سلامت نیوز:  طرح‌های جنگلداری که با بهره‌برداری همراه است، یک فرصت بوده و اگر متوقف شود، تهدیدات زیادی متوجه جنگل‌ها خواهد شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه قانون، جنگل‌ها كه از آن‌ها به عنوان ریه‌های تنفسی شهرها و محیط‌های شهری یاد می‌شود، حال خوشی ندارند و سال‌هاست اسیر تبرسودجویانی شده‌اند كه فقط برای منافع خود ضربات مهلكی بر پیكره آن‌ها وارد كرده‌اند. طبق آمارها در ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۲۲درصد مساحت جنگل‌های كشور از بین رفته است. قطع كردن درختان و نابودی جنگل‌ها در شرایطی اتفاق می‌افتد که همگان بر حفظ این سرمایه‌های ملی تاکید دارند. شاید اگر این روند ادامه داشته باشد، تا ۵۰ سال آینده تنها باید در عکس‌های قدیمی فقط خاطره‌ای از جنگل‌ها در اذهان باقی بماند. این در حالی است كه منشور حقوق شهروندی در مواد 112 تا 115، حق محیط‌ زیست سالم و توسعه پایدار، حفاظت، بهسازی و زیباسازی محیط‌ زیست و گسترش فرهنگ حمایت از محیط‌ زیست و «برخورداری از محیط زیستی سالم و مطلوب برای ادامه زندگی را حق شهروندان ، و مقابله با آلودگی و تخریب محیط‌ زیست را از وظایف دولت دانسته است».

اما قاچاق چوب یكی از مواردی است که جنگل‌های ایران را در معرض نابودی قرار داده و از عواملی است كه به از بین رفتن جنگل‌ها، میراث به جامانده از پیشینیان دامن زده است. کمبود نیروهای حفاظتی سازمان جنگل‌ها و خلأهای قانونی موجود همچنین کمبود اعتبار، قاچاق را به مساله‌ای عادی برای جنگل‌های کشور تبدیل کرده‌است.

این در حالی است كه خشکسالی در ایران مشکلاتی جدی برای کشور ایجاد کرده است، چنانکه نرخ از بین رفتن جنگل‌ها به دلیل کاهش کاشت درختان برای تولید چوب افزایش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر روند فعلی تخریب جنگل‌ها و مراتع ایران ادامه یابد، کشور ما تا چند دهه آینده دیگر جنگلی نخواهد داشت. هرچند كه برای جلوگیری از این بحران تمهیداتی اندیشیده شده که واردات چوب یكی از آن‌هاست.

طرح تنفس و توقف بهره برداری تجاری از جنگل‌ها

جنگل‌خواری و قاچاق چوب سال‌هاست به عنوان یک معضل زیست محیطی بر نابودی جنگل‌ها سایه انداخته و مسئولان را برآن داشته که در جهت حفظ و صیانت از این منابع ارزشمند طرح تنفس و توقف بهره برداری تجاری و صنعتی از جنگل را اجرا کنند.

هرچند قرار بود طرح تنفس جنگل در قالب برنامه ششم اجرایی شود اما به ناگاه از سال چهارم، جلوی بهره‌برداری چوب از جنگل گرفته شد و زودتر از موعد به جنگل‌های هیرکانی تنفس داده شد. ماده 38 در برنامه ششم توسعه در مورد تعیین تکلیف جنگل‌های شمال اعلام داشته:«هرگونه بهره‌برداری چوبی از درختان جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم اجرای قانون برنامه، ممنوع می‌باشد. دولت در ارتباط با قراردادهای طرح‌های جنگلداری مذکور که مدت اجرای آن به اتمام می‌رسد، مجاز به تمدید قرارداد نمی‌باشد.» به موجب این ماده بهره‌برداری از درختان سراسر کشور از سال چهارم این برنامه به طور کامل ممنوع و در سه سال اول یعنی سال 96و 97 و98 سازمان جنگل‌ها فقط اجازه برداشت از درختان شکسته، افتاده وآفت‌زده را دارد. طبق این طرح، بهره‌برداری تجاری از جنگل‌های شمال و هرگونه برداشت چوب توسط شرکت‌های چوب‌بری به مدت 10 سال ممنوع اعلام شد تا در این بازه زمانی امکان خود‌پالایی جنگل فراهم شود؛ جنگل‌هایی که به گواه آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان محیط زیست و مراجع دانشگاهی و مشاهدات چشمی، در حال کاهش است اما سازمان جنگل‌ها و مراتع مدعی است، این جنگل‌ها نه‌تنها در چند دهه اخیر کاهش سطح نداشته، بلکه رو به افزایش هم بوده است.

در حالی كه سازمان محیط زیست و بسیاری از موسسات تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور معتقدند که اگر روند بهره‌برداری‌های تجاری و غیر‌تجاری از جنگل‌های شمال کشور،به همین شکل ادامه یابد، شاید تا 50 سال دیگر چیزی از جنگل باقی نماند اما در مقابل، معاون جنگل سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور معتقد است: طرح‌های جنگلداری که با بهره‌برداری همراه است، یک فرصت بوده و اگر متوقف شود، تهدیدات زیادی متوجه جنگل‌ها خواهد شد.

تبعات بسیار اجرای طرح

اما طرح تنفس جنگل‌ها تا چه میزان می‌تواند به كاهش قاچاق چوب و حفظ درختان جنگل‌ها كمك كند؟شمس‌ا...شریعت نژاد عضو كمیسیون كشاورزی مجلس در مورد این طرح به «قانون» می‌گوید: طرح تنفس جنگل‌ها در سه ساله اول برنامه ششم فرصت دارد تا اجرایی شود. اما این‌گونه برآورد می‌شود كه اجرای آن تبعات بسیاری به دنبال دارد زیرا این طرح مبتنی بر نظرات كارشناسی نبوده و دولت نیز قادر نیست بودجه و اعتباری را كه برای آن پیش‌بینی شده است تامین كند و در نهایت نیز آثار منفی طرح بیش از آثار مثبت آن است.این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال كه اجرای این طرح تا چه اندازه می‌تواند مانع قاچاق چوب از جنگل‌های كشور شود، توضیح داد: قاطعانه باید گفت پس از اجرای این طرح قاچاق چوب در جنگل‌های شمال كشور افزایش یافته است. این در حالی است كه پیش از آن طرح جنگلداری یكی از طرح‌های خوبی بود كه اجرای آن مانع از قاچاق چوب شده بود به طوری كه قبل از اجرای طرح جنگلداری، جلگه شمال كشور از بین رفته بود . اما اجرای این طرح از قاچاق چوب ممانعت كرد. اما پس از اجرای طرح تنفس جنگل‌ها حتی اگر از مردم محلی نیز در مورد وضعیت قاچاق چوب پرسیده شود متوجه خواهیم شد كه اجرای طرح نه تنها قاچاق چوب را كاهش نداده بلكه می‌توان گفت باعث رونق گرفتن بازار قاچاقچیان نیز شده است. برای مثال باید گفت با اجرای طرح‌های جنگلداری، قاطرها كه چوب‌های قاچاق راحمل می‌كردند دیگر در جنگل‌ها مشاهده نمی‌شدند و به طور كامل حذف شده بودند، درحالی كه با اجرای طرح تنفس به دلیل خلوت شدن محل، مجددا پای قاطرها برای حمل چوب قاچاق به جنگل‌ها باز شده است .

امكان نظارت از جنگل‌ها برای دولت وجود ندارد

نماینده مردم تنكابن و رامسر در مجلس در پاسخ به این سوال كه آیا نظارتی برجنگل‌ها صورت می‌گیرد، خاطرنشان كرد: امكان نظارت و حفاظت از جنگل‌ها برای دولت وجود ندارد زیرا ابزار‌های لازم در اختیار سازمان حاكمیتی یعنی سازمان جنگل‌ها و مراتع نیست. مجریان طرح جنگلداری كه خود اقدام به حفاظت و قرق‌بانی می‌كردند با حذف تدریجی، از خود سلب مسئولیت كرده و فضا را برای قاچاقچیان مهیا می‌كنند. نكته دیگر نیز معاش افرادی است كه در جنگل‌ها زندگی می‌كنند. این افراد با توجه به اینكه اشتغال و تولید در شمال كشور ظرفیت سازی نشده است مجبور هستند، برای امرار معاش به منابع اطراف خود دست‌درازی كنند. بنابراین لازم است در این زمینه با اقدامات منطقی و كارشناسی مشكل را برطرف كرد.در غیراین‌صورت اگر مردم گرسنه باشند با اهرم‌های فیزیكی نمی‌توان راه به جایی برد.

وی ادامه داد: در این سال‌ها باتوجه به اینكه اكثر طرح‌های سازمان جنگلبانی و مراتع به دلیل عدم كارشناسی، صحیح شكست خورده و به درستی اجرا نشده است، نمایندگان مجلس، طرح تحقیق و تفحص از این سازمان را در مجلس دردستور كار قرار دادند.

در این طرح به دنبال این هستیم كه براساس كدام اقدام كارشناسی طرح تنفس جنگل‌ها در مجلس مصوب شده است؟ یا چرا طرح‌های جنگلداری تعطیل شده و ساماندهی خروج دام از جنگل‌ها به كدام دلایل منطقی تعطیل شده است؟ و.....این مباحثی است كه قرار است مورد تحقیق و تفحص قرار گیرد تا متوجه شویم واقعا این اقدامات با مطالعه و استفاده از نظرات كارشناسان بوده است؟

شریعت نژاد در پاسخ به این سوال كه با توجه به اینكه طرح تنفس جنگل‌ها در برنامه ششم توسعه دیده شده آیا بودجه لازم نیز به این امر اختصاص داده شده است، تصریح كرد: در برنامه ششم برای این طرح بودجه تعیین شده است اما به دلیل اینكه دولت منابع ندارد توان پرداخت بودجه وجود ندارد.

این نماینده مجلس در خاتمه یادآور شد: طرح تنفس جنگل‌ها به هیچ عنوان اقدام مناسبی برای محافظت از جنگل‌ها نیست. منابع طبیعی نیاز به برنامه‌های میان مدت و بلند مدت دارد. طرح‌های كوتاه مدت و ضربتی نمی‌تواند درمانی برای معضل جنگل‌های كشور باشد. طرح‌های حوزه محیط زیست باید مبتنی بر درایت و صبوری و عیمق فكر كردن نسبت به مسائل و شاخص‌های منابع طبیعی باشد.

حمایت دولت و همیاری مردم

در پایان باید گفت امروز بیش از هر زمان جنگل‌ها به عنوان ریه‌های زمین نیازمند توجه و حمایت کافی دولت و حراست و همیاری عموم مردم هستند. تخریب عرصه‌های جنگلی مشکلات عدیده‌ای از قبیل آلودگی هوا، بروز سیلاب‌ها، کاهش منابع آبی، نابودی گونه‌های گیاهی و جانوری و خسارت‌های جدی بسیاری را برای انسان‌ها به همراه خواهد داشت. نگذاریم جنگل‌های شمال ایران با بی‌توجهی مسئولان و طمع‌ورزی برخی افراد سودجو از نقشه جغرافیایی محو شوند.