به گزارش سلامت نیوز به نقل از پزشکان بدون مرز ، خونریزی قاعدگی قسمتی از سیکل قاعدگی می باشد.در یک سیکل قاعدگی بدن زنان تغییراتی می کند تا هر ماه برای باردار شدن آمادگی داشته باشد.یک سیکل قاعدگی از اولین روز خونریزی قاعدگی شروع می شود.متوسط زمان یک سیکل قاعدگی نرمال ۲۸ روز است.اما یک سیکل نرمال ممکن است از ۲۳ تا ۳۵ روز متفاوت باشد.
ارگانهای دخیل در ایجاد یک سیکل قاعدگی عبارتد از : مغز ، غده هیپوفیز ، رحم و گردن رحم ، تخمدانها و لوله های فالوپ و واژن.تغییر سطح هورمونهای جنسی در بدن باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل قاعدگی می شود.دو هورمون اصلی مرتبط با قاعدگی که توسط تخمدانها تولید می شوند عبارتند از استروژن و پروژسترون. هورمونهای FSH و LH که در هیپوفیز ساخته می شوند نیز در این امر سهیم هستند.
در نیمه اول سیکل میزان استروژن بالا رفته و باعث رشد و افزایش سلولهای رحمی می شود.در پاسخ به هورمون FSH یک تخمک در داخل یکی از تخمدانها شروع به رشد می کند.در حوالی روز ۱۴ از یک سیکل ۲۸ روزه در پاسخ به هورمون LH تخمک از تخمدان جدا می شود.این مرحله تخمک گذاری نامیده می شود.
در نیمه دوم سیکل تخمک وارد لوله فالوپ که بین تخمدا ن و رحم قرار دارد می شود.در این مرحله پروژسترون بالا رفته و رحم را آماده بارداری می کند.اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ خواهد داد.در غیر اینصورت تخمک بعد از مدتی از بین می رود.اگر بارداری رخ ندهد استروژن وپروژسترون کاهش می یابند و لایه ضخیم رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا عادت ماهیانه را ایجاد می کند.
سیکل قاعدگی یک خانم ممکن است در ماههای مختلف کاملاً شبیه هم نباشد . از طرف دیگر سیکل های هر نفر با دیگری متفاوت است.خونریزیها ممکن است کم ، متوسط و زیاد باشد و نیز طول مدت آن می تواند متفاوت باشد . اگرچه اکثر پریودها ۳ تا ۵ روز طول می کشد اما بین ۲ تا ۷ روز نرمال است.در سالهای اول شروع قاعدگی و در سنین نزدیک به یائسگی سیکلها ممکن است کاملاً نامنظم باشند.
سن متوسط شروع قاعدگی حدود ۱۲ سالگی است.اما این بدان معنی نیست که همه دختران در سن ۱۲ سالگی قاعده می شوند. یک دختر در فاصله سنی ۸ تا ۱۶ سالگی ممکن است قاعده شود.
زنان تا زمان یائسگی پریود می شوند.سن متوسط یائسگی حدود ۵۱ سالگی است.یائسگی یعنی زن قادر به تولید تخمک نبوده و نمی تواند دیگر باردار شود.مانند قاعدگی سن شروع یائسگی هم می تواند متفاوت باشد.
چرا قاعدگی اتفاق میافتد؟
مغز با ترشح هورمونهای خاصی روی تخمدانها اثر گذاشته و از تخمدانها هورمونهایی ترشح میشوند که روی سلولهای رحم اثر میگذارند و آن را برای حاملگی آماده میکنند. اگر فرد حامله نشود میزان این هورمونها کم شده و سلولهای داخل رحم ریزش میکنند. و قاعدگی اتفاق میافتد.
فواصل قاعدگی:
فاصله بین دو قاعدگی در افراد مختلف و همچنین در یک فرد ثابت نیست. معمولاً فاصله طبیعی بین شروع یک قاعدگی تا شروع قاعدگی بعدی ۲۸ روز است اما فقط در تعداد کمی از زنان این فاصله کاملاً منظم است.
فاصله بین دو قاعدگی تحت تاثیر عوامل زیادی مانند اضطراب و نگرانی، تغییرات فصلی و آب و هوا، تغییر محیط زندگی و تغذیه قرار دارد. اما به طور کلی فاصله بین دو قاعدگی بین ۲۱ تا ۳۵ روز طبیعی است.
طول مدت قاعدگی:
خون قاعدگی به تدریج و طی ۳ تا ۸ روز از بدن خارج میشود، مقدار خونریزی در هر بار ۳۰ تا ۸۰ میلیلیتر است و به طور متوسط و بطور طبیعی روزانه ۳ تا ۵ نواربهداشتی استفاده میشود.
سن شروع قاعدگی:
سن شروع قاعدگی معمولاً حدود ۱۱ تا ۱۳ سالگی است. اگر قاعدگی قبل از ۹ سالگی یا پس از ۱۶ سالگی ظاهر شود باید به پزشک مراجعه شود. در ۱ تا ۲ سال اول پس از شروع، وجود بینظمی در قاعدگی امری طبیعی است که بعد به تدریج منظم میشود.
قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
قاعدگی دردناک یکی از شایعترین مشکلات زنان محسوب میشود. بیش از نیمی از زنان در هنگام قاعدگی دچار درد میشوند و حدود یکدرصد آنها به مدت ۱ تا ۳ روز توانایی انجام فعالیتهای روزمره را ندارند.
نوع و محل درد قاعدگی:
درد معمولاً در محل کمر و زیر شکم و پهلوها ظاهر میشود و به صورت قولنجی است، یعنی شدت آن کم و زیاد میشود. درد در روز اول شدید است و به تدریج کاهش مییابد. دردگاهی با تهوع، استفراغ، ضعف، خستگی و سردرد همراه است. درد قاعدگی ممکن است در همه دورههای خونریزی یا فقط در بعضی از دورهها اتفاق بیافتد.
قاعدگی دردناک معمولاً با افزایش سن و پس از ازدواج و زایمان کاهش مییابد.
اقدامات مفید جهت کاهش و رفع درد قاعدگی:
۱٫ ماساژ شکم، کمر، پهلوها و استفاده از حوله گرم یا کیسه آبگرم و پوشاندن لباس گرم.
۲٫ خم شدن روی آرنج .و زانوها (به حالت چمباتمه)
۳٫ انجام برخی نرمشها و پیادهروی و حمام کردن با آب گرم
۴٫ استفاده از غذاهای ساده و زودهضم و مقوی و پرهیز از غذاهای نفاخ و سنگین
۵٫ مصرف دمکردههای خانگی مانند بابونه، گلگاوزبان،چای سبز و مایعات گرم مانند چای کمرنگ
با تجویز پزشک میتوان از داروهایی جهت تسکین درد استفاده نمود. مثل استامینوفن، مفنامیکاسید و بروفن
ممکن است در مواردی که درد شدید باشد پزشک قرصهای پیشگیری از بارداری را تجویز کند.
علائم قاعدگی دردناک کدامند؟
کلمۀ اختلال قاعدگی به دردهایی اشاره میکند که در سطح زیر و اغلب در وسط شکم ایجاد میشوند و همزمان با دوران قاعدگی هستند. یعنی این دردها هم شب آغاز قاعدگی و هم روز آن شروع میشوند و از ۱ تا ۵-۴ طول میکشند.این دردها که از نوع کوفتگی یا کولیک هستند، گاهی اوقات آن قدر شدیدند که فرد مجبور میشود دست از تمام فعالیت هایش کشیده و دراز بکشد. آن طور که زنان میگویند این دردها زیر شکم تا زیر کمر و حتی کلیه هایشان را فرامیگیرد.
این دردها همراه با علائم متفاوتی هستند: تهوع، میگرن، خستگی، کسالت، اسهال، استفراغ و غیره. در واقع, قاعدگی برای برخی زنان تبدیل به یک فاجعۀ ماهانه واقعی شده است. قاعدگی ۱۴ بار در سال اتفاق میافتد و میتوان دریافت که این وضعیت میتواند یکی از دلایل مهم غیبت های مکرر باشد. چه غیبت از مدرسه در بین دختران نوجوان و چه غیبت های شغلی در بین زنان جوان.
قاعدگی های دردناک بیشتر کدام زنان را درگیر میکند؟
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، قاعدگی های دردناک بیشتر دختران جوان را تحت تأثیر قرار میدهد، و از گذشته تا کنون این دردها بیشتر در بین این رده سنی دیده شده است. اگر چه این درد همۀ زنان را دچار نمیکند ولی عدۀ زیادی از آنها را تحت تأثیر قرار میدهد. آنها از آنچه که اختلالات قاعدگی اولیه نامیده میشوند، رنج میبرند. یعنی دلیل آن مشخص نیست، و متفاوت است از آنچه که اختلالات قاعدگی ثانویه نامیده میشود، در ادامه از این اختلالات قاعدگی ثانویه صحبت خواهیم کرد.
توجه ! برخی تصور میکنند که دردهای دورۀ قاعدگی فقط ذهنی است. این تصور کاملاً غلط است ! این علامت یک علامت روانی نیست ولی یک علامت واقعی است.در واقع، امروزه ما میدانیم که اختلالات اولیه بر اثر وجود ماده ای به نام پروستاگلاندین به وجود میآید. این ماده در رگ هایی ترشح میشود که رحم را طی دوران قاعدگی تغذیه میکنند و موظفند که ماهیچه های رحمی را قدرتمند کنند.
زمانی که قاعدگی شروع میشود، رحم باید خون و پرده های مخاطی را دفع کند، این کار به وسیلۀ انقباض رحم صورت میگیرد. به این ترتیب تخلیه صورت میگیرد: رحم سخت شده سپس منقبض میشود و مجدداً سفت میشود.تقریباً شبیه همان روندی است که در زایمان و خارج شدن نوزاد صورت میگیرد. ماهیچه های رحم قدرتمند میشوند و زمانی که بر اثر ترشح پروستاگلاندین برای خارج شدن پرده مخاطی رحم و خون منقبض میشوند، درد شدیدی به وجود میآید. دردهایی ایجاد شده، آن طور که زنان میگویند به خاطر تخمدان ها نیست بلکه به خاطر تحرکات، انقباض و به شدت سخت شدن رحم است.
چرا قاعدگی دردناک بیشتر در بین زنان جوان دیده میشود تا در بین زنان سالخورده؟
در این باره چیزی نمیدانیم. البته باید خاطر نشان کرد که دردهای قاعدگی با گذشت زمان کمتر میشوند. قبلاً این طور گفته میشد که این دردها بعد از ازدواج از بین میروند ولی دلیل اصلی این بود که در گذشته دختران زودتر ازدواج میکردند. اما حالا که دختران دیرتر ازدواج میکنند، متوجه میشویم که این زمان است که اوضاع را تغییر میدهد.اما ممکن است حدود ۲۸-۲۵ سالگی، اختلالات اولیه به طور کلی کمتر شود، در غیر این صورت این دردها در تمام طول زندگی همراه فرد خواهد بود، چه زایمان داشته باشد، چه نداشته باشد.
البته این پدیده به ندرت دیده میشود. دومین مورد، نوعی از مشکلات است که اختلالات قاعدگی ثانویه نامیده میشوند. اختلالات ثانویه نرمال نیستند. آندومتریوز، بیماری اصلی است که این اختلالات را ایجاد میکند. برخی دختران جوان نیز دچار آندومتریوز میشوند.
از زمانی که فرد درمان شود دیگر ناراحتی و درد نخواهد داشت.در تعریف آندومتریوز آمده است: نقاط کوچک مخاطی رحمی که در مکان هایی حضور دارند که نباید باشند، مانند روی تخمدان ها، روی لوله های رحم یا رشته هایی که رحم را به ساختارهای مجاورش پیوند میدهند. در هر قاعدگی، این بخش های کوچک مخاطی شروع به خونریزی در شکم و ایجاد دردهای بسیار شدید میشوند. یادآور میشود که این بیماری یکی از علل نازایی است.
آندومتریز غالباً در بین زنان مسن، گاهی اوقات هم در بین زنانی که طی قاعدگی شان دچار درد میشوند، و البته طی رابطۀ جنسی و قبل از تولد نوزاد تشخیص داده میشود. آندرومتریوز به وسیلۀ لاپاراسکوپی تشخیص داده میشود.
در شرایط ایده آل، پس از یک بار درمان، فرد دیگر نه طی دوران قاعدگی، نه هنگام رابطه جنسی و نه در زمان بارداری دردی نخواهد داشت. ضمناً دردهای شدید بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی مجدداً بازمیگردند.
اغلب اوقات، شکل خاصی از آندومتریوز به نام آدنومیوزیس تشخیص داده میشود. این عارضه نوعی بهره کشی از ماهیچه های رحم توسط آندومتریوز است. زمانی که قاعدگی مجدداً شروع شود، درد هم شروع میشود. بنابراین آدنومیوزیس علت رایجی برای بسیاری از دردهای ثانویۀ قاعدگی، در بین زنان بین ۴۰ تا ۵۰ سال و قبل از یائسگی است.
چه راه حل هایی برای مقابله با قاعدگی دردناک پیشنهاد میشود؟
دردهای قاعدگی ممکن است از نظر کلی پیش پاافتاده باشند ولی آزاردهنده هستند. اگر اختلالات قاعدگی، به عنوان نوع ثانویه تشخیص داده شوند، عموماً راه حل هایی برای آنها پیدا میشود. اما در بیشتر موارد تحقیق و بررسی چندانی انجام نمیشود زیرا نتیجۀ آنها منفی است و اختلالات قاعدگی اولیه تشخیص داده میشود. در عوض، اگر به طور مثال زنی طی دفعات متعدد و با گذشت سال ها دچار درد نشده باشد ولی ناگهان درد دوباره سراغش بیاید، باید به آندومتریوز مشکوک شد و بنابراین میبایست به معاینه و آزمایش روی آورد.در کنار درمان، موارد دیگری هم وجود دارد.
اگر مورد، دختر جوانی است که نیاز به جلوگیری از بارداری دارد، ما به او قرص های ضد بارداری را پیشنهاد میکنیم. در واقع، در ۹۰% موارد، قرص های ضد بارداری استروژنی، با هر دزی، پایانی قطعی بر دردهای قاعدگی هستند. مکانیسم این روند شناخته شده نیست. ما تصور میکنیم که همان طور که شدت قاعدگی با استفاده از قرص ضدبارداری کمتر میشود، انقباض برای دفع خون هم با شدت کمتر و در نتیجه با درد کمتری اتفاق میافتد.
همچنین به نظر میرسد که اختلالات قاعدگی نیازمند یک تخمک گذاری بازدارنده توسط قرص های ضدبارداری است که تولید پروستاگلاندین را کاهش میدهد.در ۱۰% موارد باقی مانده، در ابتدا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، مفنامیک اسید…) تجویز میکنیم. شایان ذکر است که امروزه ایبوپروفن های بسیار سریع تری وجود دارند که ظرف ۱۰ تا ۱۵ دقیقه اثر میگذارند، مانند اسپیفن ۴۰۰٫ در این مورد باید از آسپرین و پاراستامول، با اینکه به میزان زیاد مورد استفاده قرار میگیرد، اجتناب کرد زیرا مولکول های مناسبی برای مصرف نیستند.
در شرایطی که هیچ یک از این موارد تشخیص داده نشود، در بین دخترانی که از روش های ضدبارداری استفاده نمیکنند، باید معاینه و آزمایش های دیگری انجام شود تا علل ثانویه شناسایی شود البته در بیشتر موارد، آندومتریوز تشخیص داده میشود.
اختلالات (سندرم) قبل از قاعدگی:
اکثر زنان چند روز قبل از شروع قاعدگی مسائلی را مانند افزایش وزن، ورم،سفتی و احساس درد در پستانها، علایم افسردگی، اضطراب و بیقراری را تجربه میکنند.
افزایش اشتها، میل به غذاهای خاص مثل شیرینیجات، خستگی، بیحالی، اشکال در تمرکز حواس،یبوست، بیخوابی، و یا پرخوابی از علایم دیگر هستند.
به مجموعه این علایم اختلالات قبل از قاعدگی میگویند که شدید شدن آنها، سندرم قبل از قاعدگی را بوجود میآورد.
در واقع این سندرم به صورت تکرار برخی علائم جسمی و روانی قبل از عادت ماهانه است که بعد از قاعدگی کاملاً از بین میروند.
این علائم ممکن است خفیف، متوسط یا شدید باشند در برخی موارد علایم به قدری شدت دارند که در روابط این افراد با دیگران اختلال ایجاد میشود سن شایع بروز این بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی است . بیشترین شدت علائم در طی ۵ روز قبل از از قاعدگی است و با شروع قاعدگی شدت علائم ناگهان کاهش و طی ۳ تا ۴ روز بعد از شروع قاعدگی از بین میروند.
علائم خلقی و رفتاری از شایعترین علایم همراه با سندرم قبل از قاعدگی هستند که شامل بیقراری، افسردگی، اضطراب و بیثباتی خلق و رفتار میباشند.
درمان سندرم قبل از قاعدگی:
به علت تنوع علایم، درمان یکسان و ثابتی جهت این بیماری وجود ندارد. ولی انجام اقدامات زیر مفید میباشند.
روان درمانی:
جهت درمان علایم رفتاری و خلقی سندرم قبل از قاعدگی رواندرمانی مفید میباشند.
ورزش:
ورزش باعث کاهش علایم پستانی، ورم و شکایات جسمی میشود و حتی میتواند در بهبود علائم روحی مثل افسردگی و اضطراب مؤثر باشد.
تغذیه:
کاهش مصرف قند و شیرینی و استفاده از مواد غذایی حاوی پروتئین (مانند حبوبات، گوشت مرغ و ماهی) سبزیجات و میوهجات در بعضی از بیماران مفید واقع میشود. افزایش تعداد وعدههای غذایی و کاهش حجم غذا در هر وعده نقش مهمی در کاهش علایم دارد.
در افراد مبتلا به این بیماری مصرف نمک نیز باید همانند مواد قندی محدود شود کاهش مصرف چای و قهوه نیز در بهبود علایم این افراد نقش دارد.
در مواردی که علایم شدید باشند ممکن است پزشک داروهای خاصی را تجویز نماید.
بهداشت دوران قاعدگی:
به علت باز بودن دهانه رحم در دوران قاعدگی رعایت بهداشت فردی در این دوران بسیار ضروری است و عدم رعایت بهداشت ممکن است باعث ایجاد عفونت و عوارضی مانند نازایی درآینده گردد.
چون خون محیط مناسبی برای رشد انواع میکروبها میباشد علاوه بر ایجاد عفونت باعث ایجاد بوی ناخوشایند میگردد.
در دوران قاعدگی تا حدامکان از نواربهداشتی استفاده کنید و نوارها را به فواصل کوتاه و حداقل هر ۳ تا ۴ ساعت عوض نمایید.
هنگام تعویض نواربهداشتی به خاطر داشته باشید که نوار بهداشتی آلوده را در کاغذ یا روزنامه باطله پیچیده در یک نایلون گذاشته و آن را در سطل زباله بیندازید.
اگر امکان استفاده از نواربهداشتی برای شما وجود ندارد میتوانید از پارچههای نخی استفاده کنید و پس از مصرف بلافاصله با آب سرد و صابون شسته و در آفتاب خشک کنید .و بهتر است اتو نمایید.از پنبه و دستمال کاغذی به تنهایی استفاده نکنید زیرا ممکن است الیاف آنها جذب شود.
میتوان پنبه یا دستمال کاغذی را در گاز استریل قرار داده و استفاده نمود.
حمام کردن در دوران قاعدگی:
در روزهای عادت ماهانه و هنگام خونریزی، حمام کردن روزانه نه تنها ضرری ندارد بلکه ضروری نیز میباشد و باعث از بین رفتن بوی ناخوشایند بدن و رفع خستگی و کسالت میگردد.
توجه داشته باشید که در هنگام استحمام، از نشستن در کف حمام خودداری کنید و به شکل ایستاده حمام کنید.
ورزش در دوران قاعدگی:
در دوران قاعدگی ورزش بخصوص ورزشهای سبک نه تنها معنی ندارد بلکه سبب نشاط، سلامت جسمی و روانی فرد میشود.
انجام برخی ورزشهای سبک در دوران قبل از قاعدگی تا حدودی مشکلات جسمی و روانی این دوره را تسکین میدهد.
بنابراین در این دوران استراحت مطلق و ماندن در رختخواب ضرورتی ندارد و فرد میتواند کارهای روزانه خود را انجام دهد.
تعدادی از مشکلات و علایم احتمالی که ممکن است در دوران قاعدگی دیده شود
- قاعدگی کم
این حالت ممکن است ناشی از کمبود مواد غذایی باشد. البته انجام حرکات و فعالیت های شدید مانند برخی ورزش ها نیز در این وضعیت موثر است.
- قاعدگی شدید
این مشکل می تواند ناشی از دلایل مختلف باشد؛ به طور مثال وجود بیماری کم خونی، تورم گردنه رحم، پولیپ، فیبروم، کیست. هم چنین برخی از خانم ها در صورت استفاده از (IUD) با این مشکل مواجه می گردند. البته بعد از مدتی ممکن است قاعدگی طبیعی شود ولی در صورت ادامه قاعدگی شدید، مراجعه به پزشک و در صورت لزوم خروج (IUD) از رحم ضروری است. در ضمن قاعدگی شدید در خانم های مسن ممکن است نشانه سرطان رحم باشد.
قاعدگی طولانی
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، وجود برخی بیماری ها مانند کم خونی، کم کاری غده تیرویید، فیبروم، کیست، بارداری خارج از رحم وسرطان رحم در بروز این حالت موثراست. البته استفاده از (IUD) نیز ممکن است در برخی خانم ها منجر به این وضعیت گردد.
لخته خون
مشاهده لخته خون می تواند به علت سقط جنین ویا همراه جریان خون شدید وانقباض ماهیچه ای باشد که در این شرایط نیز مشورت با متخصص لازم است.
لکه بینی
برخی خانم ها با مشکل لکه بینی قاعدگی مواجه اند.این حالت ممکن است مربوط به تخمک گذاری عادی باشد و یابه دلیل مصرف قرص های ضد بارداری، بارداری خارج از رحم،عفونت واژن، فیبروم و پولیت و یا فقدان موقتی استروژن هنگام تخمک گذاری یا فقدان تخمک گذاری باشد.
قطع قاعدگی یا کاهش دفعات آن
در ایجاد این حالت عوامل مختلفی دخیل اند؛و ممکن است ناشی از ورزش بیش از حد، اختلالات تیروییدی، فشار روحی و استرس و مصرف داروهای آرام بخش، پرخوری، خام خواری ودریافت مقدار بسیار کمتر از حد مجاز چربی، اختلال در ترشحات غدد داخلی و کیست تخمدان باشد. البته برخی خانم ها با قطع قرص ضد بارداری ممکن است به این مشکل دچار شوند.
قاعدگی زیاد کمتر از ۲۲ روز
عدم موفقیت در تخمک گذاری، عدم موازنه هورمون،اختلالات تیروییدی و فشارهای روحی-روانی می تواند در ایجاداین حالت موثر باشد.
قاعدگی کم و بیش از ۳۵ روز
انجام ورزش های سنگین بیش از حد، فشار روحی-روانی، عدم تعادل هورمونی، کاهش مصرف گوشت قرمز از جمله علل احتمالی این حالت به شمار می روند. البته در خانم های مسن ممکن است نشانه آمادگی برای یائسگی باشد.
خونریزی بعد از یائسگی
ایجاد این مشکل می تواند ناشی از دلایل مختلف باشد از جمله عفونت، خشکی رحم و نازک شدن دیواره آن و پولیپ. البته گاهی نیز ممکن است نشانه سرطان رحم باشد.
علل ذکرشده برای مشکلات فوق می تواند احتمالی باشد. لذا در صورت احساس این مشکلات مراجعه به متخصص جهت درمان ضروری است.
توصیه می شود به طور خودسرانه اقدام به درمان نکنید؛ چه بارها دیده شده برخی خانم ها با به کارگیری شیوه های توصیه شده از سوی افراد فاقد تخصص لازم، با مشکلات غیر قابل جبران و یا تشدید حالات فوق مواجه گردیده اند.
نظر شما