سلامت نیوز:كودكان كار شاید سوژه‌ای تكراری باشد؛ سوژه‌ای كه هر روز تك‌تك ما بارها و بارها در كوچه و خیابان‌ها و سرچهارراه‌ها یا مترو و... با آنها برخورد می‌كنیم. گهگاه چیزی از آنها می خریم یا به سادگی از كنارشان می‌گذریم! غافل از اینكه چه رنج‌ها و دردهایی پشت چهره‌های معصوم این كودكان نهفته است.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: چند سالی است كه با توجه بیش از پیش رسانه‌ها و البته به مدد فضای مجازی موضوع كودكان كار دوباره به یكی از سوژه‌های داغ و البته دردناك رسانه‌ای تبدیل شده در عین حال واكنش‌های فراوانی را به دنبال داشته است؛ واكنش‌هایی كه شاید حداقل حسن آن، حساس شدن مسوولان و متولیان امر باشد، گرچه عده‌ای هنوز هم معتقدند كه اقدامات نهادهایی كه مدعی حمایت از كودكان كار هستند، بیشتر «شو» و نمایش‌های تبلیغاتی است تا تلاشی برای ریشه‌كن كردن این دغدغه اجتماعی پایتخت.
«رضا قدیمی»، مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران یكی از همین مسوولان است كه مدعی است شهرداری تهران آماده است تا هر كودك كاری كه به آن معرفی شود را تحت پوشش خود قرار دهد. وی كه پیش از این به دلیل تكذیب خبرتجاوز به ٩٠ درصد كودكان كار متهم به پنهان كاری شده بود در این گفت‌وگو، حال آمارهای جالبی هم ارایه می‌دهد كه نشان‌دهنده واقعیت‌های تلخ و غیر قابل انكار وضعیت كودكان كاراین شهر بی در و پیكر است.
آقای مهندس به عنوان مسوول سازمانی كه خودش را اصلی‌ترین مسوول كودكان خیابان و كار در تهران می‌داند باید آماری از كودكان كار در تهران داشته باشید. بیشترین دلیل كار كردن كودكان در تهران چیست؟
ما آمار دقیقی نداریم. این وظیفه بهزیستی است كه مسوول شناسایی و تهیه آمار كودكان كار است. ما فقط نقش حمایتی و كمكی را داریم. اما در مورد دلایل كار كردن كودكان باید بگویم، عمده‌ترین دلایل كار كردن كودكان، به ترتیب اعتیاد والدین، بیكاری آنها، بیماری پدر و مادر و فقدان و فوت والدین.
و الان شما چند كودك كار را تحت‌پوشش دارید؟
ما در حال حاضر ١٦ مركز پرتو داریم كه به بیش از ٣ هزار كودك كار خدمات‌رسانی می‌كنند. در كنار آن، در ٤ مدرسه رویش، حدود ٨٠٠ كودك كار بازمانده از تحصیل، تحصیل می‌كنند كه تا مقطع دیپلم امكان تحصیل پیدا می‌كنند.
سن این كودكان چقدر است؟
سن‌شان مختلف است. از ٦ ماه تا ١٥ سال. اینها شامل كودكان بد‌سرپرست و... است كه مجبورند به خاطر مشكلات معیشتی كه دارند ساعتی از روز را كار كنند.
خب در این مراكز پرتو چه خدماتی به این كودكان داده می‌شود؟
خدماتی كه به این كودكان ارایه می‌شود متنوع هستند. از خدمات بهداشتی گرفته تا خدمات مددكاری و روانشناسی و... آن هم نه‌فقط به خودشان كه به خانواده‌های آنها نیز این خدمات داده می‌شود. تمام تلاش ما این است كه به كمك خیرین برای اینها زندگی بهتری را فراهم كنیم. البته ادعا نداریم كه می‌توانیم مدینه فاضله‌ای برای‌شان بسازیم بلكه تلاش می‌كنیم تا شرایط زندگی‌شان را بهتر كنیم. برای همین در مراكز پرتو، كودكان كار می‌توانند از خدمات بهداشتی و روانی و تحصیلی ما (تا مقطع پایان ابتدایی) بهره‌مند شوند و در مراكز رویش كه با مجوز آموزش و پرورش فعالیت می‌كنند و كودكان بازمانده از تحصیل درآن تا مقطع دیپلم آموزش می‌بینند.
ولی مشكل اصلی این كودكان، مشكلات اقتصادی و مالی است. شما برای حل این اصلی‌ترین مشكل كودكان كار هم اقدامی می‌كنید؟
ببینید، ما سعی می‌كنیم اولا ساعت كاری این كودكان را كمتر كرده و نیازهای اصلی‌شان را تامین كنیم و ثانیا دركنار آن، والدین آنها را برای كسب درآمد توانمند كنیم و آموزش دهیم. مثلا به آنها آموزش تولید صنایع دستی می‌دهیم و در فروش آن كمك‌شان می‌كنیم. در چنین شرایطی كودكان كار هم می‌توانند به جای اینكه سرچهارراه‌ها كار كنند و جنس بفروشند، در خانه‌های‌شان و كنار والدین‌شان كار كنند.
اما یك‌سری از این كودكان، حرفه‌ای هستند و به نظر می‌رسد تحت نظارت شبكه‌های مافیایی كار می‌كنند.
درست است. حساب این كودكان زجر‌كشیده از كودكانی كه به شكل شبكه‌ای كار می‌كنند جداست. ما هر كودكی كه به ما معرفی می‌شود را بررسی می‌كنیم و بعد از اینكه هویت واقعی‌اش و نیازمند‌بودنش تایید شد، آنها را می‌پذیریم. ما الان كودكانی را داریم كه مادر و پدرشان آنها را هر روز سرچهارراه‌ها می‌آورند و روزی ٤٠٠-٣٠٠ هزار تومان هم درآمد دارند یا كودكانی را داریم كه از طریق برخی از افراد سودجو به كار گرفته می‌شوند. ولی نباید به این بهانه رسیدگی به وضعیت كودكان كار را رها كرد. البته در این زمینه نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است. مثلا شاید بد نباشد كه بدانید براساس ماده ٧١٢ و ٧١٣ قانون، هیچ‌‌كس حق ندارد كودكان را به كار بگیرد. با استناد به همین قانون اگر والدین یا فردی اقدام به سوءاستفاده از كودكان كند، تا ٢ سال حبس می‌شود. در همین زمینه جلسات مشتركی را با دادستانی داشتیم كه درنهایت از چندی قبل افرادی كه فرزندان‌شان را به كار می‌گیرند یا كودكان دیگر را برای كسب درآمد به كار در خیابان‌ها یا كارهای دیگر می‌گیرند، به دادستانی معرفی می‌كنیم و انصافا هم آنها، در طول این چند‌ماهه با جدیت با این مجرمان برخورد كرده‌اند.
پس قبول دارید كه برخی از این كودكان كار، عضو شبكه‌های مافیایی هستند؟
بله. چرا باید انكار كرد.
و شما نیز به مواردی از كار كودكان در این شبكه‌ها برخورده‌اید؟
موارد متعددی را داشته‌ایم كه آنها را به دادستانی ارجاع داده‌ایم.
حالا فرض كنید والدین یا سرپرست‌های كودكان نخواهند فرزندان و كودكان‌شان را به مراكز شما بفرستند. در این صورت شما می‌توانید آنها را مجبور به این كار كنید؟
ما نه اما بهزیستی می‌تواند. یعنی ما آنها را شناسایی و به بهزیستی معرفی می‌كنیم. براساس این طرح، كودكان آسیب‌پذیر بد‌سرپرست به بهزیستی ارجاع داده می‌شود و آنجا والدین و سرپرست‌های آنها را دعوت می‌كنند و از آنها می‌خواهند تا با پیوستن آنها به مراكز حمایتی موافقت كنند. با این حال اگر والدین آنها باز هم برای فرستادن آنها مقاومت كنند، بهزیستی می‌تواند آنها را قانونا مجبور به این كار كند و حتی اگر وضعیت خانواده‌های‌شان حاد باشد، سرپرستی و حضانت آنها را می‌گیرند.
پس بهزیستی هم مراكز نگهداری و حمایت از كودكان كار دارد؟
بله. تا جایی كه می‌دانم آنها بیش از ٧ هزار كودك كار را تحت پوشش دارند.
فكر می‌كنم تعدادی از این كودكانی كه تحت پوشش دارید، به انواع بیماری‌ها نیز مبتلا باشند...
دقیقا؛ كمبود انواع ویتامین‌ها، كم‌خونی، سوء‌تغذیه و به خصوص ابتلا به شپش (به‌ویژه در اكثر دختران) از جمله عمده‌ترین بیماری‌هایی است كه كودكان كار با آن مواجهند.
شما چندی قبل در مصاحبه‌ای گفته بودید به كودكان كار تعرض می‌شود ولی بعد آن را انكار كردید. این انكار به دلیل فشارهایی نبود كه به شما در قبال انتشار این خبر آورده بودند؟
به هیچ‌وجه؛ من در مصاحبه‌ام گفته بودم كه ٩٠ درصد كودكان از انواع تعرض‌ها و آزارهای مختلف رنج می‌برند. در آنجا منظورم از تعرض، آسیب‌های روحی و روانی و انواع دردها و رنج‌ها بود. هنوز هم همان را می‌گویم. البته نمی‌توان منكر این قضیه بود كه در مواردی، برخی از كودكان كار مورد تعرض جنسی هم قرار می‌گیرند. مثلا موردی را داشتیم كه عموی دختر‌بچه‌ای، صبح‌ها وی را مجبور به كار در سرچهارراه‌ها می‌كرد و شب‌ها وی را در پاتوق‌های مشخصی كه داشتند، اجاره می‌داد. ولی این به معنای آن نیست كه به همه كودكان كار تجاوز می‌شود.
تیم‌های مطالعاتی هم برای بررسی وضعیت كودكان كار دارید؟
بله؛ تعداد زیادی از روانشناس‌ها و روانكاوها با ما همكاری می‌كنند و مطالعات و تحقیقات زیادی را روی وضعیت این كودكان انجام داده و می‌دهند كه ما از نتایج آنها استفاده می‌كنیم.
مسلما كودكان كار در بخش‌هایی از تهران به خاطر بافت آسیب‌پذیر آن بیشتر از بقیه بخش‌ها هستند. این محلات را شناسایی كرده‌اید؟
ما مطالعات گسترده‌ای در این زمینه داشتیم. در نهایت ٥٣ محله پرآسیب و خطرناك برای كودكان كار را در بین ٣٦٥ محله پایتخت شناسایی كرده‌ایم كه تلاش می‌كنیم امكانات و مراكز پرتو و مدارس صبح رویش‌مان را در این محله‌ها متمركز كنیم. شاید بد نباشد بگویم كه بدانید تا پایان سال ٤ مدرسه صبح رویش دیگر نیز به جمع دیگر مدارس ما اضافه خواهند شد.
و اصولا چطور این كودكان كار را شناسایی می‌كنید؟
به طرق مختلف؛ مثلا در محلات از طریق گزارش‌های خیرین یا شورایاری‌ها یا گزارش‌های مردمی این كودكان به ما معرفی می‌شوند.
بگذارید سوالم را اینگونه مطرح كنم، فرض كنید الان بخواهیم كودك كاری را به شما معرفی كنیم. چطور باید این كار را انجام دهیم؟
ساده است. شما می‌توانید از طریق شماره تلفن ١٣٧، گزارش‌تان را به ما بدهید.
چند روز قبل شاهد برپایی جشنی برای بیش از ١٥٠٠ كودك كار بودیم. خیلی‌ها در شبكه‌های اجتماعی به این حركت شما انتقاد كردند و گفتند كه بهتر بود شهرداری به جای برگزاری این جشن‌های پرخرج، خدمات‌رسانی‌اش به كودكان كار را بهتر می‌كرد!
این خیلی بی‌انصافی است. تمام تلاش ما این است كه در كنار خدماتی كه به این عزیزان ارایه می‌دهیم به بهانه‌های مختلف شرایطی را ایجاد كنیم كه این كودكان شادی را تجربه كنند و برای ساعتی هم كه شده، غم و اندوه و دغدغه‌های زندگی بی‌رحم خود را فراموش كنند. ضمن اینكه برای برپایی این جشن از امكانات شهرداری استفاده شده بود. مثلا جشن در فرهنگسرای بهمن برگزار شد و تمامی هنرمندانی كه به برنامه دعوت شده بودند، داوطلبانه آمده بودند. البته عده‌ای از هنرمندان هم متاسفانه از ما مبالغ كلانی را خواسته بودند كه ما نپذیرفتیم. سایر هزینه‌ها را نیز خیرین داده بودند. حالا چه اشكالی دارد كه در كنار خدماتی كه ارایه می‌كنیم، برنامه‌هایی را نیز داشته باشیم كه شاد باشند و بچه‌ها را برای ساعت‌هایی از مشكلات‌شان دور كنند؟ بچه‌ها عاشق چنین فضاهایی هستند.
و نگاه مدیریت جدید شهری و شهردار تهران به مقوله كودكان كار چیست؟
نگاه مثبت و خوبی دارند. نگاه‌شان اصلاح امور و جلوگیری از موازی‌كاری است. امیدوارم در آینده نزدیك شاهد بهتر شدن شرایط كودكان كار در حوزه عملكرد مدیریت شهری باشیم.
نظر شما