت فشار خون دارید، باید برای موارد زیر به بیمارستان مراجعه کنید:
- درد قفسه سینه (آنژین).
- اگر بیهوش می شوید و یا احساس از دست دادن هوشیاری دارید.
- اگر به دلیل سبکی سر زمین خوردید و به سر خود ضربه زدید (مخصوصاً اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید). همچنین اگر به دلیل افتادن در اثر غش به خود آسیب زدید، باید به بیمارستان مراجعه کنید.
- اگر علائم شوک مانند احساس سرما، تعریق، تنفس سریع یا ضربان قلب سریع دارید. همچنین ممکن است رنگ آبی روی پوست لب یا زیر ناخنهایتان داشته باشید.
فشار خون وابسته به فعالیت جسمی است؟
هنگامی که قلب خون را به درون شریانها هدایت میکند فشار خون افزایش می یابد و در این مرحله فشار شریانی در بالاترین میزان خود یا « فشار سیستولیک» است.
اما وقتی قلب در حالت استراحت پر شدن از خون است فشار شریانی کاهش مییابد و به آن فشار دیاسیستولیک گفته میشود. هر 2 فشار خون "سیستولیک و دیاسیستولیک" با واحد MMHG (میلیمترجیوه) سنجیده میشوند.
همچنین هر دو فشار خون (سیستول و دیاستول) میتواند در نقاط مختلف از روز بین 30 تا 40 میلیمتر جیوه متغیر باشد که به فعالیت فرد وابسته است.
فشار خون در حالت خوابیده و استراحت در پایینترین حد و در هنگام فعالیتهای ورزشی، استرس، خشم و عصبانیت در بیشترین میزان است بنابراین کنترل مرتب فشار خون الزامی است.
حد فشار خون نرمال چقدر است؟
بر پایه این گزارش، فشار خون نرمال برای بزرگسالان جوان و سالم 110/70 است اگر فشار خون فرد 140/90 گزارش شد فرد به عنوان بیمار مبتلا به فشار خون شناخته میشوید و پزشک معالج ممکن است در این وضعیت به فرد برای کاهش میزان فشار خون توصیههایی از قبیل تغییر شیوه زندگی، رژیم غذایی مناسب، ترک استعمال دخانیات، انجام منظم تمرینهای ورزشی را توصیه کند یا برای کمک به کاهش فشار خون داروهایی را تجویز کند.
فشار خون کسانی که به کاهش فشار خون دچار هستند 90/60 یا کمتر است اگر فردی مبتلا به فشار خون پایین است در برابر یکسری از عوامل پرفشاری خون نظیر خوردن نمک به میزان فراوان، نخوردن مقادیر کافی میوه و سبزیجات و داشتن اضافه وزن مصون هستید. اما گاهی فشارخون پایین میتواند با علائم و نشانههایی همراه باشد.
فشار خون پایین معمولا علامتی ندارد و در این صورت به درمان هم نیازی نیست اما در مواردی کاهش میزان فشار خون میتواند با بروز اختلال در گردش خون به مغز و سایر ارگانهای حیاتی همراه باشد در نتیجه علایمی چون dizzinessو fainting بروز میکند.
از نشانههای فشار خون پایین می توان به 1 ـ سردرد سبک، 2 ـ اختلال دید یا Palpitation،4 ـ گیجی،5 ـ احساس تهوع،6 ـ ضعف عمومی و Temporany lossof Cosciousness،7- افت فشارخون وضعیتی یا ارتوستاتیک اشاره کرد.
افت فشار وضعیتی یا ارتوستاتیک
فرد ممکن است پس از تغییر وضعیت احساس dizzy یا faint داشته باشد به طور مثال وقتی از حالت درازکش مینشیند یا از حالت نشسته میایستد. البته این افت فشار خون وضعیتی یا ارتوستاتیک برای چند دقیقه است.
که در افراد جوان بیش از سالمندان بروز میکند البته علائم مشابهی میتواند پس از تمرینهای ورزشی برای ورزشکاران هم رخ دهد.
هایپوتنشن
Dizziness و احساس سردرد سبک، faintness از علایم و نشانههایی این نوع از افت فشارخون هستند که میتواند در مواردی پس ازصرف غذا اتفاق بیفتد. هایپوتنشن Postprandial غالباً در افراد سالخورده با پرفشاری خون یا با یک وضعیت بیماری نظیر پارکینسون یا دیابت رخ میدهد.
در این حالت پس از صرف یک وعده غذا، روده به مقادیر فراوانی گردش خون برای هضم غذا نیاز دارد بنابراین ضربان قلب افزایش مییابد و عروق خونی سایر بخشهای بدن برای جبران این افزایش نیاز به خون تنگ میشوند که نتیجه آن افت فشار خون است.
درازکشیدن پس از صرف غذا، افزایش دفعات وعدههای غذا و کاهش حجم وعدهها و نیز استفاده از وعدههای کم کربوهیدرات به کاهش بروز افت فشار Postprandial کمک میکند.
نارسایی غدد آدرنال
غدد آدرنال 2 غده کوچک در بالای کلیهها هستند که شماری از هورمونها شامل aldosterone را ترشح میکنند این هورمون در تنظیم مقادیر نمک و سدیم بدن سودمند است.
با تخریب غدد آدرنال میزان ترشح aldosterone کاهش مییابد که نتیجه آن از دست دادن نمک از بدن است که این امر به افت فشار خون و بروز علایمی چون dizzy یا فینت منجر میشود. اگر نارسایی غدد آدرنال تشخیص داده شود با تجویز دارو مقادیر aldosterone افزایش می یابد.
تشخیص فشار خون پایین
ارزیابی فشار خون برای اندازهگیری دو فشار، سیستولیک (فشار شرایین در حالت پمپاژ قلب) و دیاستولیک(فشار شرایین در حالت استراحت قلب) است. که هر 2 فشار خون سیستولیک و دیاستولیک با واحد mmhg اندازهگیری میشود.
پزشک یا پرستار از مقدار کافی inflatable برای اندازهگیری فشار خون استفاده میکند. کاف به دور بالاترین بخش بازویی فرد بسته میشود و پزشک یا پرستار جریان خون در شریان اصلی بازویی را با استفاده از گوشی پزشکی چک میکند.بالاترین ضربه شنیده شده فشار سیستول و ناپدید شدن صدا فشار دیاستول است. البته در فشارسنج های دیجیتالی این نشانهها وصداها به طور خودکار ثبت میشود.
پس از کنترل فشار خون توسط پزشک یا پرستار فشار خون سیستول و دیاستول گزارش میشود اگر فشار خون سیستولیک 120 و فشار خون دیاستولیک را 80 گزارش کنند فشار خون 120 روی 80 است و نوشته میشود 120/80 ، اگر فشار خون در نوسان است، فشار خون در دو وضعیت درازکش و ایستاده چک میشود.
درمان فشار خون پایین
اگر فشار خون پایین هیچ علامتی را ایجاد نکرده باشد فرد به درمان نیاز ندارد فقط برای درمان شمار محدودی از مبتلایان به فشار خون پایین دارو تجویز میشود. برای مثال برخی سالخوردگان ممکن است نشانههایی از افت فشار خون در تغییر وضعیت داشته باشند که در این صورت داروهای تنگ کننده جدار شریانی تجویز میشود.
داروهایی که فشار خون پایین را سبب میشوند
اگر پزشک معالج شما علت افت فشار را داروی مصرفی میداند احتمالاً دارو یا دوز آن را تغییر می دهد. دریافت کنندگان داروهای کاهنده فشار خون نظیر آلفابلوکرها، doxazosin با احساس dizzy و faint در حالت ایستاده باید فشار خونشان در موارد افت فشار چک شود. در صورت تایید کاهش فشار خون باید داروی مصرفی تغییر کند.
اگر پزشک اختلالات قلبی، نارسایی غدد آدرنال یا وضعیت عصبی را علت کاهش فشار خون میداند فرد را برای انجام تستهای تکمیلی و معالجه به مراکز درمانی و بیمارستان ارجاع میدهد.
اگر نارسایی غدد آدرنال علت افت فشار خون است برای حل مشکل هورمون جایگزین تجویز میشود. البته درمان افت فشار با علت عصبی دشوارتر است و داروهای محرک سیستم عصبی تجویز میشود.
نمک و مایعات
معمولاً به افراد مبتلا به پرفشاری خون مصرف اندک نمک، توصیه میشود اما اگر به فشار خون پایین یا افت فشار وضعیتی (ارتوستاتیک) مبتلا هستید رژیم غذایی پرنمک و افزودن مقادیر بیشتر نمک به غذا و یا Salt tablets توصیه میشود.
پزشک معالج شما میزان نمک را تعیین می کند.چنانچه شما دهیدراته شدید ( از دست دادن مقادیر فراوان مایعات از بدن) نوشیدن مقادیر کافی مایعات (حداقل 8 لیوان در روز ) به برگشت فشارخون به حد طبیعی کمک میکند.
درمانهای دیگر
گاهی پزشکان برای مبتلایان به فشار خون پایین پوشیدن جورابهای ساپورت را برای کمک به تحریک گردش خون یا استفاده از چندین بالش برای بالا بردن سر در هنگام خواب توصیه میکنند.
پیشگیری از بروز فشار خون پایین
اگر شما به کاهش فشار خون دچارید و این پدیده جزئی از ژنتیک شما به شمار می رود، شما در برابر عوامل و فاکتورهای طبیعی افزایش فشار خون ایمن هستید. افراد سالخوردهتر و به طور ویژه افراد مبتلا به دیابت بیشتر به افت فشار خون درحالت ایستاده دچار می شوند و مصرف داروهای کاهنده فشار خون وضعیت را بدتر میکند.
اما برای پیشگیری توصیه میشود شما پیش از خروج از رختخواب ابتدا کمی به آرامی بنشینید پیش از آنکه به سرعت از رختخواب بلند شوید.
نظر شما