سلامت نیوز :این روزها تب مصرف غذاهای ارگانیك یا همان مواد غذایی كه به طور طبیعی و بدون هیچ نوع كود یا آفت كشی پرورش داده می‌شود، در میان مردم، سوپرماركت‌ها و میوه‌فروشی‌ها بالا گرفته است.
فرض كنید در یك مغازه میوه‌فروشی هستید، یك طرف سیب‌های ارگانیك و طرف دیگر سیب‌های معمولی چیده شده است. هر دوی آنها به اندازه كافی سفت، براق و قرمز به نظر می‌رسد.
حتی می‌دانیم هر دوی آنها به اندازه كافی ویتامین و فیبر دارد و از طرفی فاقد چربی، سدیم و كلسترول نیز است. حال پرسش اینجاست كه تفاوت این دو چیست و چه عاملی باعث شده مواد غذایی ارگانیك در مقایسه با انواع معمولی گران‌تر باشد؟ محصولات ارگانیك لغت ارگانیك به شیوه یا عملكرد كشاورزان هنگام پرورش، تولید و حتی فرآوری محصولاتی ازجمله میوه‌ها، سبزیجات، صیفی جات و حبوبات اشاره می‌كند. در عین حال لبنیات و حتی گوشت نیز كه در رده محصولات دامی جای دارد، از این طبقه بندی خارج نیست.
هدف كشاورزان و دامپرورانی كه در این زمینه فعالیت می‌كنند، به طور مشخص حفاظت از خاك و آب به عنوان دو عنصر اصلی تولید محصول و در عین حال كاهش آلودگی هاست. در واقع كشاورزان و دامپرورانی كه محصولات خود را به شیوه ارگانیك پرورش می‌دهند، به هیچ وجه از روش‌های قراردادی و معمول برای كوددهی، كنترل آفات و حتی شیوه‌های رایج مقابله با انواع بیماری‌های دامی استفاده نمی‌كنند. یك كشاورز ارگانیك به جای استفاده از علف كش‌های شیمیایی، از روش‌های به نسبت سخت اما محیط زیست دوست تر، نظیر كشت دوره‌ای، پخش مالچ (مواد آلی قیرمانند حاصل از تجزیه كاه و برگ‌های مرده) یا كودهای حیوانی برای كنترل آفات بهره می‌گیرد.
گاهی باغبان‌های حرفه‌ای از صفحات پلاستیكی سیاه رنگی كه به مالچ مشهور است، استفاده می‌كنند اما مالچ طبیعی مشخصا باید از جنس مواد آلی باشد تا همزمان رشد علف‌ها را كاهش و تكثیر كرم‌ها را افزایش دهد و در عین حال مانع تبخیر آب از سطح خاك نیز شود. كشاورزان عادی برای بالا بردن میزان رشد گیاهان از كودهای شیمیایی استفاده می‌كنند اما كشاورزان ارگانیك، از كودهای طبیعی نظیر كودهای حیوانی و كمپوست (مخلوط كود گیاهی و خاك) نه تنها برای رشد گیاه بلكه حتی برای تغذیه خاك كمك می‌گیرند.
كشاورزان عادی برای كاهش آفات و بیماری‌ها، حشره كش‌های سنتزی و مصنوعی را روی محصولات خود اسپری می‌كنند، اما كشاورزان ارگانیك آفت‌كش‌های خود را از منابع طبیعی می‌گیرند. آنها برای این منظور بیشتر از مزایای حشرات و پرندگان در كنترل زادآوری دیگر حشرات یا حتی به عنوان تله استفاده می‌كنند. از طرف دیگر، كشاورزان عادی برای كنترل علف‌های هرز، بیشتر به علف‌كش‌های شیمیایی و مصنوعی وابسته هستند اما راهكار كشاورزان ارگانیك مشخصا بر استفاده از عناصر طبیعی نظیر گیاهان رقیب بومی، برداشت علف با دست و استفاده از مالچ تاكید دارد. از طرف دیگر دامپروران عادی اغلب به دام‌های خود آنتی بیوتیك، دارو و حتی تركیبات هورمونی برای رشد و مقابله با انواع بیماری‌ها می‌دهند اما دامپروران ارگانیك دام‌های خود را با مواد غذایی ارگانیك تغذیه می‌كنند و مهم‌تر از همه امكان استفاده از فضاهای باز را برای آنها میسر می‌سازند. این دامپروران باور دارند كه كاربرد روش‌های پیشگیرانه، چرای دوره ای، رژیم غذایی متعادل و تمیز نگه داشتن دائم محل اسكان دام‌ها در كنترل بیماری‌های آنها نقش بسزایی دارد. روش‌های ساده برای كشت محصولات خانگی ارگانیك كاشت محصولات ارگانیك، مستلزم داشتن امكانات خاصی نیز هست اما پرسش اینجاست كه آیا افراد عادی هم می‌توانند در فضاهای محدود ازجمله در باغچه‌های كوچك یا حتی گلدان برخی از انواع آنها را پرورش دهند؟
پاسخ این پرسش از نظر بسیاری از متخصصان مثبت است، به عنوان مثال برخی از سبزیجات و صیفی جات را می‌توان براحتی در فضای مناسب اما محدود پرورش داد. الف: مكان مناسب برای كاشت اغلب سبزیجات و صیفی جات برای رشد خوب و آسان نیازمند نور خورشید و زهكشی مناسب خاك است اما خاك آنها باید توانایی نگهداری رطوبت را نیز داشته باشد. سایه زیاد كاشت سبزیجات را با مشكلات عدیده همراه خواهد كرد. علاوه بر این، مكان مورد نظر نباید در معرض باد باشد. تحقیقات نشان داده حتی بادهای با سرعت متوسط هم می‌تواند میزان محصول را تا حدود 30 درصد كاهش دهد. جالب است بدانید حتی چند تكه چوب كه در اطراف گلدان به شكل تیرك محكم شود نیز می‌تواند مانع تاثیر مخرب باد بر محصولات كشاورزی شود. نكته‌ای كه در مورد فضاهای محدود از جمله گلدان باید به خاطر داشت، استفاده از تكنیك كشت تناوبی است.
كاشت یك نوع محصول آن هم به طور مداوم در فضای محدود به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا قطعا باعث كاهش محصول، افزایش عوامل بیماریزا و علف‌های هرز خواهد شد. ب: رازهای كوچك اما مهم در كاشت برخی از صیفی‌جات ریزه‌كاری‌هایی وجود دارد. مثلا اگر پیاز و هویج با یكدیگر كاشته شود، اغلب نتیجه بهتری حاصل می‌شود. همین كار ساده باعث خواهد شد نه تنها هویج‌ها بلكه حتی پیازها هم از نوعی آفت خاص دور بماند. این آفت در واقع نوعی حشره است كه لاروهای آن عمدتا در میان لایه‌های خارجی ریشه هویج، پیاز، سیر و دیگر گیاهان پیازی یافت شده و محصول را ضایع می‌كند. براساس تحقیقات انجام شده، بوی هویج همزمان بوی ناشی از پیاز را خنثی می‌كند و در نتیجه حشره مذكور یا همان Vice / versa دیگر برای تخمگذاری جذب این دو محصول نمی‌شود. از طرف دیگر كشت چرخشی نیز می‌تواند تاثیر بسزایی در كنترل علف‌های هرز داشته باشد. به عنوان مثال گلدانی كه نسبتا از علف‌های هرز پر شده، می‌تواند برای كاشت سیب زمینی مناسب باشد.
این كار یكی از بهترین روش‌ها برای به اصطلاح خفه كردن علف‌های هرز است و نه تنها محصول خوبی را همراه دارد بلكه حتی برای شما زمان كافی را می‌خرد تا بتوانید در مرحله بعد كار نسبتا سخت‌تری همچون كشت سیر را دنبال كنید. به علاوه این كار خود نمونه‌ای از كشت محصولات ارگانیك است. پ: مشوق‌های خوب گوجه فرنگی یكی از صیفی جاتی است كه زمان كاشت آن اكنون فرا رسیده. برای كاشت گوجه فرنگی فقط به نور كافی خورشید نیاز دارید. معمولا فاصله كاشت بذرهای گوجه فرنگی بین 30 تا 50 سانتی متر است اما بسیاری از باغبان‌ها اول بذرها را در كنار یكدیگر با چند سانتی متر فاصله می‌كارند و پس از اندكی رشد، آنها را به گلدان‌های جدا منتقل می‌كنند. گاهی دیده شده برخی از گوجه فرنگی‌های گلخانه‌ای پوست سفت و محكمی دارد، دلیل این مساله نگهداری از گیاه در درجه حرارت‌های بالاست.
استفاده از سایبان‌های كوچك به شرط آن كه نور را بیش از حد محدود نكند، می‌تواند این مشكل را برطرف كند. یكی از صیفی جاتی كه نباید از كشت آن غفلت كرد، بادمجان است. كاشت این گیاه درست به آسانی كاشت گوجه فرنگی‌های خانگی است. این گیاه نیز عینا به نگهداری در فضای گلخانه‌ای نیاز دارد اما زمانی به اوج باروری می‌رسد كه از نور طبیعی روز برخوردار باشد. بادمجان در مقایسه با گوجه فرنگی و حتی فلفل شرایط پرآبی را راحت‌تر می‌پذیرد اما باید توجه داشت آبیاری بیش از حد، محصول آن را كم می‌كند. بهترین زمان آبیاری بادمجان وقتی است كه حداقل پنج سانتی متر از سطح خاك خشك شده باشد. یكی دیگر از محصولاتی كه كشت آن می‌تواند جالب باشد، سیب زمینی است. سیب زمینی انواع گوناگونی دارد. بهترین انتخاب برای فضاها و زمان‌های محدود نوع زودرس سیب زمینی است معمولا كمتر هم دچار آفت زدگی می‌شود. بهترین زمان برای كاشت سیب زمینی نیز اوایل بهار است پس فقط كافی است كه خاك را بین پنج تا ده سانتی متر گود كنید و بذرهای سیب زمینی را بكارید.
معمولا بهتر است در قسمت زیرین بذر سیب زمینی كمی كود و روی آن هم مخلوط كود و خاك ریخته شود. سیب زمینی به نور و آب كافی نیاز دارد و نبود هر دوی آنها بشدت بر میزان محصول اثر خواهد داشت. آفات مهم سبزیجات در یك نگاه سوسك سبزیجات كه از آن با عنوان سوسك‌های كك مانند نیز یاد می‌شود، ازجمله حشراتی است كه در كشورهایی نظیر جمهوری آذربایجان، گرجستان، روسیه، ارمنستان، قزاقستان، چین، ژاپن، بخش‌های مركزی و جنوبی اروپا، آسیای صغیر و حتی ایران هم یافت می‌شود. یك گونه از این سوسك‌ها با نام علمی Chaetocnema sp. اغلب روی بادمجان دیده شده. البته گونه‌هایی هم هستند كه بیشتر مختص چغندر یا هندوانه و حتی درخت نارون است.
گاه گزارش‌هایی از حضور آنها روی سبزیجات نیز ارائه شده است. این حشره می‌تواند سوراخ‌های كوچكی روی برگ‌ها ایجاد كند و طی مدت كوتاهی از قدرت گیاه بكاهد. به همین سبب در مناطقی كه احتمال پراكنش گسترده آن وجود دارد، بخصوص در نواحی جنوب دریای خزر ازجمله در كلاردشت، نور و فیروزكوه توصیه می‌شود حتما پوششی شبیه نایلون روی سبزیجات كشیده شود زیرا بهترین راه مبارزه با این حشره لزوما آفت كش‌های شیمیایی نیست. این كار معمولا دو نتیجه مثبت را دارد: یكی این كه رطوبت و حفاظت لازم را كه اغلب سبزیجات بدان نیازمند است، فراهم می‌كند و دوم این كه احتمال حمله سوسك‌های كك مانند را نیز كاهش می‌دهد.
نظر شما