سلامت نیوز: کلانتری از یك طرف درباره بحران آبی و اینكه تا 50 سال آینده ایران آب ندارد، سخن گفته اما از طرف دیگر به سدسازان چراغ سبز نشان داده است. تمامی این موافقت‌های كلانتری در پروژه‌های انتقال آب یا سدسازی تسهیل‌گر، استفاده بی‌رویه از منابع آب به بهانه صنعت و كشاورزی است.رییس سازمان حفاظت محیط زیست یكی از اعضای شورای عالی آب است،پس می‌تواند در این مساله نقش مهمی را ایفا كند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، «آب، تاریخ هفت هزار ساله ایران‌زمین را به‌مخاطره می‌اندازد».«مردم عسلویه یا باید بمیرند یا جابه‌جا شوند یا صنعت گاز و پتروشیمی ما تعطیل شود».«زورمان به پدرخوانده‌های خودروساز نمی‌رسد! پدرخوانده هایی که هیچ گونه تلاشی برای استانداردسازی صنعت خودرو بر اساس استانداردهای روز نمی‌کنند».« تولید ترکیبات سولفوری مس سرچشمه منجر به به دنیا آمدن جنین مرده در کیلومترها دورتر می‌شود». این جملات تنها بخشی از انتقادهای تند عیسی كلانتری است. حدود یك سال از انتخاب او به‌عنوان رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران می‌گذرد. در این مدت او بارها نسبت به تخریب محیط‌زیست كشور گلایه كرده است. اما وجه اشتراك تمامی انتقادها و گلایه‌های رییس سازمان در ارائه دو گزینه است؛ ماندن و مردن یا مهاجرت اجباری برای مردمی كه با مشكلات زیست محیطی دست و پنجه نرم می‌كنند. چراكه هیچگاه زور سازمان حفاظت محیط زیست به مافیای قدرتمند و مخرب محیط زیست ایران نرسیده است. البته اینكه رییس سازمان حفاظت محیط زیست كشور نیز تاكنون پای خود را از مرحله هشدار و انتقاد فراتر نگذاشته و اقدام عملی و كارآمدی انجام نداده نیز در این میان بی‌تاثیر نبوده است. شاید جالب باشد بدانید كلانتری كه این روزها منتقد بحران‌های موجود و البته مرثیه‌خوان محیط زیست كشور است در كارنامه خود اجرای طرح‌های مخربی همچون «خودكفایی گندم» و «طوبی» را دارد و بارها به‌صورت آشكار از تفكر سازه‌ای در مدیریت آب و محصولات تراریخته حمایت كرده است.

كار خوب كلانتری برای هشدارها

محمد درویش، كارشناس محیط زیست، معتقد است؛ بیان مشكلات از سوی عیسی كلانتری اتفاق خوبی در این حوزه است و باید از این رفتارها حمایت شود. درویش درباره عملكرد رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید:«به‌عنوان ناظر بی‌طرف اگر به ماجرا نگاه كنیم، این رفتار رییس سازمان حفاظت محیط زیست نسبت به رفتار آن رییسی كه نشان می‌دهد همه چیز عالی است و هیچ اشاره‌ای به مشكلاتی در گوشه و كنار كشور نمی‌كند، به نظر من خوب است و كلانتری در این بخش كارت سبز می‌گیرد. به اعتقاد من بیان لكنت‌ها و مشكلات حوزه محیط زیست از سوی كلانتری اتفاق خوبی است. اینكه رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران، اعتراف می‌كند یك چنین اتفاقاتی رخ می‌دهد، نفس این كار خوب است. اما مساله‌ای كه از كلانتری انتظار داریم، این است كه در این فصل باقی نماند وپس از بیان مشكلات به سمت و سوی حل آن‌ها حركت كند».

خطابه برای محیط‌زیست

سد گتوند را موزه عبرت محیط زیست ایران می‌نامند؛ پروژه‌ای كه در روزهای نخست با اعتراض شدید سازمان حفاظت محیط زیست مواجه شد و به یك‌باره شاهد سكوت سازمان درباره این پروژه بودیم؛ رویه‌ای كه در چند دهه اخیر به عادت سازمان تبدیل شده و در سایه این انتقاد و سكوت پس از آن، پروژه‌های ضد محیط زیستی بسیاری اجرا شده‌اند. درویش در این‌باره می‌گوید:« محمد‌زاده رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست در آن زمان نامه‌ای به نامجو وزیر نیرو ارسال كرد و در آن دلایل فنی را كه سد گتوند نباید آب‌گیری شود،توضیح داد اما نامجو هیچ توجهی به این نامه و درخواست رییس سازمان حفاظت محیط زیست نكرد و آبگیری سد آغاز شد و سرانجام فاجعه‌ای كه نباید، رخ داد. نكته قابل توجه اینجاست كه در این پرونده محمد‌زاده هیچ اقدام عملی انجام نداد و این مساله بسیار خطرناك است. كلانتری اعلام می‌كند كه مس سرچشمه، عسلویه یا صنایع خودروسازی، سلامت مردم را نشانه نرفته‌اند و مردم باید مهاجرت كنند یا صنعت را تعطیل كنیم؛ حال پرسش این است پس از این مرحله افشاگری یا هشدار، برنامه شما برای حل مشكل چیست؟كارخانه‌های مس، پتروشیمی، پالایشگاه و خودروسازی در دیگر نقاط دنیا چگونه عمل می‌كنند؟ آیا صنایع در تمام دنیا آلاینده هستند و باید تعطیل شوند یا مردم دنیا گزینه مهاجرت اجباری را پیش‌روی خود دارند؟

براساس قانون باید فرصتی با زمان‌بندی مشخص به صنایع برای اینكه تمهیدات محیط زیستی را رعایت كنند، داده شود. اگر آن‌ها مسائل زیست محیطی را رعایت نكردند، آن‌ها را تعطیل كنید. باید در این مرحله شفاف‌سازی شود و مردم در جریان این مسائل قرار گیرند، با مرثیه‌خوانی برای محیط‌زیست، مشكلات حل نمی‌شود. شاید ابتدا كاركرد داشته باشد اما در صورت تكرار، دیگر این هشدار جدی گرفته نمی‌شود. در حال حاضر این مساله تبدیل به رویه‌ای در بین مسئولان شده است. آن‌ها فقط آمارها را می‌خوانند و همه گلایه‌مند هستند حتی رییس جمهور نیز منتقد وضعیت موجود كشور است. همه در نقش اپوزیسیون ظاهر می‌شوند چه كسی قرار است این مشكلات را حل كند. اگر كلانتری بضاعت و توانایی حل مشكلات را ندارد، این مسائل را شفاف اعلام كند و استعفا بدهد. اگر اعتقاد دارد كه می‌تواند این مشكلات را حل كند، اعلام كند. در این سطح اگر بماند، اعتماد عمومی به سازمان حفاظت محیط زیست از بین می‌رود و حتی برای شخص كلانتری نیز خسارت‌بار خواهد بود».

صفر؛ نمره عمل رییس سازمان

درویش در پاسخ به این پرسش كه آیا كلانتری تاكنون درباره پرونده‌ای كه از آن انتقاد كرده، اقدام عملی و جدی انجام داده است، می‌گوید:« تاكنون من پرونده‌ای در این‌باره ندیده‌ام كه اقدام عملی انجام داده باشند. به‌عنوان نمونه در مورد صنعت خودروسازی گفته‌اند:« اگر من جای مردم بودم این خودروها را سوار نمی‌شدم». نكته قابل توجه اینجاست كه كلانتری می‌تواند، دستور دهد كه خودروهای فاقد كیفیت شماره‌گذاری نشوند؛ چرا این كار را نكرده است و تنها از مردم درخواست می‌كند كه سوار این خودروهای بی‌كیفیت نشوند. سازمان حفاظت محیط زیست در گذشته توانست جلوی تولید خط پیكان و چند مدل دیگر را بگیرد، طبق قانون ابزار مقابله با مافیای مخرب محیط زیست را دارد و تنها كافی است از این ابزار استفاده كند. درباره عسلویه نیز سازمان قدرت اجرایی لازم را براساس قانون برای برخورد دارد. اما مساله این است كه تعطیل كردن یا مهاجرت اجباری گزینه‌های مناسبی در دنیای امروز نیست. در آن سوی خلیج‌فارس در كشور قطر صنایع پتروشیمی وجود دارند كه نه مردم مهاجرت كرده‌ و نه صنایع تعطیل شده‌اند. باید در واقع صنعت «فلر» كه بحث‌های جدی درباره آن است؛ اجرایی شود. بایددر قالب توافقنامه‌هایی مشخص شود كه در یك بازه زمانی تصفیه‌خانه‌های فاضلاب و ... را احداث كنند؛ لازم است مساله را حل كنیم نه صورت مساله پاك شود.مشابه تمامی این صنایع در دنیا وجود دارند كه با ضوابط محیط زیستی تحت نظارت، فعال هستند و آلایندگی ندارند».

به‌روزرسانی به‌جایی تعطیلی صنایع

درویش با تاكید بر اینكه دنبال تعطیلی صنایع حتی فولاد در اصفهان نیستیم، بیان می‌كند:« فولاد مباركه اصفهان برای هر ساعت یك هزار متر مكعب آب شیرین مصرف می‌كند تا دمای آهن را از 450 درجه به 50 درجه كاهش دهد. براساس استانداردهای بین‌المللی 10 مترمكعب است؛ بنابراین انتقاد ما به فولاد مباركه به معنی تعطیلی آن نیست بلكه به‌دنبال به‌روز‌رسانی صنایع در ایران هستیم. اگر صنایع فولاد اصفهان به‌روز شود، بسیاری از مشكلات میان اصفهانی‌ها و چهارمحالی‌ها حل می‌شود. در مورد مس سرچشمه نیز به همین‌ صورت است. هم‌اكنون كارخانه سیمانی در كرمانشاه وجود دارد كه حتی می‌توانید در دودكش‌ها آن نیز تنفس كنید و هیچ مشكلی برای شما به‌وجود نمی‌آید. یكی از برندهای مرغوب سیمان در كشور نیز به‌لحاظ كیفیت است؛ این كارخانه گواه روشنی از این مساله است كه می‌توان بدون آلایندگی، اشتغال‌زایی و توسعه صنایع را در كشور داشته باشیم. سازمان حفاظت محیط زیست نباید اجازه دهد كه آلایندگی‌ صنایع تداوم داشته باشد».

یك بام و دو هوای كلانتری در آب

كلانتری از یك طرف درباره بحران آبی و اینكه تا 50 سال آینده ایران آب ندارد، سخن گفته اما از طرف دیگر به سدسازان چراغ سبز نشان داده است. تناقض عجیب كلانتری در حوزه آبی موجب اعتراض فعالان و كارشناسان محیط زیست كشور شده است. درویش در این‌باره می‌گوید:« در حوزه آب، كلانتری پارادوكس دارد. هشدارهای دقیق و درستی درباره وضعیت منابع آبی كه فوق العاده نگران كننده است، می‌دهد و از كاهش وابستگی معیشتی‌ كشور به منابع آب و خاك سخن می‌گوید. اما آن سوی ماجرا با طرح انتقال آب دریای مازندران به سمنان یا طرح انتقال آب «ونك»، سمیرم به رفسنجان یا با ساخت سد شفارود موافقت می‌كند. تمامی این موافقت‌های كلانتری در پروژه‌های انتقال آب یا سدسازی تسهیل‌گر استفاده بی‌رویه از منابع آب به بهانه صنعت و كشاورزی است. در صورتی كه براساس همان سیاست اصولی باید به سمت كاهش هدر رفت آب و بازچرخانی حركت كنیم. باتوجه به منابع آبی موجود نباید اجازه احداث سد جدید یا انتقال آب صادر شود».

نقش مهم سازمان محیط زیست

به باور كارشناسان، سیستم بازچرخانی آب می‌تواند كلید حل بحران آبی كشور باشد. مساله‌ای كه تاكنون مغفول مانده است. درویش با تاكید بر نقش مهم سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای سیستم بازچرخانی آب می‌گوید:« رییس سازمان حفاظت محیط زیست یكی از اعضای شورای عالی آب است، پس می‌تواند در این مساله نقش مهمی را ایفا كند. اما مساله مهم دیگری كه به آن پرداخته نشده ، استفاده از ابزار قانونی است. طبق اصل 50 قانون اساسی،تخریب غیرقابل جبران محیط زیست جرم است و مدعی‌العموم باید ورود پیدا كند؛ مرجع تشخیص تخریب غیرقابل جبران سازمان حفاظت محیط زیست است. سازمان محیط زیست یك بار از این اهرم استفاده كرده است. نمایندگان مجلس طرح معدنی را تصویب كردند اما سازمان حفاظت محیط‌زیست در نامه‌ای به شورای نگهبان با استناد به این مساله كه معدن موجب تخریب غیرقابل جبران محیط‌زیست می‌شود، خواستار اجرای قانون اساسی و لغو این مصوبه شد؛ شورای نگهبان نیز به استناد نظر تخصصی سازمان حفاظت محیط‌زیست طرح نمایندگان مجلس را رد كردو باتوجه به ابزارهای قانونی، سازمان می‌تواند برای پروژه‌های ضد محیط‌زیستی در دستگاه قضا طرح شكایت كرده و با آن‌ها برخورد جدی كند. یك بار از این ابزار استفاده كرده و سرانجام خوشی برای محیط‌زیست داشته است، به همین دلیل باید دوباره این كار را انجام دهد».

سخن آخر

در روزگاری كه سرزمین چشمه‌ها و قنات‌ها با بحران آبی و خشكسالی دست و پنچه نرم می‌كند، مرثیه‌خوانی عیسی كلانتری سودی ندارد؛ هم‌اكنون زمان آن رسیده است كه او به‌عنوان رییس سازمان حفاظت محیط زیست پاشنه‌ها را كشیده و به نبرد با مافیای تخریب محیط زیست ایران رود و در این میان نیز مهم‌ترین ابزار خود یعنی اصل 50 قانون اساسی را فراموش نكند. اگر كلانتری پای خود را از مرحله هشدار فراتر نگذارد به‌زودی شاهد فجایع زیست محیطی خواهیم بود كه خروجی آن مهاجرت اجباری بسیاری از ایرانیان است.