سلامت نیوز: «فقر خشن» اگرچه اصلاح جدیدی نیست، اما وقتی ۲۸شهریور گذشته از سوی وزیر کار و رفاه اجتماعی مطرح شد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از همشهری، علی ربیعی پس از آنكه گفت محو فقر شدید و كنترل انواع فقر مطلق در دستور كار دولت است، توضیح داد: «معاون اول رئیس‌جمهور تأكید كرده‌اند كه در لایحه بودجه باید بخشنامه‌ای برای مبارزه با فقر خشن ایجاد شود.» او البته نه درباره شاخص‌های این نوع فقر و نه درباره تعداد ایرانی‌های مبتلا به آن اظهارنظری نكرد.
فقر خشن چیست؟
در بیشتر منابع، فقر خشن معادل «گرسنگی» درنظر گرفته شده و پایین‌ترین رده‌های درآمدی یك جامعه را دربر‌می‌گیرد. حسین راغفر، اقتصاد‌دان و استاد دانشگاه با بیان اینكه فقر خشن تعریف بین‌المللی روشنی ندارد، می‌گوید: «فقر به اصطلاح حاد را داریم كه شامل افراد بی‌خانمان و كارتن‌خواب‌ها می‌شود؛ یعنی كسانی كه به شكل بسیار عریان حضورشان در مجامع عمومی كاملا مشخص است. معمولا هم به افراد گرسنه كه دچار آسیب‌های مختلفی شده‌اند، اطلاق می‌شود.» محسن ایزدخواه، اقتصاد‌دان دیگر در تعریف فقر خشن می‌گوید: «ما امروز اشكال مختلف فقر خشن را در جلوه‌هایی مانند كلیه‌فروشی و فروش سایر اعضای بدن، كودك و فرزند‌فروشی، رحم اجاره‌ای، گورخوابی، كودكان كار، تن‌فروشی، گسترش وسیع افراد معتاد، آلت دست قرار گرفتن قاچاقچیان در ابعاد مختلف قاچاق و... می‌بینیم.»
احمد میدری، معاون رفاهی وزیر كار و رفاه اجتماعی هم می‌گوید: «یك فقر درآمدی داریم و یك فقر قابلیتی. فقر درآمدی به‌معنای این است كه در‌آمد فرد كفاف زندگی‌اش را نمی‌دهد. فقر خشن مربوط به نمونه تند و آزار‌دهنده از فقر درآمدی است.» اما چرا در كنار عبارتی مانند فقر مطلق، موضوع فقر خشن مطرح می‌شود؟!
برنامه دولت
هم حسین راغفر و هم محسن ایزدخواه آنچه در این زمینه از سوی وزیر كار مطرح شده را به نوعی تكمیل اظهارات قبلی رئیس‌جمهور درباره حذف فقر مطلق می‌دانند كه در خرداد امسال مطرح شد. ایزدخواه در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «ریشه‌كنی فقر مطلق ظرف 4سال چندی قبل از سوی رئیس‌جمهور محترم و بعد هم وزیر كار مطرح شد. حتی بعد آقای ربیعی این زمان را به 2سال تقلیل دادند. از همان زمان، بین صاحب‌نظران این پرسش مطرح شد كه آیا این ادعای بزرگ را با شناخت و آگاهی اعلام كرده‌اند یا به‌دلیل عدم‌شناخت از مقوله فقر و ابعاد و اشكال این پدیده بوده است؟ به دلایل مختلف دولت قادر نیست در كوتاه‌مدت این تنگنا‌ها را برطرف كند.
شاید ایشان در این اظهارات تابع احساسات شده‌اند یا اینكه خدایی ناكرده گزارش‌های غیركارشناسی از سوی وزارتخانه متبوع برای ایشان تهیه شده كه متأسفانه این گزارش مبنایی شده كه آقای رئیس‌جمهور نیز طبق آن اعلام كردند ظرف 4سال فقر مطلق را ریشه‌كن می‌كنیم. طرح موضوع فقر خشن نشان داد وزیرتعاون تذكرات صاحب‌نظران را در مورد ادعای قبلی خود در از بین بردن فقر مطلق ظرف 2سال پذیرفته‌اند و در واقع صحبت‌های قبلی خود را تصحیح كرده‌اند.» حسین راغفر نیز در این‌باره به همشهری می‌گوید: «احتمالا این همان موضوعی است كه رئیس‌جمهور محترم نیز به آن اشاره كرده و گفته بودند فقر مطلق را از بین می‌بریم. به‌نظر بنده با توجه به ظرفیت‌های موجود كشور، ریشه‌كنی فقر مطلق در كوتاه‌مدت در شرایط موجود اقتصاد ایران اگر غیرممكن نباشد، امری است دشوار. اما می‌شود به حذف فقر خشن و حاد امیدوار بود» میدری برنامه دولت برای مبارزه با فقر خشن را چنین توضیح می‌دهد: «در حال تنظیم یك لایحه مساعدت با عنوان نظام چند‌لایه تأمین اجتماعی هستیم. یك لایه از این سیاست‌های رفاهی لایه مساعدت است. مساعدت شامل افرادی می‌شود كه ناتوان هستند؛ یعنی افرادی كه غیرقابل توانمندسازی هستند؛ مثل سالمندان، معلولان شدید و از‌كار‌افتادگان كه این افرد جزو لایه یك سیاست‌های رفاهی هستند.لایه 2كسانی‌اند كه فقیرند اما قابل توانمندسازی هستند. بخش دیگر به حوزه اجتماعی و اقتصادی ارتباط دارد. لایحه بیمه فراگیر تنظیم شده و سازمان برنامه هم موافقت كرده، به‌زودی این لایحه به‌دست دولت می‌رسد و به محض تعیین بودجه اجرایی خواهد شد.»
چند نفر هستند؟
مهم‌ترین پرسش در این موضوع پاسخ روشنی ندارد. معاون وزیر كار با بیان اینكه اعلام نرخ خط فقر هنوز به صلاح نیست، می‌گوید: «براساس آمارهای بین‌المللی در كشور ما كمتر از 5درصد دچار فقر خوراكی و گرسنه هستند. این نوع فقر در جامعه ما خوشبختانه درصد پایینی دارد. برآورد ما از اینگونه افراد زیر 2میلیون نفر است. گرسنگی به این معنا كه فردی روزانه كمتر از 2هزار كالری دریافت كند. »
تخمین راغفر اما اختلاف معناداری با آنچه میدری می‌گوید، دارد: «آمارهای ما نشان می‌دهد در شرایط كنونی حداقل 6درصد از كل جمعیت كشور یعنی حدود 5میلیون نفر دچار گرسنگی هستند. با فرض اینكه یك خانواده مددجوی 3نفره ماهانه 200هزارتومان از نهادهای حمایتی دریافت كند و 150هزار تومان هم یارانه در ماه بگیرد به رقم 350هزار تومان در ماه می‌رسیم كه این رقم حتی نمی‌تواند نیاز غذایی خانواده را تأمین كند. به اعتقاد من، برای امسال خط فقر مطلق در تهران برای هر فرد حدود 800هزار تومان و خط فقر شدید برای یك نفر حداقل مبلغ 250هزار تومان است. این دو سطح فقر هر چند براساس جغرافیا و محل زندگی افراد در كشور تغییر می‌كند اما این تغییر معنا‌دار و چندان زیاد نیست. شاید پایین‌ترین نرخ خط فقر مطلق در نقاط دورافتاده به 600هزار تومان و پایین‌ترین حد فقر شدید در این مناطق برای یك نفر به 180هزار تومان برسد.»
مشكل اول شناسایی است
احمد میدری: در مورد 2میلیون ایرانی مبتلا به فقر غذایی مكانیسمی كه بین ما و وزارت بهداشت وجود دارد این است كه فرد به یكی از زیر‌مجموعه‌های وزارت بهداشت مراجعه می‌كند و بعد از شناسایی و بررسی در اختیار نهادهای حمایتی قرار می‌گیرد. این افراد تحت پوشش قرار می‌گیرند. مشكل اول شناسایی این افراد بوده و تأمین بودجه مشكل بعدی است.
«فقر خشن» اگرچه اصلاح جدیدی نیست، اما وقتی ۲۸شهریور گذشته از سوی وزیر کار و رفاه اجتماعی مطرح شد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
نظر شما