سلامت نیوز:عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با بیان این‌که عدالت سازمانی نقش بسیار موثری در محیط کاری دارد، گفت: وقتی با كاركنان به عدالت رفتار شود، كاركنان رفتار سازمانی را رفتار خویش تلقی كرده و ارزش های سازمانی در آنها نهادینه می شود.

دکتر «دالوندی» در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع رسانی نظام پرستاری تهران اظهار کرد: با حساس تر شدن ادراک عدالت در سازمانها، اهمیت کاهش بی عدالتی سازمانی روز به روز بیشتر می شود. مدیران سازمانها به این نتیجه رسیده اند که تلاش برای استقرار عدالت در سازمان علاوه بر پیامدهای اخلاقی به سودآوری و مشتری مداری نیز منجر می شود.

وی در تعریف عدالت سازمانی گفت: عدالت سازمانی به عنوان درجه ای از باور و اعتقاد افراد یک سازمان تعریف می شود، که آنها احساس کنند، برآیندهای درک شده و شیوه هایی که با آن ها رفتار می شود نسبتاً منصفانه و مطابق با استانداردهای اخلاقی است.
این عضو هیئت مدیره نظام پرستاری تهران ادامه داد: به عبارتی دیگر مجموعه‌ای از مفاهیم و معیارهایی که عدالت سازمانی را شکل می دهند، به رضایت شغلی پرستار و احساس رفتار منصفانه و مطابق با استانداردهای اخلاقی با آنان منجر شده و به اثربخشی خدمات پرستاری و رضایت مردم از خدمات پرستاری منتهی می‌شود.

احساس بی عدالتی در سازمان پرستاران را تحت استرس قرار می دهد

دکتر دالوندی خاطرنشان کرد: براساس نتایج پژوهشها، در صورتی که پرستاران در سازمان احساس بی عدالتی کنند زمینه برای تحت استرس قرار گرفتن آنها فراهم می شود و این احساس تهدید به لحاظ ماهیت باعث می شود تا افراد نشانه های بدنی و روانی متعددی را نظیر بی ارزشی، اضطراب، علائم قلبی- عروقی، گوارشی، علائم ناامیدی و احساس تخلیه انرژی را در بلند مدت تجربه کنند.

عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با اعتقاد به این‌که رسیدن به عدالت سازمانی از مطالبات پرستاران است، افزود: با توجه به سهولت دسترسی به اطلاعات در این عصر ارتباطات یک پرستار خود را با همکاران جامعه پزشکی کشور و دنیا مقایسه می‌کند. وقتی متوسط حقوق و دریافتی ماهانه پرستاران در کل دنیا ۴۸۰۰ دلار برآورد میشود، پرستار ایرانی با مقایسه میزان درآمد خود با همکاران جامعه پزشکی کشور و دنیا، انگیزه لازم را که موتور محرکی برای اثربخشی و کارآیی است از دست خواهد داد.

متوسط دریافتی درک پرستاران از عدالت سازمانی است

وی با بیان این‌که درک پرستاران از مصداق بیرونی عدالت سازمانی متوسط حقوق و دریافتی پرستاران است در ادامه افزود: اما در مصداق درونی باید گفت پرستاری شغل مقدسی است که نمی‌توان بهایی مادی برای آن قائل شد اما در پاداش‌های درونی عدالت بین‌فردی نمود بیشتری پیدا می‌کند.

دکتر دالوندی یادآور شد: این‌که پرستاران به‌صورت افقی دیده شوند و سایر همکاران خاصه پزشکان با رعایت احترام متقابل آن‌ها به‌عنوان نیروی دست دوم در خدمات درمانی نگاه نکنند و فرصت ایفای نقش و بکارگیری دانش و آموخته های پرستاران فراهم شده تا احساس رضایت شغلی و انگیزه درونی در آنان تقویت شود.

عضو هیئت مدیره نظام پرستاری تهران با بیان این‌که از میان رفتن انگیزه به روزمرگی، عدم رضایت از کار و حتی ترک خدمت پرستاران منجر می‌شود، گفت: در چنین شرایطی عدالت سازمانی محقق نمی‌شود و پرستار نمی‌تواند به سیستم اعتماد کند همچنین پرسنل پرستاری احساس بی عدالتی می‌کنند و در آن وضعیت احساس نارضایتی افزایش می‌یابد، البته باید انگیزش‌ها به نحوی باشد تا به عدالت رسید به‌عبارت دیگر برای داشتن عدالت سازمانی باید فضای عدالت گسترانده شود سپس برای آن انگیزش‌های درونی و بیرونی ایجاد کرد.

احساس عدم عدالت سازمانی بزرگترین دغدغه پرستاران است

وی احساس عدم عدالت سازمانی در ساختار و عملکرد بهداشت و درمان کشور را بزرگترین دغدغه پرستاران برشمرد و افزود: تاکنون این سیستم نتوانسته است انگیزش‌های بیرونی چون حقوق پرستار، اجرای نظام تعرفه گذاری خدمات، پاداش ها و … را در مقایسه با دیگر کشورها تامین کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با انتقاد از تبعیض‌ها در پرداختی‌ها گفت: افزایش میزان حقوق و دستمزد باید برای همه سرویس دهندگان نظام سلامت با رعایت انصاف اجرا شود.
دکتر دالوندی مصداق برون‌ده عدالت سازمانی در نظام سلامت کشورهای پیشرفته چون اسکاندیناوی را ارتقاء سلامت مردم دانست و گفت: برای دستیابی به سلامت مردم باید انگیزش درونی و بیرونی در نیروهای سرویس دهندگان نظام سلامت ایجاد شود و زمینه برای ارتقاء شغلی و ایجاد مشاغل جدید در شرایط غیربیمارستانی هم فراهم شود نه آنکه از بهیاری تا دکترا پرستاری در این کشور همواره فرد در یک مسیر افقی و یکنواخت و بدون پله های ارتقایی قرار گیرد و احساس ارتقاء سازمانی در آنان بوجود نیاید.

پرستار در شرایط یکنواخت احساس بالندگی نمی کند

وی با بیان این‌که هیچ سیستم پلکانی برای ارزش‌های بیرونی و خاصه انگیزه های درونی برای پرستاران تعریف نشده است، ادامه داد: در شرایط یکنواخت پرستار احساس رشد و بالندگی نمی کند و در حالی که پرستاران همواره خواهان فضایی عدالت گونه هستند.
عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با بیان این‌که در فضایی عدالت‌گونه انگیزش‌ها هم اعم از درونی و بیرونی فعال می‌شوند، خاطرنشان کرد: برای دستیابی به عدالت سازمانی باید ۴ بعد عدالت توزیعی، عدالت رویه‌ای، عدالت مراوده ای (بین فردی) و عدالت اطلاعاتی را مد نظر قرار داد برای رسیدن به عدالت باید مبانی تئوریک را در نظر گرفت و آزمود.
وی ادامه داد: در عدالت توزیعی به‌عنوان یکی از محورهای عدالت سازمانی انتظار می‌رود توزیع مناسبی در منابع مالی، انسانی و دیدن نیروها وجود داشته باشد.
دکتر دالوندی افزود: در عدالت توزیعی می‌خواهیم دریابیم نظام سلامت در حوزه پیش‌بیمارستانی و بعد از بیمارستان چگونه عمل می‌کند، وقتی سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه سلامت برنامه پنجم توسعه، نقشه جامع علمی کشور و اسناد بالادستی همگی بر پیشگیری تاکید بسیار دارند اما در عدالت توزیعی می بینیم این موضوع خدشه‌دار می‌شود چون عملاً همه اعتبارات به سمت حوزه درمان سوق پیدا می‌کنند.

حوزه توانبخشی در عدالت توزیعی همواره مغفول مانده است

این عضو هیئت مدیره نظام پرستاری تهران تصریح کرد: همچنین اعتباری به پیشگیری و ارتقاء سلامت آنچنان که باید تعلق نمی‌گیرد و حوزه توانبخشی مغفول مانده است. پیشگیری که از طریق آموزش، توانمندسازی افراد، آموزش سبک زندگی سالم و سلامت محور کسب مهارتهای زندگی برای خود مراقبتی تامین می‌شود و توانبخشی اعاده مجدد سلامتی و بازگردان آنها به کار و زندگی است.
وی با بیان این‌که بیمار نشدن حق اساسی مردم است تا بار مراجعه به بیمارستان کاهش یابد، گفت: از این‌رو وزارت بهداشت باید در راستای شعارهای اساسی در ابتدا توزیع منابع مالی، انسانی را در ۳ بخش پیشگیری و ارتقاء سلامت، درمان و توانبخشی را داشته باشد در حالی که هم‌اکنون همه منابع و اعتبارات به بخش درمان تعلق می‌گیرد.
این عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با بیان این‌که رعایت نکردن عدالت توزیعی فرصت را از پرستار و سلامت مردم گرفته است، ادامه داد: در کشورهای اسکاندیناوی و کانادا و به‌عنوان یک شعار جهانی پرستاران در صف نخست درمان قرار دارند. این در حالی است که درآمد سرانه آنها از ۳۰ هزار دلار می گذرد.
دکتر دالوندی با بیان این‌که در عدالت توزیعی نه منابع به‌درستی توزیع می‌شود و نه پرستار دریافتی مناسب خواهد داشت در ادامه گفت: متاسفانه وزارت بهداشت از پرستاران غفلت کرده است و می‌کوشد تا تکنسین مراقبت طی آموزش۱- ۲ ساله تربیت کند که قطعاً نمی توانند سواد و دانش لازم را در حد پرستار به جامعه تزریق کنند.

وی افزود: چون در عدالت توزیعی و با اجرای طرح تحول سلامت نتوانستیم منابع را به‌درستی توزیع کنیم پس بار و فشارکاری حوزه پرستاری افزایش یافته است چون وضعیت بیمار پس از ترخیص از بیمارستان در جامعه پیگیری نمی‌شود و این اجازه و فضا وجود ندارد که پرستار به منزل بیمار مراجعه کند هم‌چنین مراکز خدمات مشاوره‌ای پرستاری به ۲ علت فعال نیست یکی آن‌که به علت باورهای فرهنگی مردم مایلند خدمات درمانی را در مراکز درمانی دریافت کنند و دیگر آنکه مبانی حقوقی امنیتی است که خدمات پرستاری در منزل به درستی تعریف نشده است.

مسایل فرهنگی از موانع گسترش خدمات پرستاری در منزل است

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی خاطرنشان کرد: مردم پرستار مرد را به راحتی به منزل راه نمی‌دهند و دوم آن‌که پرستاران زن به‌علت مسایل امنیت شغلی به منازل نمی‌روند پس خدمات پرستاری در منزل که از کارهای اساسی پس از ترخیص است انجام نمی‌شود.
دکتر دالوندی با اشاره به شعار کشورهای مترقی مبنی بر کاهش بار مراجعه به بیمارستان‌ها گفت: اما چون متولیان نظام سلامت مسایل را به‌درستی تجزیه و تحلیل نمی‌کنند و یا به دلایل سودآوری بیمارستانی به‌جای توجه به مقوله پیشگیری و ادامه ارائه مراقبت بیماران در منزل فقط قصد دارند با احداث بیمارستان نیاز سلامت جامعه را برطرف کنند در حالی که باید عدالت توزیعی در ۳ سطح پیشگیری درمان و توانبخشی انجام شود.
وی با بیان این‌که در نظام سلامت ما به پرستار بها داده نمی‌شود، گفت: در سیستم ان اچ اس انگلیس و نظام سلامت استرالیا پرستار در صف اول قرار دارد و باید در جامعه هم کار کند. متاسفانه هم‌اکنون شمار زیادی از پرستاران در سطح کارشناسی ارشد در کشور تربیت می شوند و می‌توانند در جامعه کار کنند اما این مهم رخ نمی دهد.
عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور با اعتقاد به این‌که برای افزایش قیمت خدمات پرستاری باید پرستاران در جامعه حضور داشته باشند، گفت: بدین ترتیب جامعه متوجه خدمات ارزنده پرستار می‌شود و ارزش پرستار خدمات افزایش می‌یابد اما اگر مدام پرستار در کنار پایه سرم و در زمان بیماری در بیمارستانها دیده شوند، نتیجه‌ای برای سلامتی مردم حاصل نمی شود.

چرا عده ای برای توزیع منابع احساس برتری می کنند؟

دکتر دالوندی گفت: در عدالت توزیعی درآمدها هم باید به‌درستی توزیع شود چنانچه درآمدی هست باید بین همه توزیع شود تا فاصله های درآمدی کمتر شود. چرا عده‌ای احساس برتری برای توزیع منابع و مصرف می‌کنند. در عدالت توزیعی باید توزیع منابع ستینگ و توزیع نیرو به‌درستی انجام شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی درباره عدالت رویه‌ای گفت: اینكه فراگرد نیل افراد به نتایج عادلانه، باید عادلانه باشد، یعنی افراد حق ندارند و نباید بتوانند از روشها و فراگردهای غیرعادلانه به نتایج عادلانه دست یابند. این نوع عدالت در کار گروهی مطرح می‌شود گفتمان‌ها در این‌باره آغاز شده است اما هنوز بسترها فراهم نیست در عدالت رویه‌ای همه گروه‌ها باید در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مشارکت داشته باشند. ظهور و بروز چنین فراگردی از رانت های نظام سلامت چلوگیری می کند.

دکتر دالوندی گفت: اما هم‌اکنون عده‌ای در سطح وزارتخانه می‌نشینند و برای کل نظام سلامت تصمیم می‌گیرند که این عدالت رویه‌ای نیست در این شرایط پرستار احساس مناسبی ندارد در تصمیم‌گیری مشارکت ندارد چون نگاه تیمی به سلامت وجود ندارد.

مشارکت پرستاران در سیاستگذاری نظام سلامت عدالت رویه ای است

وی با بیان این‌که سلامت کالایی تیمی و همه جانبه است، افزود: ما معتقدیم اگر ما در سیاستگذاری در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری در همه پروسه‌ها و پروسیجرها شرکت داشته باشیم عدالت رویه‌ای مراعات شده است. عدالت سازمانی را نباید صرفاً بر مبنای رفتارهای مدیر بلافصل بررسی کرد در حالی که بسیاری از تصمیمات تاثیرگذار بر درک عدالت سازمانی در پرستاران به مدیران و سیاست گذارانی است که ارتباط مستقیم با پرستار ندارند.
عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور گفت: به عنوان مثال در کشور پرستاران از عدم اجرای نظام تعرفه گذاری خدمات پرستاری توسط مسئولان و سیاستگذاران وزارت بهداشت احساس نارضایتی و بی عدالتی زیادی دارند که می تواند یکی از منابع اصلی احساس بی عدالتی در پرستاران کشور باشد.
دکتر دالوندی افزود: درعدالت مراوده ای (بین فردی) باید همه مراودات و تعاملات افراد در مسیر نیل به نتایج عادلانه، باید عادلانه باشند، یعنی افراد حق ندارند در مسیر نیل به اهداف عادلانه، مراوداتی غیرعادلانه را میان خود و دیگران رقم بزنند.

در نگاه بالا به پایین به پرستاران عدالت بین فردی مراعات نمی شود

وی در خصوص مصداق عدالت بین‌فردی هم گفت: در عدالت بین‌فردی در یک تیم افراد باید افقی کار کنند نه عمودی به‌عبارتی این نگاه افقی محترمانه همراه با گذاشتن ارزش افراد را به شکل تیم در می‌آورد اما اگر نگاه بالا به پایین باشد و به پرستار به عنوان نیروی دست دو نگاه شود مردم نقش و حضور پرستار را در سیستم درمانی به‌درستی درک نکنند عدالت بین‌فردی مراعات نشده است.
این عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور گفت: برای پرستار عدالت اطلاعاتی هم مهم است، یعنی این که توزیع اطلاعات درباره رویه ها، مراودات و توزیع نتایج باید عادلانه باشد.

دکتر دالوندی با تأكید بر اینكه امروزه، اطلاعات یكی از پر ارج ترین سرمایه های موجود برای توسعه سرمایه های انسانی و اقتصادی است، گفت: مردم هنوز اطلاعات درستی از پرستار ندارند و فرصتی هم برای معرفی پرستار به جامعه وجود نداشته است از این‌رو در بحث عدالت اطلاعاتی باید دسترسی به اطلاعات توسط پرستار و متقابلاً سیستم فراهم شود.

وی خاطرنشان کرد: پرستار محروم از اطلاعات نمی‌تواند در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی موثر باشد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی یادآور شد: از طرفی بیماران اطلاعات و آگاهی کافی را دریافت نمی‌کنند پس لود کاری بیمارستان‌ها با مراجعه مجدد بیماران افزایش می‌یابد از طرفی در حوزه پیشگیری هم فعالیتی نمی‌شود پس باز هم با افزایش بیماری مواجه هستیم.