سلامت نیوز: در برخی موارد روزه‌داری می‌تواند در افراد بیمار لطماتی را به سلامت فرد وارد سازد که به همین دلیل لازم است این افراد برای اطمینان از بی‌خطر بودن روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند تا درصورت احتمال لطمه به سلامتی، از روزه گرفتن خودداری نمایند. در این مقاله بنا داریم به تاثیر روزه‌داری در بعضی از بیماری‌ها بپردازیم.
دیابت و روزه‌داری
دیابت از جمله بیماری‌هایی است که بسته به میزان شدت و هم چنین نوع آن، توصیه‌های متفاوتی برای روزه داری خواهد داشت. افراد مبتلا به دیابت که دارو دریافت می‌کنند با توجه به شدت بیماری و با مشورت پزشک ممکن است مجاز به روزه‌داری باشند. در مبتلایان به دیابت غیروابسته به انسولین (دیابت نوع 2) که دارای اضافه وزن بالا باشند (BMI بالاتر از 28 دارند) و با دریافت منظم دارو (به صورت 2 بار در شبانه روز) قندخون خود را کنترل می‌کنند، روزه‌داری نه تنها مضر نیست بلکه می‌تواند مفید نیز باشد. افراد دیابتی که دارای شرایط زیر هستند (با تشخیص پزشک) لازم است از روزه‌داری خودداری نمایند.
1) افراد مبتلا به دیابت (چه از نوع وابسته به انسولین و چه غیر وابسته به انسولین) که هنوز بیماری خود را کنترل نکرده اند و قند خون آنها هنوز به حد قابل قبولی نرسیده است.
2) مبتلایانی که قند بالا داشته ولی هنوز از داروی خاص و همچنین فعالیت بدنی مناسب جهت درمان دیابت پیروی نمی‌کنند. 3) مبتلایان به دیابت نوع 1 (وابسته به انسولین) که در روز چند نوبت لازم است انسولین تزریق کنند. 4) دیابتی‌های مبتلا به عفونت. 5) افراد مبتلا به پرفشاری خون کنترل نشده و همچنین آنژین (نوعی بیماری قلبی) درمان نشده. 6) آنان که سابقه کتواسیدوز ( افزایش اجسام کتونی درخون و ادرار) دارند. 7) افرادی که در طول روز 2 بار یا بیشتر به افزایش قندخون (هیپرگلیسمی) یاکاهش آن (هیپوگلسیمی) دچار می‌شوند. اگر فرد دچار تعریق، عرق سرد و تپش قلب شود، این نشانه افت قند خون است كه در این صورت باید روزه باز شود. 8) خانم‌های باردار و یا شیرده مبتلا به دیابت 9) افراد سالخورده مبتلا به دیابت
توصیه‌های لازم بری افراد مبتلا به دیابت در طول ماه مبارک رمضان
1) افزایش دریافت مواد غذایی پرچرب و پرکربوهیدرات و به طور کلی پرخوری در طول اینها در افراد دیابتی، منجر به افزایش قند خون و افزایش وزن خواهد شد. بیماران دیابتی در طول روزهای ماه رمضان مانند روزهای معمولی باید از دریافت کالری بیش از حد و همچنین مواد غذایی حاوی کربوهیدرات ساده مانند قند و شکر بپرهیزند.
2) انجام فعالیت بدنی سبک یا متوسط در افراد مبتلا به دیابت غیروابسته به انسولین، عارضه‌ای نخواهد داشت.
3) در طول ساعات روزه‌داری حتما قند خون و اجسام ستونی ادرار بایستی در چند نوبت بررسی شود.
4) وزن فرد باید در طول ماه رمضان روزانه کنترل شده و در صورت هر گونه کاهش وزن شدید یا افزایش وزن بیشتر از 2 کیلوگرم، حتما با پزشک مشورت شود.
5) در صورت احساس هر گونه علایم ناشی از کاهش یا افزایش شدید قند خون، باید روزه را باز کنند.
6) بعد از پایان ماه مبارک رمضان میزان و نوع داروی مصرفی و همچنین رژیم غذایی به حالت قبل ازماه رمضان برمی‌گردد.
7) اگر برای خوردن سحری بیدار نشوند، بهتر است از روزه گرفتن در آن روز منصرف شوند زیرا احتمال پایین افتادن قند خون و عوارض دیگر افزایش می‌یابد.
8) اگر بعد از افطار قند خون بالای ۲۵۰ باشد، لازم است شب بعد ۲۰درصد از کالری دریافتی کم شود. اگر هنگام سحر نیز قند خون بالای ۲۰۰ باشد، باید از غذای سحری دفعات بعدی ۲۰درصدکم شود. چنانچه قند خون بالای ۳۵۰ باشد، توصیه می‌شود اصولا روزه نگیرند.
9) چنانچه مصرف قرص فراموش شود (خصوصا در صورتی که قند خون بالاست)، بهتر است آن روز را روزه نگیرند.
10) بیماران دیابتی که به نحوی دچار عوارض مزمن دیابت بر کلیه‌ها، چشم، قلب و ... شده‌اند، هر چند ممکن است با روزه گرفتن دچار مشکل حادی نشوند ولی برای پیشگیری از پیشرفت عوارض مزمن بهتر است روزه نگیرند و یا با متخصص مربوطه مشورت کنند.
روزه‌داری و عیوب انكساری چشم
روزه‌داری، عیوب انكساری چشم (نزدیك‌بینی و دوربینی) را تشدید نمی‌كند و جز در موارد نادری مثل نزدیك‌بینی شدید با نمره عینك بالاتر از 18، در موارد دیگر منعی برای روزه‌داری وجود ندارد. تغذیه عصب بینایی در افراد مبتلا به نزدیك بینی شدید با نمره عینك بالاتر از 18، در اثر روزه‌داری مختل می‌شود و به همین دلیل متخصصان چشم به این افراد توصیه می‌كنند روزه نگیرند. بیماران مبتلا به آب سیاه با فشار طبیعی دسته دیگری از بیماران چشمی هستند كه روزه‌داری برای آنان ممنوع است. درباره علت بروز تاری دید ناشی از گرسنگی باید گفت تاری دید که در برخی از افراد روزه‌دار ایجاد می‌شود، ارتباطی به عیوب چشم نداشته و عموما به دلیل كم‌خونی، كاهش قند خون، افت فشار خون و یا ناشی از اختلالات خون‌رسانی به چشم و مغز است.
روزه و سلامت روانی
روزه‌داری در بیماران مبتلا به افسردگی و بیماری‌های خفیف علاوه بر این که انجام فریضه دینی است، ضمنا به عنوان یک شیوه روان درمانی و تغییر رفتار محسوب شده و سلامت روانی را تقویت می‌کند. روزه‌داری همچنین قدرت اراده و تصمیم‌گیری و توان اجرایی این بیماران را نیز افزایش می‌دهد. البته بیماران مبتلا به اختلالات روانی، باید علاوه بر تغذیه مناسب در ایام روزه‌داری، برنامه‌ریزی خاصی برای مصرف داروهای خود در افطار و سحر نیز داشته باشند. لازم به یادآوری است که اگر این بیماران در طی مراحل بهبود از تغذیه مناسب برخوردار نباشند، از نظر مکانیسم‌های تطابق روانی ضعیف‌تر عمل کرده و به خوبی نمی‌توانند با تغییرات حاصله از نظر سبک زندگی روزانه در این ماه کنار بیایند در نتیجه با عود و یا تشدید علایم بیماری مواجه می‌شوند كه به همین دلیل توصیه می‌شود این قبیل بیماران از روزه‌داری مستمر یک ماهه خودداری کنند.
روزه در بیماری‌های کلیوی
با توجه به این که در ماه مبارک رمضان، افراد در معرض کم‌آبی شدید قرار گرفته و مواد زائد با غلظت بالا در ادرارشان دفع می‌شود، بنابراین در این ماه برای پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیه و سیستم ادراری باید مبادرت به مصرف مایعات بیشتری در سحر و افطار كنند. درعین حال افرادی که تشکیل سنگ‌های ادراری در آنها فعال بوده و بیش از دو سنگ ادراری ظرف مدت 6 ماه داشته‌اند و یا هم‌اکنون دارای سنگ ادراری هستند، بهتر است موارد احتیاط را در زمینه مصرف مایعات رعایت كنند اما روزه‌دارانی که فقط یک نوبت سنگ ادراری درمان شده داشته‌اند، به شرط مصرف آب فراوان بین افطار تا سحر می‌توانند روزه بگیرند، هر چند ضروری است که این افراد کماکان تحت نظر پزشک متخصص باشند.بیماران کلیوی که تحت درمان دیالیز قرار گرفته‌اندنیز باید از روزه گرفتن خودداری کنند. با توجه به اینکه بیماران دیالیزی قدرت تطابق پرخوری و کم‌خوری را ندارند و بیشتر اوقات هم کم‌اشتها هستند، از نظر پزشکی، قادر به روزه گرفتن نیستند.در خصوص روزه‌داری برای بیماران كلیوی (سنگ‌ساز)، توصیه می‌شود که این افراد در طول روزه‌داری از انجام فعالیت فیزیكی سنگین و قرار گرفتن در معرض تعریق، خودداری كنند و در طول شب برای رقیق كردن ادرار و شست و شوی كلیه‌ها مایعات فراوان بنوشند، حتی‌الامكان حجم غذای دریافتی را كمتر كرده و به خصوص در مواقع سحری، غذای سبك و آب زیاد بنوشند و مصرف غذاهای حاوی املاح سنگ‌ساز (مانند نوشابه‌های گازدار، غذاهای با منشا حیوانی كه به علت دارا بودن فسفات زیاد، دفع كلسیم از ادرار را افزایش می‌دهند) و غذاهای حاوی اگزالات (از قبیل كاكائو، چای پررنگ، آجیل و سبزیجاتی مانند، اسفناج، كلم، ریواس و گوجه فرنگی) را کاهش دهند.
روزه و بیماری‌های قلبی
پزشكان معتقدند در این ماه به دلیل آنكه افراد از پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی، استرس و هیجان، كشیدن سیگار، مصرف چای و قهوه دوری می‌كنند، بنابراین امكان بروز سكته قلبی در آنها كاهش می‌یابد. مجموعه این تغییرات در وضعیت رفتار و تغذیه افراد، دو عامل مهم جهت حفظ سلامتی فرد در طول ماه مبارك رمضان است.روزه به کاهش پرفشاری خون کمک می‌کند. افراد مبتلا به پرفشاری خون باید در طول روز، فشار خود را چك كنند. اگر در طول روز، بیمار دچار تغییر و بالا رفتن فشار خون شود، نباید روزه بگیرد اما اگر در طول روز فشار خون فرد تغییر نكرد، روزه گرفتن موردی ندارد. حدود بیست روز پس از شروع ماه مبارك رمضان میزان «هموسیستئین»، اصلی‌ترین عامل بروز سكته قلبی در خون افراد به‌شدت كاهش می‌یابد. از طرف دیگر، میزان كلسترول خوب (HDL) نیز افزایش یافته و غلظت خون هم در حد طبیعی قرار می‌گیرد. كاهش میزان تری گلیسرید‌ها و كلسترول بد (LDL) از دیگر اثرات مثبت ناشی از روزه‌داری در این افراد خواهد بود. بیماران قلبی- عروقی باید طبق یك رژیم غذایی خاص روزه بگیرند و از مصرف غذای سنگین در افطار خودداری كرده و درعین حال رژیم پایین آورنده فشار خون تجویز شده توسط مشاور تغذیه را رعایت كنند. علاوه بر این، عدم استفاده از غذاهای نفخ‌آور (مانند حبوبات و شیر در افرادی كه مدت زمان طولانی شیر مصرف نكرده‌اند) و پرهیز از استرس برای این بیماران توصیه می‌شود. این افراد برای تنظیم میزان داروی مورد نیاز خود با مشورت پزشك می‌توانند از داروهایی با اثر درازمدت استفاده كنند و مصرف داروهای دیورتیك را كاهش دهند.
روزه گرفتن در بارداری و شیردهی
زنان باردار در سه ماه اول بارداری به ویژه هشت هفته اول به دلیل تشكیل سلول‌های مغزی جنین نباید روزه بگیرند. پس از آن نیز تنها در صورتی كه یك خانم باردار می‌تواند روزه بگیرد كه فعالیت روزانه كمی داشته باشد و آزمایش‌های خون و ادرار او نیز طبیعی باشد. خانم‌های شیرده از ماه دوم شیردهی درصورتی که کاهش شیر در آنها اتفاق نیفتد و احساس ضعف و بی حالی شدید و یا سردرد و عوارض مشابه نداشته باشند، می‌توانند همزمان روزه بگیرند.
روزه‌داری در مبتلایان به نقرس
غذا نخوردن، روزه‌داری‌های طولانی و رژیم‌های كم كربوهیدرات به دلیل ایجاد حالت كتوز می‌توانند موجب تسریع حملات نقرس شوند. این بیماری گاه منجر به جراحی می‌شود. با پیشرفت بیماری، علایم سریع‌تر و برای مدت طولانی‌تر بروز می‌كنند. برای جلوگیری از تشدید بیماری، عموما (طبق توصیه متخصص) بهتر است روزه‌داری انجام نشود.
روزه‌داری در مبتلایان به صرع
افراد مبتلا به صرع كه باید قرص‌های ضد تشنج استفاده كنند، نمی‌توانند روزه بگیرند، زیرا ممكن است در طول روز دچار كاهش كلسیم و یا قند خون شده و تشنج كنند.
روزه‌داری برای مبتلایان به کم‌خونی
در كسانی كه سطح شاخص‌های خونی در مرز پایین محدوده طبیعی است، كاهش دریافت مواد مغذی در ماه رمضان ممكن است میزان این شاخص‌ها را باز هم كاهش دهد. چنانچه شدت کم‌خونی در افراد بالا باشد به گونه‌ای که نیازمند دریافت مکمل آهن در چند نوبت روزانه باشند، روزه‌داری قابل توصیه نخواهد بود. کسانی که مبتلا به کم‌خونی خفیف تا متوسط هستند باید به كیفیت غذای مصرفی خود در این ماه مبارك توجه بیشتری كنند و مصرف مواد غذایی غنی از آهن و پروتئین‌ها به ویژه پروتئین‌های از نوع هم (اولویت گوشت قرمز به پروتئین گیاهی) را افزایش دهند. همچنین مصرف میوه‌های خشك به خصوص زردآلو و تمشك و مصرف آجیل خام (مانند پسته و بادام) برای آنها مفید است. این افراد باید از مصرف چای تا 2 ساعت بعد از غذا به ویژه پس از مصرف مواد غذایی غنی از آهن پرهیز كنند.
روزه گرفتن برای مبتلایان به عدم تناسب وزن
برخی از مبتلایان به اضافه وزن به منظور لاغر شدن تحت رژیم‌هاى درمانى هستند و با آمدن ماه مبارك رمضان دچار سردرگمی می‌شوند زیرا محدودیت‌هاى ویژه غذایى آنان زمان‌بندی خاص صرف غذا را می‌طلبد که در ماه مبارك این زمان‌بندى‌ها به هم مى‌خورد. لازم به ذکر است که رژیم غذایى این گونه افراد تغییر عمده‌ای پیدا نمی‌کند و تنها با چند جابه‌جایى جزیى و رعایت چند مساله مهم به همان نتایج مقرر دست خواهند یافت. در واقع این افراد همان مقدار مواد غذایی رژیم خاص خود را دریافت می‌كنند ولی ساعات دریافت غذا تا حدودی تغییر می‌یابند. به عنوان مثال، در روزهای عادی فاصله زمانی بین وعده‌های شام و صبحانه روز بعد، حدود 10 ساعت است به همین ترتیب در روزهای ماه مبارک نیز مدت زمانی بین 14-10 ساعت بین سحری یک شب با افطار شب بعد فاصله وجود دارد. توصیه می‌شود صبحانه معمول روزهای غیر روزه‌داری را در افطار صرف كرده و با فاصله قابل قبولی شام را بر اساس شام روزهای معمول (غیر روزه‌داری)، صرف کنند.
ضمنا ناهار روزهای معمول، در ایام روزه‌داری به سحری منتقل می‌شود. بدیهی است که میان وعده‌های روزهای معمول (شامل آنچه که در قبل ظهر و عصرانه صرف می‌شد) نیز بین افطار و زمان خواب قابل صرف است.بهترین زمان براى انجام فعالیت بدنى آهسته و پیوسته بعد از افطار است چرا كه انجام ورزش در طول روز موجب از دست دادن انرژى و تعریق شده و به نوبه خود می‌تواند سبب ضعف، بى‌حالى و سرگیجه شود. انجام پیاده‌روى آهسته و پیوسته پس از افطار علاوه بر مصرف کالری با ایجاد حركات عضلات شكم موجب به حركت واداشتن دستگاه گوارش و کمک به هضم مواد غذایى خورده شده می كند.کسانی که تا حدودی لاغر هستند، می‌توانند به شرطی که غذای کافی را در وعده‌های افطار تا سحر دریافت کنند اقدام به روزه‌داری كنند. باید توجه داشت که استفاده از مواد خیلی شیرین مانند زولبیا، بامیه، شیرینی و كیك به هنگام سحر به اشتها لطمه زده و تنها مدت زمان كوتاهی قند خون فرد را بالا نگه می‌دارند، بنابراین در هنگام سحر بهتر است از غذاهایی مثل سبزیجات، میوه‌جات، مغزهای گیاهی، پنیر، سبزی، گردو، نان، گوجه‌فرنگی، خیار، میزان مناسب چای و یا آب ولرم استفاده شود.
منبع: پزشک امروز
در برخی موارد روزه‌داری می‌تواند در افراد بیمار لطماتی را به سلامت فرد وارد سازد که به همین دلیل لازم است این افراد برای اطمینان از بی‌خطر بودن روزه گرفتن با پزشک خود مشورت کنند تا درصورت احتمال لطمه به سلامتی، از روزه گرفتن خودداری نمایند. در این مقاله بنا داریم به تاثیر روزه‌داری در بعضی از بیماری‌ها بپردازیم.
نظر شما